Kháng nghị giám đốc thẩm, hủy hai bản án vụ tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ tại Kiên Giang

Vụ án“Tranh chấp Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, tranh chấp quyền sử dụng đất và khiếu kiện Quyết định hành chính cá biệt” giữa nguyên đơn là ông Đỗ Dân Thân, bị đơn là ông Nguyễn Văn Lợi, Nguyễn Trung Hiếu và những người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan khác trong vụ án.

Theo hồ sơ thể hiện nguyên đơn ông Đỗ Thân Dân nhận chuyển nhượng 6.004,8 m² đất tại ấp 4, xã An Thới, huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang của ông Nguyễn Văn Lợi với giá 1.100.000.000 đồng và hai bên ký kết Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất vào ngày 24/5/2002 và được sự xác nhận của UBND xã An Thới vào ngày 27/12/2002.

Quá trình thực hiện Hợp đồng thì ông Dân đã thanh toán cho ông Lợi và ông Lợi cũng đồng ý giao đất (có văn bản xác nhận), giao Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Dân để làm thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, thời điểm này UBND tỉnh Kiên Giang có Quyết định số 03/2003/QĐ-UB ngày 14/01/2003 tạm ngưng việc chuyển nhượng, mua bán nhà đất trên địa bàn huyện đảo Phú Quốc nên ông Dân và ông Lợi không tiến hành làm thủ tục sang tên theo quy định pháp luật được.

Đến tháng 8/2004, ông Lợi mượn lại bản chính Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã đưa cho ông Dân rồi không trả lại nên khi UBND tỉnh Kiên Giang bãi bỏ Quyết định số 03/2003 nêu trên vào ngày 12/7/2007. Do không đi thực hiện thủ tục sang tên chuyển quyền sử dụng đất được nên ông Dân đã làm đơn khởi kiện yêu cầu được tiếp tục thực hiện Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất với ông Lợi.

Là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan trong vụ án, ông Hà Văn Tài cho rằng 6.004,8 m² đất ông Dân và ông Lợi đang tranh chấp nằm trong thửa đất hơn 26.800 m² được ông và gia đình canh tác ổn định từ năm 1977. Ông Lợi chỉ khai phá khoảng 6.000 m² đất vào năm 1975 và sau đó về Long Xuyên, An Giang sinh sống. Nhưng đến năm 1994, ông Lợi lại được UBND huyện Phú Quốc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) đối với toàn bộ diện tích đất trên nên cha ruột ông Tài khiếu nại và không được chấp nhận tại Quyết định số 613/QĐ-UB ngày 15/8/1998 của Chủ tịch UBND huyện Phú Quốc, Quyết định số 24/QĐ-TTr ngày 20/12/1999 của Chánh thanh tra Nhà nước tỉnh Kiên Giang và Quyết định số 2829/QĐ-CT ngày 13/12/2001 của Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang.

Do đó, ngoài việc đề nghị Tòa công nhận quyền sử dụng toàn bộ thửa đất 26.800 m² (đo đạc thực tế 28.538 m²), trong đó có 6.004,8 m² đất mà ông Dân và ông Lợi đang tranh chấp, ông Tài còn đề nghị Tòa hủy Giấy chứng nhận QSDĐ của ông Lợi; hủy quyết định giải quyết khiếu nại, tranh chấp đất giữa cha ruột ông Tài (cụ Phát) và ông Lợi của Chủ tịch UBND huyện Phú Quốc năm 1998, của Chánh thanh tra Nhà nước tỉnh Kiên Giang năm 1999 và của Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang năm 2001.

Quá trình thụ lý giải quyết vụ án Tòa án cấp sơ và phúc thẩm nhận định diện tích đất tranh chấp do ông Hà Văn Tài và gia đình sử dụng, canh tác lâu dài trên đất nên đã xử công nhận phần diện tích đất 28.538 m² (trong đó có 6.004,8 m² đất ông Dân và ông Lợi đang tranh chấp) là thuộc quyền sử dụng của ông Tài.

Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm cho rằng Quyết định số 613/QĐ-UB ngày 15/8/1998 của UBND huyện Phú Quốc, Quyết định số 24/QĐ-TTr ngày 20/12/1999 của Chánh Thanh tra Nhà nước tỉnh Kiên Giang, Quyết định số 2829/QĐ-CT ngày 13/12/2001 của Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang ban hành không đúng thẩm quyền, giải quyết về mặt nội dung không phù hợp, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của ông Tài nên đã tuyên hủy các quyết định này.

Đối với yêu cầu của nguyên đơn ông Dân thì Tòa án cấp sơ và phúc thẩm đều cho rằng diện tích đất tranh chấp giữa ông Dân và ông Lợi khi thực hiện chuyển nhượng thì ông Tài đang trực tiếp quản lý, cất nhà, sinh sống trên đất nên Hợp đồng chuyển nhượng này vô hiệu và lỗi hoàn toàn thuộc về phía ông Lợi nên đã chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của ông Dân, buộc ông Lợi, ông Nguyễn Trung Hiếu (con ruột ông Lợi) phải bồi thường cho ông Dân số tiền 2.906.920.000 đồng.

Trên cơ sở đơn khiếu nại Giám đốc thẩm của các đương sự, Chánh án TANDTC đã ban hành Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 76/2019/KN-DS ngày 15/11/2019 đối với Bản án phúc thẩm số 39/2019/DS-PT ngày 25/02/2019 của TAND cấp cao tại TP Hồ Chí Minh và đã được Hội đồng Thẩm phán TANDTC chấp nhận toàn bộ Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm nêu trên thể hiện tại Quyết định giám đốc thẩm số 24/2020/DS-GĐT ngày 13/5/2020:

Hủy Bản án dân sự phúc thẩm số 39/2019/DS-PT ngày 25/02/2019 của TAND cấp cao tại TP Hồ Chí Minh và hủy Bản án dân sự sơ thẩm số 05/2018/DS-ST ngày 27/3/2018 của TAND tỉnh Kiên Giang; Giao hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh Kiên Giang xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm, đúng theo quy định của pháp luật.

Quyết định giám đốc thẩm là nghiêm minh, đúng pháp luật

Luật sư Đỗ Phú Kim thuộc Đoàn Luật sư thành phố Hồ Chí Minh nêu quan điểm: Quyết định số 2829/QĐ-CT ngày 13/12/2001 của Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang về việc giải quyết đơn khiếu nại của ông Nguyễn Văn Lợi được đề cập trong vụ kiện nêu trên không phải là đối tượng khiếu kiện hành chính nên ông Hà Văn Tài không có quyền yêu cầu độc lập để yêu cầu Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm hủy quyết định này của Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang.

Đối với yêu cầu của nguyên đơn ông Dân, yêu cầu tiếp tục thực hiện Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất với ông Lợi, thì Tòa án cấp sơ, phúc thẩm nhận định đất tranh chấp thuộc quyền sử dụng của ông Tài, xác định đối tượng Hợp đồng không còn và cho rằng Hợp đồng chuyển nhượng này vô hiệu ngay từ ban đầu cũng là chưa chính xác và chưa đúng quy định của pháp luật.

Nội dung này đã được Hội đồng xét xử giám đốc thẩm nhận định Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất được ký kết giữa ông Dân với ông Lợi là hoàn toàn tự nguyện và đã được UBND xã An Thới xác nhận, hình thức và nội dung của hợp đồng phù hợp với quy định của pháp luật, sau khi giao kết hợp đồng, ông Dân đã nhận đất và được các hộ liền kề ký xác định ranh giới sử dụng đất ngày 27/11/2002 có xác nhận của UBND xã An Thới, đồng thời lỗi chính dẫn đến việc không thực hiện hợp đồng là do bên ông Lợi không giao bản chính Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số I00196 ngày 22/3/1994 để ông Dân làm thủ tục sang tên.

Ngoài ra, nếu trong quá trình thực hiện hợp đồng, bên ông Dân chứng minh được ông đã thanh toán tiền cho bên phía ông Lợi được ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch thì căn cứ Điều 129 Bộ luật dân sự ông Dân có quyền yêu cầu Tòa án công nhận hiệu lực của giao dịch đó.

Luật sư Đào Quốc Việt thuộc Đoàn Luật sư thành phố Hồ Chí Minh, phân tích thêm: Trong vụ án này vẫn chưa làm rõ được một phần diện tích đất trong tổng diện tích 28.538 m² mà Tòa án thụ lý giải quyết có liên quan đến phần diện tích đất ông Hải đã nhận chuyển nhượng của ông Ngô Thành Cẩn, bà Thị Hoàng 9.000 m² đất (trong đó có 6.500 m² đang tranh chấp trong vụ án này). Hiện nay, sau khi Hội đồng Thẩm phán TANDTC hủy án và chuyển hồ sơ về cho Tòa án cấp sơ thẩm giải quyết lại toàn bộ vụ án thì phía ông Hồ Thành Hải có đơn xin tham gia tố tụng và đã được TAND tỉnh Kiên Giang thông báo đưa ông Hải vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan.

Do đó, việc Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã Giám đốc thẩm hủy toàn bộ các Bản án sơ, phúc thẩm như đã nêu trên là cần thiết, hoàn toàn có căn cứ và đảm bảo cho quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong vụ án.