'Độc quyền' mua bán lá giang, người dân bức xúc

Xã Quảng Ngần, huyện Vị Xuyên có 8 thôn, nằm giữa bốn về núi rừng, giao thông đi lại khó khăn. Những năm qua, người dân nơi đây đã phát triển mô hình trồng cây lá giang với diện tích hơn 250 hecta, đem lại hiệu quả và giá trị kinh tế cao. Đây cũng là thu nhập chính của người dân.

Trên đoạn đường từ UBND xã Quảng Ngần đến thôn Nậm Thăn, chị Lý Thị Rèn - người dân thôn Nậm Thăn (xã Quảng Ngần, Vị Xuyên), cho biết: Đây là tuyến đường chính để đi từ thôn ra xã, ra chợ nhưng hiện nay có nhiều người lạ canh tại nhiều điểm, trên tay cầm dao hoặc tuýp sắt nhằm ngăn cấm không cho người dân chúng tôi đem lá giang đi bán nơi khác. Bọn chúng manh động lắm, nếu ai không nghe lời thì chúng sẽ đánh, buộc phải quay về hoặc phải nhập cho xưởng mà chúng chỉ định.

Gần 30 phút vượt dốc cao, đường đá lởm chởm, chúng tôi mới tiếp cận được với thôn Nậm Thăn. Thôn có 51 hộ với hơn 240 khẩu, kinh tế chủ yếu dự vào cây lá giang. Tuy nhiên, nhiều người dân trong thôn rất bức xúc khi không được bán sản phẩm theo ý của mình.

Trên khuôn mặt đầy lo âu, Trưởng thôn Nậm Thăn Tẩn Thị Liềm, kể: Không chỉ người dân trong thôn chúng tôi, mà các thôn trong xã và xã khác cũng chịu chung tình cảnh tương tự. Chúng tôi làm ra sản phẩm, nhưng không tự quyết định được việc bán sản phẩm cho ai và mức giá mà chúng tôi được nhận.

Theo trưởng thôn Liềm, hiện nay, chủ xưởng đưa ra mức giá thu mua của lá giang chỉ dao động từ 11 - 12 nghìn đồng/kg. Tuy nhiên, chúng tôi biết có nhiều xưởng khác nhập vào giá cao hơn từ 14 - 15 nghìn đồng/kg, nên chúng tôi cũng muốn đem sản phẩm của mình đi bán, nhưng tất cả tuyến đường đều bị chốt chặn và buộc chúng tôi phải nhập cho xưởng mà chúng quy định.

Theo tìm hiểu của PV, xưởng mà người dân nhắc đến là xưởng lá giang của anh Nguyễn Trọng T. (xã Việt Lâm, huyện Vị Xuyên). Xưởng này nằm trên tuyến đường độc đạo nối các xã vùng cao với chợ. Hiện nay, số lượng lá giang trên địa bàn các xã Quảng Ngần, Thượng Sơn đều được xưởng này thu mua. Giá thu mua lá giang tại xưởng dao động từ 11 - 12 nghìn đồng/kg.

Người dân vùng sản xuất lá giang mỗi khi đi bán sẽ phải đi qua xưởng này và hầu như không mấy ai dám đi bán ở các xưởng khác, dù giá có cao hơn.

Anh Lý Văn Cảnh, thôn Nậm Thăn, kể: Gia đình tôi mỗi năm cũng thu hoạch được khoảng 1 tấn lá giang. Vì miếng cơm manh áo nên tôi có ý định nhập cho những nơi có giá cao hơn để tăng thêm chút thu nhập. Tuy nhiên, trên đường đi thì thấy có chốt canh, có một vài người cầm dao và tuýp sắt yêu cầu không được đi bán lá ở chỗ khác, mà phải nhập về xưởng chúng chỉ định. Đứng trước tình hình đó tôi cũng không dám vượt chốt.

Người dân trong thôn kể lại, trong khoảng 6 năm nay, có nhiều vụ, nhiều người bị đe dọa, đánh nhập viện vì không muốn khuất phục sự chèn ép giá bán và nơi nhập hàng. Họ đã vượt được các chốt canh để mong muốn nhập hàng tại những nơi có giá cao hơn, nhưng rồi vẫn bị chặn và bị chém trọng thương phải nhập viện. Như trường hợp của ông Trương Văn Họp và Lý Văn Tò bị chém trọng thương phải nhập viện cấp cứu vào năm 2022.

Mới đây nhất là vào khoảng 19 giờ 10 phút ngày 5/8, anh L.V.N (sinh năm 1995) cùng 2 người dân là anh Lý Văn Thạch, Lý Văn Đăm có hộ khẩu thường trú tại thôn Khuổi Xổm, xã Thượng Sơn, huyện Vị Xuyên dùng xe máy chở lá giang đi bán. Khi đi đến khu vực xưởng lá giang của anh Nguyễn Trọng T. (xã Việt Lâm) thì anh Lý Văn Thạch và anh Lý Văn Đăm rẽ vào xưởng, còn L.V.N đi qua và rẽ vào đường bê tông liên thôn để đi thôn Dưới bán lá giang.

Sau khi đi đến thôn Chang, xã Việt Lâm, anh L.V.N phát hiện có 1 người đi xe máy bịt khẩu trang đi sau áp sát và dùng dao chém vào lưng, gây thương tích cho anh N. Người này sau đó điều khiển xe máy bỏ chạy. Hậu quả, anh N. bị một vết thương ở lưng phải đi cấp cứu, hiện đang được điều trị tại Bệnh viện Đa khoa huyện Vị Xuyên.

Được biết, sự việc người dân bị ép giá, không được nhập lá giang tại các điểm thu mua rộ lên trong nhiều năm nay. Tại các cuộc họp HĐND xã, người dân cũng đã có ý kiến, nhưng đến nay thực trạng vẫn không được giải quyết.

Trao đổi với phóng viên, ông Dương Văn Tịnh, Phó Chủ tịch UBND xã Quảng Ngần, huyện Vị Xuyên, cho biết: Vấn đề người dân bị cấm đi bán lá giang ở các địa điểm thua mua, chính quyền địa phương chưa nhận được phản ánh. Nếu thực sự có sự việc này diễn ra, chúng tôi sẽ tổ chức phối hợp với lực lượng công an xã, phối hợp với các xã khác để tìm hiểu và xử lý sự việc. Riêng điểm thu mua của anh Nguyễn Trọng T. lại không thuộc địa bàn xã, nên chúng tôi không thể can thiệp.

“Trước đây, mỗi khi đến mùa thu hoạch, tình trạng bị cấm đi bán lá giang ở các điểm thu mua có xảy ra trên địa bàn xã, chúng tôi đã họp bàn về việc thu mua lá giang cho bà con trên địa bàn xã. Xã đã giao cho một người có uy tín trong thôn phụ trách việc thu mua và nhập cho xưởng”, ông Tịnh cho biết thêm.

Trước thực trạng người dân xã Quảng Ngần, xã Thượng Sơn cũng như những xã có diện tích cây lá giang bị cấm đưa đi bán ở các điểm thu mua, chỉ bán tại một xưởng “độc quyền” với giá thấp khiến người dân rất bức xúc. Người dân mong muốn các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương kiểm tra, xử lý và giúp người dân có thể tự do mang sản phẩm của mình đi bán những nơi mà họ muốn với giá cả hợp lý.