Kiến nghị giải pháp nhằm đảm bảo xuất khẩu gạo công khai, minh bạch

Tổng cục Hải quan cho biết để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo thì cần phải giải quyết cho những lô gạo đang tồn tại cảng chưa xuất được. Cụ thể, cơ quan này kiến nghị đối với các lô hàng gạo hiện đang tồn tại cảng chưa xuất khẩu, Thủ tướng cho phép xuất khẩu các lô hàng gạo đã đưa vào cảng trước ngày 24/3/2020 nhưng chưa đăng ký tờ khai hải quan trong tháng 4 được xác nhận bởi doanh nghiệp, đơn vị kinh doanh cảng, cơ quan hải quan. Số lượng gạo xuất khẩu sẽ trừ vào hạn ngạch xuất khẩu.

Theo phản ảnh của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, tổng lượng gạo đang được lưu giữ tại khu vực các cửa khẩu là 146.453 tấn.

Ảnh minh họa

Đối với công tác quản lý hạn ngạch trong giai đoạn phòng chống dịch bệnh Covid-19, Tổng cục Hải quan kiến nghị Thủ tướng phê duyệt số lượng gạo được phép xuất khẩu (không bao gồm gạo nếp) và định hướng lộ trình, tiến độ xuất khẩu. Trên cơ sở đó, giao Bộ Công Thương lựa chọn phương án tối ưu để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Hai phương án được Tổng cục Hải quan đề xuất là: Phương án 1, giao Bộ Công Thương tổ chức bán đấu giá hạn ngạch xuất khẩu gạo (tương tự như việc đấu giá hạn ngạch nhập khẩu đường đã và đang được Bộ Công Thương triển khai).

Theo đó, Bộ Công Thương công bố công khai hạn ngạch gạo được xuất khẩu và chia thành các gói đấu giá.

Các doanh nghiệp được phép tham gia đấu giá nếu đáp ứng các điều kiện sau: Đáp ứng điều kiện quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo; đã trúng thầu cung cấp gạo, đã ký hợp đồng và hoàn thành việc giao gạo cho Cục Dự trữ nhà nước khu vực; ký thỏa thuận với ít nhất là 1 hệ thống siêu thị về việc đảm bảo cung cấp lượng dự trữ lưu thông 5% khi được yêu cầu.

Doanh nghiệp đáp ứng các điều kiện nêu trên và được Bộ Công Thương thông báo doanh nghiệp đấu giá, cơ quan Hải quan sẽ giải quyết thủ tục xuất khẩu theo quy định.

Phương án 2, giao Bộ Công Thương phân bổ hạn ngạch xuất khẩu gạo cho các doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện kinh doanh gạo theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.

Theo Tổng cục Hải quan, để đảm bảo công khai, minh bạch, cũng như cần có thời gian để cơ quan Hải quan mở lại hệ thống (sau khi ngừng tiếp nhận tờ khai do hết hạn ngạch) khi ban hành quyết định phân bổ hạn ngạch xuất khẩu, Bộ Công Thương cần thống nhất với Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) về thời điểm bắt đầu áp dụng để thông báo công khai cho các doanh nghiệp biết, thực hiện.

Trường hợp sau khi chấm dứt dịch bệnh Covid-19, Tổng cục Hải quan đề nghị Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT đánh giá tình hình sản xuất lúa gạo trong nước, nhu cầu dự trữ quốc gia và tiêu dùng trong nước, nếu đảm bảo ổn định cung cầu thì báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép các doanh nghiệp được tiếp tục thực hiện việc kinh doanh xuất khẩu gạo theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP; không áp dụng quản lý bằng hạn ngạch xuất khẩu.

Trong một diễn biến khác, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại văn bản số 2827/VPCP-KTTH ngày 10 tháng 4 năm 2020 của Văn phòng Chính phủ theo đó giao Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng Chính phủ về phương án điều hành xuất khẩu gạo trong tháng 5 năm 2020, đồng thời triển khai phối hợp với Bộ Tài chính để thực hiện điểm 3 văn bản số 2827/VPCP-KTTH, Bộ Công Thương đã quyết định thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành về lượng gạo hàng hóa tại các cảng.

Đoàn kiểm tra sẽ do Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh là Trưởng đoàn. Đoàn có các thành viên là đại diện lãnh đạo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; đại diện lãnh đạo Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; đại diện lãnh đạo Tổng cục Hải quan, Bộ Tài chính; đại diện lãnh đạo Cục An ninh kinh tế tổng hợp, Bộ Công an; đại diện lãnh đạo Hiệp hội Lương thực Việt Nam.

Đoàn kiểm tra có nhiệm vụ làm việc với cơ quan hải quan và một số cơ quan có liên quan để nắm tình hình về lượng gạo hàng hóa tại các cảng. Trên cơ sở đó, xây dựng báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình xuất khẩu gạo tháng 4 năm 2020 và phương án điều hành xuất khẩu gạo trong tháng 5 năm 2020 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.