Hà Giang: Nỗ lực xóa bỏ hủ tục, xây dựng nếp sống văn minh

Hà Giang - vùng đất địa đầu Tổ quốc, nơi những ngọn núi đá tai mèo sừng sững ôm trọn các bản làng của đồng bào dân tộc thiểu số. Mảnh đất này không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, những con đèo quanh co, mà còn là nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống độc đáo.

Tuy nhiên, bên cạnh những giá trị văn hóa tốt đẹp, một số hủ tục lạc hậu vẫn còn tồn tại, ảnh hưởng đến đời sống và sự phát triển của người dân. Việc xóa bỏ hủ tục, xây dựng đời sống mới ở tỉnh Hà Giang không chỉ là nhiệm vụ cấp thiết mà còn là con đường mở ra tương lai tươi sáng hơn cho bà con nơi đây.

Trong cộng đồng các dân tộc thiểu số ở Hà Giang như Mông, Dao, Tày, Nùng, Lô Lô…, nhiều phong tục tập quán được truyền từ đời này sang đời khác, thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống. Tuy nhiên, có không ít hủ tục đã trở nên lạc hậu, cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội và tác động tiêu cực đến đời sống của người dân.

Trước hết, tục tảo hôn là một vấn đề nhức nhối. Nhiều gia đình ở vùng cao Hà Giang vẫn giữ quan niệm "con gái lớn phải lấy chồng sớm". Điều này khiến trẻ em mất đi cơ hội học tập, không có kiến thức để phát triển kinh tế, dẫn đến vòng luẩn quẩn của đói nghèo và lạc hậu.

Bên cạnh đó, tục bắt vợ của người Mông, dù mang ý nghĩa ban đầu là sự thể hiện tình cảm giữa chàng trai và cô gái, nhưng trong thực tế lại dẫn đến nhiều hệ lụy.

Không ít trường hợp con gái bị bắt về nhà trai khi chưa có sự đồng thuận, thậm chí bị ép buộc kết hôn mà không có sự chuẩn bị về tâm lý và thể chất. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hạnh phúc của các cặp đôi mà còn khiến nhiều cô gái phải chịu đựng cuộc sống không mong muốn.

Một hủ tục khác cần loại bỏ là việc chữa bệnh bằng cúng bái, mê tín dị đoan. Ở nhiều bản làng, khi người thân ốm đau, thay vì đến bệnh viện, nhiều gia đình lại mời thầy mo, thầy cúng về làm lễ, giết gà, mổ lợn để "đuổi tà ma." Không ít người vì chậm trễ trong điều trị y tế mà bệnh tình trở nặng, thậm chí dẫn đến tử vong.

Ngoài ra, tập tục ma chay, cưới hỏi rườm rà cũng gây tốn kém cho bà con. Có những đám tang kéo dài nhiều ngày, mổ trâu, mổ bò tốn kém hàng chục triệu đồng, gây ra gánh nặng kinh tế cho gia đình.

Đám cưới cũng vậy, nhiều nơi vẫn duy trì quan niệm "càng tổ chức linh đình, càng thể hiện sự giàu có," dẫn đến nhiều hộ nghèo phải vay mượn để lo đám cưới.

Nhận thức được những tác hại của hủ tục lạc hậu, chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội đã triển khai nhiều chương trình tuyên truyền, vận động người dân thay đổi tư duy và cách sống.

Tại các xã vùng cao, nhiều cuộc họp thôn, bản được tổ chức thường xuyên để tuyên truyền về tác hại của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Các đoàn thể như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên cũng tích cực vận động bà con cho con cái đi học, không ép con gái lấy chồng sớm. Những tấm gương điển hình về gia đình thoát nghèo nhờ giáo dục được nhân rộng, giúp người dân hiểu rằng chỉ có tri thức mới giúp thay đổi cuộc đời.

Chương trình "Nói không với tảo hôn" đã được triển khai ở nhiều trường học, giúp các em học sinh nhận thức về quyền lợi của mình và biết cách từ chối những cuộc hôn nhân sắp đặt.

Bên cạnh đó, các cán bộ địa phương đã phối hợp với già làng, trưởng bản để thay đổi nhận thức của cộng đồng về tập tục bắt vợ. Ngày nay, nhiều chàng trai người Mông đã thực hiện tục bắt vợ một cách văn minh hơn - tức là chỉ khi cô gái đồng ý, họ mới tiến hành nghi lễ truyền thống.

Về vấn đề mê tín dị đoan, chính quyền đã khuyến khích bà con tiếp cận y học hiện đại bằng cách tổ chức khám chữa bệnh miễn phí, phát thuốc và hướng dẫn chăm sóc sức khỏe tại các trạm y tế xã.

Những câu chuyện về các trường hợp được cứu sống nhờ đến bệnh viện kịp thời đã giúp người dân dần từ bỏ niềm tin vào thầy mo, thầy cúng.

Ngoài ra, chính quyền cũng vận động bà con tổ chức ma chay, cưới hỏi theo hướng tiết kiệm, tránh lãng phí. Nhiều thôn bản đã ký cam kết không tổ chức đám cưới kéo dài, không giết mổ quá nhiều trâu bò trong đám tang. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho người dân, đồng thời tạo nên nếp sống văn minh, lành mạnh hơn.

Bên cạnh việc xóa bỏ hủ tục, chính quyền và người dân Hà Giang cũng đang nỗ lực xây dựng đời sống mới với những bước tiến đáng kể trong nhiều lĩnh vực.

Trước hết, giáo dục được coi là chìa khóa giúp xóa bỏ đói nghèo và lạc hậu. Nhiều điểm trường ở vùng sâu, vùng xa đã được xây dựng, giúp trẻ em có cơ hội học tập ngay tại bản làng.

Các chính sách hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số, như cấp học bổng, hỗ trợ sách vở, quần áo, đã giúp giảm tỷ lệ bỏ học. Nhờ đó, ngày càng có nhiều học sinh Hà Giang thi đỗ vào các trường đại học, mở ra tương lai tươi sáng hơn.

Kinh tế cũng có nhiều khởi sắc khi bà con mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp. Những mô hình trồng cam sành, chè Shan tuyết, chăn nuôi bò hàng hóa đã giúp nhiều hộ gia đình vươn lên thoát nghèo.

Du lịch cộng đồng cũng đang phát triển mạnh, khi nhiều người dân cải tạo nhà cửa thành homestay, mở dịch vụ ẩm thực, hướng dẫn du lịch để thu hút khách tham quan.

Bên cạnh đó, hệ thống giao thông được cải thiện đáng kể, giúp việc đi lại, giao thương hàng hóa thuận lợi hơn. Những con đường bê tông thay thế cho đường đất lầy lội trước đây đã giúp kết nối các bản làng với trung tâm huyện, tỉnh, tạo điều kiện cho người dân tiếp cận với nền kinh tế thị trường.

Một trong những thay đổi quan trọng nhất chính là sự thay đổi trong tư duy của người dân. Nếu như trước đây, nhiều gia đình chỉ quen với canh tác tự cung tự cấp, thì nay họ đã biết làm kinh tế theo hướng hàng hóa, mở rộng quy mô sản xuất và tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Ý thức về việc bảo vệ môi trường, giữ gìn cảnh quan thiên nhiên cũng được nâng cao, giúp Hà Giang phát triển bền vững hơn.

Xóa bỏ hủ tục và xây dựng đời sống mới ở Hà Giang không phải là việc dễ dàng, nhưng với những nỗ lực không ngừng của chính quyền và người dân, mảnh đất này đang dần thay đổi theo hướng tích cực.

Những hủ tục lạc hậu từng kìm hãm sự phát triển giờ đây đang bị đẩy lùi, nhường chỗ cho những giá trị tiến bộ. Trong tương lai, tỉnh Hà Giang không chỉ là vùng đất của cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn là nơi có nếp sống văn minh, hiện đại, nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp.