Đưa mặt hàng phân bón từ nhóm không chịu thuế sang chịu thuế GTGT là cần thiết?

Một số ý kiến cho rằng, do mặt hàng phân bón thuộc đối tượng “không chịu thuế GTGT” theo Luật thuế GTGT nên các doanh nghiệp phân bón không được kê khai, khấu trừ thuế GTGT đầu vào là hàng hoá, dịch vụ, thiết bị máy móc, đầu tư cho sản xuất phân bón. Chính vì không được khấu trừ nên các hoạt động sản xuất phân bón phải tính vào chi phí sản phẩm, tức là tính vào giá thành sản phẩm, tác động đẩy giá phân bón lên.

Trong khi vật tư cho sản xuất chiếm khoảng 40-60% giá thành của các sản phẩm nông nghiệp trong đó có phân bón. Do vậy việc mặt hàng phân bón thuộc đối tượng “không chịu thuế GTGT” tác động trực tiếp tới giá thành sản phẩm mà người nông dân làm ra. Cuối cùng người nông dân đang phải chịu thiệt.

Một tác động nữa là giá thành phân bón sản xuất trong nước cao thì bất lợi trong cạnh tranh với sản phẩm phân bón nhập khẩu. Mỗi năm ngành nông nghiệp tiêu thụ 11-12 triệu tấn phân bón, trong đó các sản phẩm sản xuất trong nước chiếm khoảng 8 triệu tấn, còn lại phải nhập khẩu (do có những sản phẩm phân bón Việt Nam chưa sản xuất được). Thực tế cho thấy, đang có sự cạnh tranh bất bình đẳng giữa sản phẩm phân bón nhập khẩu và sản phẩm phân bón sản xuất trong nước. Do các sản phẩm phân bón nhập khẩu được chịu thuế GTGT ở nước bạn và được khấu trừ dẫn đến giá phân bón nhập khẩu vào luôn có giá cạnh tranh hơn so với giá sản xuất trong nước.

Luồng ý kiến này cho rằng, mặt hàng phân bón không được áp thuế GTGT đang khiến ngành nông nghiệp, người nông dân và doanh nghiệp sản xuất phải gánh chịu những bất cập này 10 năm qua.

Đáng chú ý, trong tỷ trọng GDP của quốc gia, ngành nông nghiệp chiếm tỷ trọng ngày càng thấp (thể hiện quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá của đất nước) nhưng vai trò của nông nghiệp trong GDP lại rất cao, là “bệ đỡ” nền kinh tế. Trong bối cảnh này, có thể thấy bất cập của Luật thuế GTGT với nền kinh tế nói chung, với ngành nông nghiệp và bà con nông dân nói riêng. Tất cả những yếu tố đó gây hệ luỵ tới sự phát triển đồng bộ của nền kinh tế.

Theo ông Nguyễn Trí Ngọc - Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam, hiện nước ta có vài trăm nhà máy sản xuất phân bón các loại từ nhỏ cho tới lớn. Nhu cầu sử dụng hàng năm ước chừng khoảng 11-12 triệu tấn. Con số này cho thấy phân bón là mặt hàng quan trọng của nông nghiệp, mà nông nghiệp trong chính sách của các quốc gia luôn được ưu tiên so với các loại hàng hoá khác.

Cũng theo ông Ngọc, hiện 60% lượng phân bón chúng ta nhập khẩu là từ Nga và Trung Quốc. Nga có chính sách thuế GTGT 20%, Trung Quốc là 11% dự kiến giảm xuống 9%. Các nước xung quanh ta như Malaysia, Indonesia, Thái Lan đều coi phân bón là mặt hàng chịu thuế GTGT. Ví dụ Thái Lan là 8%, Malaysia cũng xấp xỉ. Như vậy thì cả thế giới đều tính thuế GTGT cho phân bón, không trừ quốc gia nào cả. Tư duy của họ là sản xuất nông nghiệp - đối tượng cần được ưu tiên, phải được phát triển một cách bền vững để tạo nền tảng cho xã hội.

Việt Nam chúng ta coi trọng nông nghiệp vì thế rất cần hỗ trợ hiệu quả về chính sách thuế để có những tác động tích cực đến hàng hoá đầu vào mà nó đang chiếm đến 40-60% giá thành sản xuất. "Theo tôi sắc thuế GTGT là nguồn thu lớn, là một trong những trụ cột của hệ thống thuế, nhưng mà phải làm sao để bền vững, hiệu quả thì nó đang bị tác động bởi nhiều bất cập. Từ bài học quốc tế sang bài học của chúng ta, thực tiễn của sản xuất và nhìn vào tương lai đã chỉ rõ như vậy. Vậy tại sao chúng ta không hiểu rõ điều đó để thấy rằng điều chỉnh thuế GTGT đối với phân bón từ nhóm không chịu thuế sang chịu thuế với mức thuế 5% cần thiết như thế nào." - ông Ngọc quan điểm.