Giá lương thực tăng cao nhất 10 năm khiến doanh nghiệp "điêu đứng"

Giá các loại nông sản chủ lực từ lúa mì, dầu thực vật đến đường tăng vọt trong vài tháng qua đang ảnh hưởng đến người tiêu dùng và doanh nghiệp châu Á.

Các nhà sản xuất thực phẩm đang áp mức giá khá cao cho các hộ gia đình, đè nặng lên tiêu dùng và có khả năng làm giảm sự phục hồi kinh tế sau đại dịch ở một số quốc gia. Tuy nhiên, một số nhà xuất khẩu và nông dân được hưởng lợi từ điều kiện thị trường thuận lợi.

Chỉ số giá thực phẩm do Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) công bố - vốn theo dõi giá thịt, sữa, ngũ cốc, dầu thực vật và đường – đã tăng tháng thứ 12 liên tiếp trong tháng 5, lên mức 127,1 điểm – chạm mức cao nhất trong 10 năm. Chỉ số tháng 5 đã cao hơn 40% so với một năm trước.

Sự kết hợp của nhiều yếu tố khiến giá lương thực, thực phẩm tăng vọt. Nhu cầu lớn ở Trung Quốc – một trong những nhà nhập khẩu lương thực lớn nhất thế giới, tăng mạnh do nước này phù hồi sau đại dịch với tốc độ nhanh hơn hầu hết các nước còn lại.

Chi phí vận tải biển cao hơn, xuất phát từ sự thiếu hụt container và gián đoạn chuỗi cung ứng là một nguyên nhân khác. FAO cũng đưa ra lý giải liên quan đến một số vấn đề về nguồn cung như sự chậm trễ trong thu hoạch và sản lượng mía giảm tại Brazil.

Các nhà sản xuất thực phẩm châu Á đang tăng giá để bù đắp chi phí nguyên liệu thô tăng cao. Các nhà nhập khẩu thực phẩm lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc là những người đầu tiên nhận thấy tác động.

Nhà máy bột mì Nhật Bản Nisshin Seifun Group sẽ tăng giá sản phẩm bột mì cho hộ gia đình từ 2% đến 4% trong tháng 7. Công ty cho biết họ không thể bù đắp cho giá nguyên liệu cũng như chi phí hậu cần và đóng gói tăng. Nhà sản xuất thực phẩm Ajinomoto cũng tăng giá sản phẩm mayonnaise từ 1% đến 10% vào tháng tới, với lý do giá dầu ăn tăng cao trong vài tháng qua.

Tại Hàn Quốc, chuỗi cửa hàng bánh mì lớn nhất Paris Baguette đã tăng giá bánh mì thêm 5,6% trong tháng 2 do giá nguyên liệu đầu vào tăng. Tại Trung Quốc, một số loại dầu ăn từ đậu nành nội địa đã tăng 20% trong tháng 4.

Chỉ số giá tiêu dùng cho thấy lạm phát đã xuất hiện ở một số quốc gia. Chỉ số giá tiêu dùng của Hàn Quốc tăng 2,6% trong tháng 5 so với một năm trước đó, đánh dấu mức tăng cao nhất kể từ tháng 3/2012, một phần do giá nông sản tăng cao. Đáng chú ý, giá thực phẩm và đồ uống không cồn đã tăng 7,4% so với một năm trước.

Philippines cũng ghi nhận lạm phát cao trong năm, với chỉ số giá tiêu dùng tăng 4,5% so với một năm trước. Giống Hàn Quốc, giá thực phẩm và đồ uống không cồn tại nước này tăng 4,6%.

Nhà kinh tế Chua Hak Bin của Maybank Kim Eng cho biết giá lương thực cao có thể cản trở sự phục hồi của châu Á sau đại dịch. "Giá lương thực tăng sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng kinh tế phục hồi không đồng đều", ông Chua nói. Ông này cho rằng các hộ gia đình có thu nhập thấp và các nước nghèo sẽ chịu thiệt hại nhiều hơn khi dành phần lớn thu nhập cho thực phẩm.

Các quốc gia này cũng có ít khả năng tiếp cận với vaccine COVID-19 hơn và bị cản trở bởi nguồn lực tài chính hạn hẹp. Mặc dù vậy, nông dân và một số nhà xuất khẩu hàng hoá châu Á có thể thu được lợi từ việc giá lương thực tăng.

"Giá hàng hoá tăng, đặc biệt là lượng thực có thể tác động mạnh mẽ đến chuỗi phân phối, nâng cao thu nhập và việc làm ở nông thôn", ông Chua nói.

Lợi nhuận ròng của công ty Wilmar International, trụ sở tại Singapore, đã tăng gấp đôi lên 450 triệu USD trong quý đầu tiên của năm 2021 nhờ giá đường và dầu cọ tăng. "Giá dầu cọ cao sẽ có lợi cho hoạt động kinh doanh trồng cọ dầu của chúng tôi trong những tháng tới", công ty này cho biết hồi tháng 4.

Tuy nhiên, đại dịch kéo dài và số lượng người lây nhiễm ngày càng lớn ở một số nền kinh tế châu Á sẽ ảnh hưởng đến cung và cầu thực phẩm, làm triển vọng giá cả trở nên phức tạp.

"Giá lương thực có thể tiếp tục tăng cho sự gián đoạn về chuỗi cung ứng và tình trạng đóng cửa ở một số quốc gia nông nghiệp", ông Chua nói. Một ví dụ là Malaysia, nước xuất khẩu dầu cọ chủ chốt. Quốc gia này bắt đầu giãn cách toàn quốc gia từ ngày 1/6, đóng cửa các nhà máy do số lượng ca nhiễm COVID-19 tăng vọt.

Mặt khác, thị trường hàng hoá kỳ hạn cho thấy xu hướng tăng có thể đã chậm lại kể từ cuối tháng 5. Giá lúa mì kỳ hạn trên sàn Chicago đã tăng lên 7,50 USD/giạ (35,23 lít) hồi tháng 5 nhưng đến đầu tháng 6 đã về quanh mức 6,8 USD. Giá ngô, đậu tương kỳ hạn cũng diễn biến tương tự.

Các nhà chức trách Trung Quốc đang chú ý nhiều hơn đến thị trường hàng hoá để ngăn tình trạng đầu cơ quá mức. Một quan chức từ Uỷ ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc cho biết cơ quan này sẽ hợp tác với các cơ quan hữu quan để kiểm soát tốt hơn giá cả trên thị trường hàng hoá.