Hội đồng Thẩm phán TANDTC xem xét dự thảo Thông tư Nội quy phiên tòa: Thống nhất nhiều nội dung quan trọng

Báo cáo về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nội quy phiên tòa, ông Lê Văn Minh, Viện trưởng Viện KHXX cho biết, sau khi tiếp thu ý kiến của HĐTP ở phiên họp trước và cuộc họp giữa lãnh đạo TANDTC với đại diện các cơ quan như Hội Nhà báo Việt Nam, Bộ Công an, VKSNDTC và một số cơ quan báo chí, đến nay, dự thảo đã hoàn thiện và trình HĐTP TANDTC xem xét cho ý kiến lại một lần nữa trước khi thông qua.

Tại các cuộc họp trước, các ý kiến đều cơ bản nhất trí với những nội dung của nội quy phiên tòa. Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị cân nhắc lại quy định về sự  tham gia phiên tòa của các nhà báo. Cụ thể, đề nghị thiết kế một điều riêng quy  định về sự tham dự phiên tòa của nhà báo (bao gồm các nhà báo, phóng viên nước ngoài) vì sự tham dự đó là để thông tin, khác với sự tham dự của những người bình thường khác.

Đại diện Hội Nhà báo Việt Nam và Cục quản lý báo chí Bộ TT&TT đề nghị quy định khi tham dự phiên tòa, các phóng viên phải xuất trình Thẻ nhà báo và giấy giới thiệu của cơ quan chủ quản để đảm bảo các nhà báo tham dự phiên tòa đều thực hiện đúng nhiệm vụ được phân công, tránh tình trạng có nhà báo được giao nhiệm vụ chịu trách nhiệm về lĩnh vực khác nhưng vì lý do cá nhân vẫn đến tham dự và đưa tin về phiên tòa.

Quang cảnh buổi họp

Hai cơ quan trên cũng đề nghị bỏ quy định “việc ghi âm, ghi hình về diễn biến phiên tòa chỉ có thể được tiến hành khi có sự đồng ý của HĐXX” như quy định tại khoản 2 Điều 11 của BLTTDS, vì quy định như vậy dẫn đến cách hiểu là nhà báo muốn ghi âm, ghi hình thì phải được HĐXX cho phép. Điều này không phù hợp với quy định của Luật Báo chí vì đã hạn chế quyền của nhà báo. Bên cạnh đó, khi tham gia phiên tòa, nhà báo phải chấp hành sự điều khiển của Chủ tọa phiên tòa về khu vực tác nghiệp. Như vậy, việc nhà báo được ghi âm, ghi hình ở khu vực nào là do Chủ tọa phiên tòa bố trí, điều khiển để đảm bảo cho phiên tòa được tiến hành trật tự, nghiêm minh; nếu không được ghi âm, ghi hình thì các nhà báo không còn phương tiện tác nghiệp. Hơn nữa việc viện dẫn khoản 2 Điều 211 BLTTDS trong nội quy này cũng cần được cân nhắc lại, vì đây là nội dung quy định về Biên bản phiên tòa và chỉ áp dụng đối với tố tụng dân sự mà không phải quy định chung cho các loại tố tụng khác.

Viện KHXX đã tiếp thu và chỉnh lý những ý kiến đóng góp đó theo hướng có một điều quy định riêng về hoạt động báo chí (Điều 4) và không quy định việc ghi âm, ghi hình trong Nội quy phiên tòa này. Viện KHXX nhận thấy, Nội quy phiên tòa quy định về việc mọi người trong phòng xử án phải tuân theo sự điều khiển của Chủ tọa phiên tòa là đủ. Chủ tọa phiên tòa có thể căn cứ vào tình hình thực tế của từng phiên tòa để cho phép, hoặc không cho phép ghi âm, ghi hình tại phiên tòa; bố trí khu vực tác nghiệp cho các nhà báo trong phòng xử án hoặc ở khu vực khác ngoài phòng xử án, tùy điều kiện từng nơi.

Qua thảo luận, các thành viên HĐTP cơ bản nhất trí với nội dung các quy định bản dự thảo Nội quy phiên tòa, và thống nhất với ý kiến đóng góp của các cơ quan trên về việc quy định nhà báo khi tác nghiệp phải có Thẻ nhà báo và giấy giới thiệu của cơ quan chủ quản cử đến tham gia phiên tòa.

Một số ý kiến cũng đề nghị cần chặt chẽ, chính xác hơn nữa đối với tên một số điều khoản cho phù hợp. Ví dụ như Điều 3 về “Nội quy phòng xử án” chỉ phù hợp với những phiên tòa diễn ra tại trụ sở Tòa án, còn những phiên xét xử lưu động không có phòng xử án riêng thì sẽ như thế nào? Hay quy định “bị cáo đang bị tạm giam chỉ được tiếp xúc với người bào chữa; việc tiếp xúc với những người khác phải được phép của Chủ tọa phiên tòa”, phải cân nhắc quy định cho hợp lý vì nhiều phòng xử án hiện nay rất hẹp, có những vụ án, người nhà bị cáo đông, nếu giải quyết cho gặp hết cũng khó mà không cho gặp thì cũng rất phức tạp… nên phải quy định như thế nào cho phù hợp với thực tiễn.

Chánh án TANDTC Trương Hòa Bình đánh giá nội dung dự thảo cơ bản tốt, đã tiếp thu đầy đủ các ý kiến đóng góp của các cơ quan liên quan. Trên cơ sở các ý kiên đóng góp của HĐTP, Chánh án đề nghị Viện KHXX hoàn thiện chỉnh lý lại dự thảo Nội quy phiên tòa để chuẩn bị thông qua.