TANDTC tổ chức Hội nghị tập huấn BLHS năm 2015

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình quán triệt BLHS năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017

Hội nghị trực tuyến diễn ra tại 778 điểm cầu kết nối giữa TANDTC, các TAND cấp cao, TAND cấp tỉnh và TAND cấp huyện trên toàn quốc. Phó Giáo sư, Tiến sĩ  Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án TANDTC chủ trì hội nghị.

Cơ sở pháp lý vững chắc trong đấu tranh phòng, chống tội phạm có hiệu quả

Tại hội nghị, đồng chí Nguyễn Hòa Bình đã quán triệt những nội dung của BLHS năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017 (gọi tắt là BLHS năm 2015). Theo đó, BLHS năm 2015 gồm có 3 Phần, 26 Chương, 426 Điều. So với BLHS năm 1999 thì BLHS năm 2015 bãi bỏ 3 điều; giữ nguyên 30 điều; sửa đổi, bổ sung 396 điều. BLHS năm 2015 là một bước tiến quan trọng, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm có hiệu quả, góp phần bảo vệ chủ quyền, an ninh của đất nước, bảo vệ chế độ, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, lợi ích của Nhà nước và tổ chức; bảo vệ và thúc đẩy kinh tế thị trường XHCN phát triển đúng hướng, tạo môi trường xã hội, môi trường sinh thái an toàn, lành mạnh cho mọi người dân, đồng thời đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Xét về tổng thể, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cho rằng, BLHS năm 2015  đã có những sửa đổi, bổ sung phù hợp nhằm nội luật hóa các qui định có liên quan của điều ước quốc tế mà nước ta là thành viên, góp phần tăng cường hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tộỉ phạm. Ngoài ra, BLHS năm 2015 có những điều chỉnh về mặt kỹ thuật lập pháp theo hướng nâng cao tính minh bạch trong các quy định của BLHS nên bảo đảm tính thống nhất về mặt kỹ thuật giữa Phần chung và Phần các tội phạm cụ thể của BLHS và giữa BLHS với các luật khác.

Sau phần giới thiệu những nội dung sửa đổi lớn của BLHS năm 2015, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình đã truyền đạt đến cán bộ, Thẩm phán, Thẩm tra viên, Thư ký tại 778 điểm cầu chuyên đề “Những vấn đề cần lưu ý trong triển khai thi hành BLHS năm 2015 và BLTTHS năm 2015”; chuyên đề “Những nội dung mới sửa đổi, bổ sung trong Chương các tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp của BLHS năm 2015”.

Toàn cảnh hội nghị tại điểm cầu TANDTC

Tại hội nghị, các đại biểu được nghe Tiến sĩ Trần Văn Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Hình sự - Hành chính Bộ Tư pháp trình bày chuyên đề “Trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại và những vấn đề cần quan tâm khi xử lý hình sự đối với pháp nhân thương mại theo quy định BLHS năm 2015”. Tiến sĩ Nguyễn Sơn, Nguyên Phó Chánh án TANDTC trình bày chuyên đề “Những điểm mới sửa đổi, bổ sung trong Chương các tội xâm phạm sở hữu và Chương các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế”. Tiến sĩ Nguyễn Thị Thủy, Ủy viên thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội trình bày chuyên đề ‘‘Những điểm mới sửa đổi, bổ sung trong Chương các tội phạm về môi trường và Chương các tội phạm về chức vụ”. Tiến sĩ Nguyễn Trí Tuệ, Phó Chánh án TANDTC trình bày chuyên đề “Những điểm mới sửa đổi, bổ sung trong Chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người và Chương các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng”.

Đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính hướng thiện trong xử lý người phạm tội

Với nhiều nội dung được sửa đổi lớn, BLHS năm 2015 tiếp tục thể chế hóa chủ trương cải cách tư pháp của Đảng theo tinh thần đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội; tôn trọng và bảo đảm thực thi các quyền con người, quyền công dân được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013. BLHS năm 2015 đã hạn chế áp dụng hình phạt tù, mở rộng áp dụng hình phạt ngoài tù, cụ thể là hình phạt tiền là hình phạt chính được áp dụng đối với người phạm tội ít nghiêm trọng và tội nghiêm trọng. Riêng đối với nhóm các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, môi trường thì phạt tiền là hình phạt chính có thể áp dụng đối với cả tội rất nghiêm trọng.

BLHS năm 2015 cũng mở rộng nội hàm của hình phạt cải tạo không giam giữ khi trường hợp người bị phạt cải tạo không giam giữ không có việc làm hoặc bị mất việc làm trong thời gian chấp hành hình phạt này thì phải thực hiện một số công việc lao động phục vụ cộng đồng trong thời gian cải tạo không giam giữ với thời gian lao động phục vụ cộng đồng không quá 4 giờ trong một ngày và không quá 5 ngày trong một tuần. Biện pháp này không áp dụng đối với người già yếu, phụ nữ có thai. Đối với hình phạt tù, BLHS năm 2015 khẳng định nguyên tắc không áp dụng hình phạt tù đối với người lần đầu phạm tội từ nghiêm trọng do vô ý.

BLHS năm 2015 hạn chế áp dụng hình phạt tử hình. Theo đó, Điều 40 xác định rõ tử hình là hình phạt đặc biệt chỉ áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc một trong nhóm các tội xâm phạm an ninh quốc gia, xâm phạm tính mạng con người, các tội phạm về ma túy, tham nhũng và một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khác do Bộ luật này quy định. BLHS năm 2015 bổ sung thêm các trường hợp không áp dụng hình phạt tử hình, không thi hành án tử hình đối với người đủ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử. Đối với người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn thì không bị thi hành án tử hình. Quy định này nhằm góp phần hạn chế việc thi hành hình phạt tử hình trên thực tế và thúc đẩy việc thu hồi tài sản bị tham nhũng trong các vụ án tham nhũng.

BLHS năm 2015 đã bổ sung chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện với những quy định hết sức chặt chẽ nhằm tạo cơ hội cho những phạm nhân tích cực cải tạo tốt trong quá trình chấp hành án ở các cơ sở giam giữ được sớm trở về với gia đình và tiếp tục chứng tỏ sự cải tạo của mình trong môi trường xã hội bình thường có sự giám sát của chính quyền địa phương và xã hội. Ngoài ra, BLHS năm 2015 đã sửa đổi, bổ sung nhóm các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người (Chương XIV) và nhóm các tội xâm phạm quyền tự do của con người, quyền tự do dân chủ của công dân (Chương XV) theo hướng tiếp tục tăng cường bảo vệ các quyền con người, quyền công dân trên tinh thần Hiến pháp năm 2013 với những chế tài nghiêm khắc. BLHS năm 2015 đã có sự điều chỉnh mạnh mẽ trong chính sách hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội theo hướng bảo đảm lợi ích tốt nhất cho họ trên tinh thần bảo đảm yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong lứa tuổi chưa thành niên.

Bộ luật này cũng sửa đổi, bổ sung nhóm các tội phạm về môi trường (Chương XIX) theo hướng cụ thể hóa các hành vi phạm tội gây ô nhiễm môi trường, quy định chế tài nghiêm khắc đối với các tội phạm về môi trường, trong đó có việc tăng mức phạt tiền; thay thế “Tội cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” (Điều 165 của BLHS năm 1999) bằng một loạt các tội danh cụ thể trong các lĩnh vực kinh tế; cụ thể hóa tối đa các tình tiết định tội, định khung có tính chất định tính, trừu tượng trong cấu thành của hầu hết các tội phạm…

Mặt khác, BLHS năm 2015 tạo cơ chế bảo vệ và thúc đẩy phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp hình sự nước ta, BLHS năm 2015 đã bổ sung chế định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại- đây là điểm mới nổi bật, mang tính đột phá trong chính sách hình sự, làm thay đổi nhận thức truyền thống về tội phạm và hình phạt. BLHS năm 2015  đã sửa đổi, bổ sung nhóm các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế theo hướng phi tội phạm hóa đối với 4 tội danh được quy định trong BLHS năm 1999, gồm: Kinh doanh trái phép; Báo cáo sai trong quản lý kinh tế; Vi phạm quy định về cấp văn bằng bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp; Sử dụng trái phép quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ của tổ chức tín dụng. Việc loại bỏ 4 tội phạm này khỏi BLHS nhằm bảo đảm quyền tự do và tự chủ của các chủ thể trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, đồng thời phù hợp với tình hình tội phạm thời gian qua.