Dự án Nhà máy xử lý rác Phương Thảo: Một điển hình về sự lãng phí - Bài cuối: Lãng phí chưa có hồi kết!

“

LTS: Trong bài viết “Chống lãng phí”, Tổng bí thư Tô Lâm chỉ rõ: “Tham ô có hại, nhưng lãng phí có khi còn hại nhiều hơn. Lãng phí tuy không lấy của công đút túi, song kết quả cũng rất tai hại cho Nhân dân, cho Chính phủ, có khi tai hại hơn nạn tham ô. Lãng phí diễn ra khá phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau;

Lãng phí không chỉ gây suy giảm nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, giảm hiệu quả sản xuất, tăng gánh nặng chi phí, gây cạn kiệt tài nguyên, gia tăng khoảng cách giàu nghèo mà còn làm giảm lòng tin của người dân với Đảng, Nhà nước, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước.

Lãng phí tài nguyên thiên nhiên; lãng phí tài sản công do quản lý, sử dụng chưa hiệu quả, các dự án sử dụng nhiều tài nguyên đất và nước; thực hiện các chương trình, mục tiêu quốc gia, các gói tín dụng hỗ trợ phát triển an sinh xã hội …”

“Đau đầu” tìm cách xử lý rác

Theo ông Nguyễn Khắc Yên Đang, Trưởng phòng Kế hoạch Công ty cổ phần Công trình công cộng tỉnh Vĩnh Long, hiện nay khối lượng rác thải sinh hoạt thu gom được trên địa bàn khoảng 400 tấn/ngày. Để xử lý lượng rác thải sinh hoạt, địa phương đã quy hoạch khu xử lý rác thải với diện tích 47ha; trong đó, có 23ha đã giải phóng mặt bằng.

Cách nay 15 năm, địa phương đã mời gọi Công ty Phương Thảo đầu tư nhà máy xử lý rác công suất xử lý 300 tấn rác/ngày. Tuy nhiên, dự án này chỉ hoạt động thử nghiệm rồi đóng cửa cho đến nay.

Để xử lý lượng rác thải sinh hoạt thu gom về mỗi ngày, công ty đã lần lượt đầu tư 3 bãi xử lý theo công nghệ chôn lấp, mỗi bãi có diện tích khoảng 3ha, có khả năng xử lý khoảng 200.000 tấn rác. Tính đến nay, đã có 2 bãi chôn lấp (công suất trên 400.000 tấn) đã được lấp đầy.

Theo ước tính, bãi rác số 3 cũng sẽ được lấp đầy vào tháng 6 năm nay. Để có nơi chôn lấp rác thải trong thời gian từ sau tháng 6/2025, công ty phải tiếp tục đầu tư thêm bãi chôn lấp rác thứ tư.

“Khó khăn hiện nay là đơn giá xử lý rác thải theo công nghệ chôn lấp do tỉnh ban hành còn thấp, nguồn vốn đầu tư các bãi chôn lấp rác tiếp theo cũng gặp nhiều khó khăn; công nghệ xử lý chôn lấp chỉ là giải pháp tình thế, chưa đảm bảo còn gây ô nhiễm môi trường không khí, nguồn nước” và chưa đảm bảo về mặt mỹ quan”, đại diện Công ty cổ phần Công trình công cộng tỉnh Vĩnh Long nêu khó khăn.

Bao giờ xử lý dứt điểm?

Theo Chánh Văn phòng Đoàn Đại biểu Quốc hội và HĐND tỉnh Vĩnh Long Lê Phước Thành, Dự án Nhà máy xử lý rác Phương Thảo thuộc lĩnh vực xã hội hóa tỉnh kêu gọi đầu tư. Đối với dự án này, từ khi được triển khai đến khi dự án dừng thực hiện, Thường trực HĐND tỉnh rất quan tâm theo dõi và giám sát.

Trong năm năm 2023, Thường trực HĐND tỉnh Vĩnh Long đã tổ chức và chỉ đạo thực hiện 02 cuộc khảo sát, 01 phiên giải trình với 08 kiến nghị nhằm sớm giải quyết các vấn đề còn tồn đọng và triển khai dự án mới.

Cụ thể, trong phiên giải trình vào ngày 29/5/2023, Thường trực HĐND tỉnh Vĩnh Long đã yêu cầu UBND tỉnh Vĩnh Long tập trung giải trình 02 nội dung chính là: xử lý tài sản trên đất đối với Nhà máy xử lý rác Phương Thảo và kêu gọi nhà đầu tư mới.

Sau kiến nghị của Thường trực HĐND tỉnh, UBND tỉnh rất quan tâm chỉ đạo giải quyết theo kiến nghị của Thường trực HĐND tỉnh như: tiến hành thu hồi đất theo quy định; kêu gọi nhà đầu tư mới.

Song song đó, UBND tỉnh Vĩnh Long cũng yêu cầu đơn vị quản lý khu xử lý rác tiến hành thực hiện kè bê tông cốt thép, phủ bạt bãi rác số 3; đầu tư thêm bãi các số 4 để giải quyết tình trạng ô nhiễm tại bãi rác Hòa Phú; triển khai dự án trồng cây xanh xung quanh bãi rác; phân bổ ngân sách hàng năm để khắc phục tình trạng ở nhiễm tại bãi rác Hòa Phú.

Đối với công tác kêu gọi nhà đầu tư mới, hiện Sở Xây dựng đã trình và UBND tỉnh đang xem xét để ban hành các tiêu chỉ lựa chọn nhà đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt tại xã Hòa Phú, huyện Long Hồ để có cơ sở lựa chọn nhà đầu tư nhà máy xử lý rác thải mới.

Tuy nhiên, còn vấn đề di dời tài sản của Dự án Nhà máy xử lý rác Phương Thảo chưa thực hiện được với lý do là: khối tài sản đảm bảo vốn vay, là quan hệ dân sự giữa Công ty Phương Thảo với Ngân hàng phát triển Việt Nam (Ngân hàng VDB).

Vụ việc tranh chấp hợp đồng tín dụng giữa Ngân hàng VDB và Công ty Phương Thảo đã được TAND TP Cần Thơ xét xử và bản án phúc thẩm dân sự đã có hiệu lực pháp luật. Do đó, công việc còn lại là di dời tài sản trên đất là thuộc trách nhiệm của cơ quan thi hành án, Ngân hàng VDB và chủ sở hữu tài sản.

Thường trực HĐND tỉnh Vĩnh Long nhận thấy việc đầu tư nhà máy xử lý rác với công nghệ hiện đại, đúng quy chuẩn của Việt Nam là mấu chốt quan trọng để xử lý vấn đề rác thải và ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh. Do đó, Thường trực HĐND sẽ tiếp tục đôn đốc để trong thời gian sớm nhất Vĩnh Long sẽ có được Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Hòa Phú, tại xã Hòa Phú, huyện Long Hồ như kế hoạch đã đề ra.

“Đồng thời chúng tôi cũng tiếp tục đề nghị các cơ quan có liên quan tiếp tục đề nghị chủ sở hữu khối tài sản của Dự án Nhà máy xử lý rác Phương Thảo và Ngân hàng VDB sớm có giải pháp giải quyết để di dời tài sản trả lại đất sạch cho tỉnh tổ chức thực hiện dự án.

Nhân đây cũng xin chân thành cảm ơn sự quan tâm của Báo Công lý đối với những bức xúc của người dân Vĩnh Long, kịp thời thông tin những vấn đề còn hạn chế để các cấp chính quyền tỉnh Vĩnh Long sớm có giải pháp khắc phục nhằm hoạt động hiệu quả hơn, chăm lo cho đời sống của người dân ngày càng tốt hơn”, ông Lê Phước Thành, Chánh Văn phòng đoàn Đại biểu Quốc hội và HĐND tỉnh Vĩnh Long cho biết.

Về phía chính quyền địa phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long Nguyễn Văn Liệt cho biết, thực hiện kiến nghị của HĐND tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long đã tổ chức cuộc họp tại Văn phòng UBND tỉnh để tìm giải pháp xử lý tài sản trên đất, thu hồi đất tại xã Hòa Phú, huyện Long Hồ, của Công ty Phương Thảo.

Căn cứ biên bản cuộc họp nêu trên, Chủ tịch UBND tỉnh Giao Sở Tài nguyên và Môi trường (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan rà soát, làm rõ các nội dung: tổ chức, pháp nhân nào là chủ sở hữu của nhà máy; bàn giao phần diện tích đất Công ty Phương Thảo thuê trên thực địa theo đúng quy định; Tòa án có kê biên tài sản nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt thành phân compost chưa; thực hiện trình tự cưỡng chế di dời tài sản - nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt thành phân compost theo đúng quy định.

Tuy nhiên, tại thời điểm hiện tại, dự án này vẫn trong tình trạng “đắp chiếu”. Như vậy, nếu tính từ thời gian cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Dự án Nhà máy xử lý rác Phương Thảo thì đến nay đã 16 năm. Nếu tính từ ngày UBND tỉnh Vĩnh Long ban hành quyết định thu hồi đất, chấm dứt dự án này cho đến nay cũng gần 4 năm nhưng tỉnh Vĩnh Long vẫn chưa thu hồi trên thực địa khu đất xây dựng nhà máy này.

Khối tài sản máy móc, nhà xưởng được đầu tư nhiều tỷ đồng từ nguồn vốn Ngân hàng VPB và của doanh nghiệp khó thu hồi; gần 80.000m² đất công cho nhà đầu tư thuê không thu được đồng nào tiền cho thuê đất và bị bỏ lãng phí hàng chục năm qua và đang tiếp tục bị bỏ lãng phí...