Đề xuất lấy mức bình quân của khu vực tư nhân làm cơ sở trả lương công chức

Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định dự án Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) do Bộ Nội vụ chủ trì xây dựng, trong đó nổi bật là những kiến nghị đổi mới toàn diện về chính sách tiền lương cho đội ngũ cán bộ, công chức.

Trong báo cáo tổng hợp kinh nghiệm quốc tế, Bộ Nội vụ đã đưa ra nhiều gợi mở có giá trị nhằm góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, đặc biệt nhấn mạnh đến yêu cầu cấp thiết phải trả lương theo vị trí việc làm.

Cơ quan soạn thảo nêu rõ, hiện nay, tại nhiều quốc gia, cơ cấu tiền lương công chức thường bao gồm các khoản như tiền lương cơ bản, tiền thưởng, phụ cấp đi lại, cư trú hoặc khu vực… song không tồn tại phụ cấp chức vụ, bởi tiền lương đã được xây dựng theo nguyên tắc gắn với vị trí công tác cụ thể.

Điểm chung là tiền lương được tính toán dựa trên mức trung bình của xã hội và mức chi trả trong khu vực tư nhân, bảo đảm đời sống công chức, giảm nhu cầu làm thêm và góp phần ngăn ngừa tiêu cực.

Trên cơ sở đó, Bộ Nội vụ kiến nghị Việt Nam cần sớm thiết lập cơ chế trả lương gắn với vị trí việc làm, đồng thời lấy thu nhập khu vực tư nhân làm cơ sở tham chiếu để xây dựng chính sách lương thực chất, phù hợp với trình độ, năng lực và trách nhiệm công tác. Việc cải cách này không chỉ giúp công chức yên tâm cống hiến, mà còn là một giải pháp căn cơ để phòng, chống tham nhũng, lãng phí và "chảy máu chất xám".

Dẫn chứng từ thực tiễn quốc tế, Bộ Nội vụ cho biết tại Trung Quốc, công vụ viên được trả lương đầy đủ, đúng hạn và được hưởng thêm nhiều khoản phụ cấp như phụ cấp vùng, khu vực khó khăn, phụ cấp chức vụ, trợ cấp nhà ở, y tế… Những người hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ còn được nhận thưởng cuối năm.

Tại Nhật Bản, Hội đồng Nhân sự quốc gia có nhiệm vụ nghiên cứu và xây dựng kế hoạch lương thưởng theo phân loại vị trí công việc, có thể điều chỉnh tăng – giảm tùy theo tình hình kinh tế và trình nghị viện thông qua.

Hệ thống tiền lương ở đây được thiết kế khoa học, tính đến nhiều yếu tố như thâm niên, mức độ phức tạp, hiệu quả công việc, phụ cấp lĩnh vực đặc biệt, số người phụ thuộc, điều kiện làm việc, cũng như các khoản chi nhà nước hỗ trợ về trang thiết bị hoặc sinh hoạt thiết yếu cho công chức.

Nhật Bản cũng chú trọng việc xây dựng khung thang, bảng lương phù hợp với từng loại công việc, kết hợp các yếu tố như chi phí sinh hoạt và mức lương phổ biến trong khu vực tư nhân.

Tại Thái Lan, cơ cấu tiền lương của công chức bao gồm lương cơ bản, phụ cấp, tiền thưởng hàng năm và lương hưu. Đặc biệt, khoản tiền thưởng chỉ được tính khi hoàn thành nhiệm vụ, không bao gồm phụ cấp chức vụ, và việc tăng lương được cân nhắc theo hiệu quả công tác, đạo đức và kỷ luật của mỗi cá nhân.

Ở Mỹ, hệ thống lương được thiết kế dựa trên hiệu suất công việc, thay vì thâm niên, với nguyên tắc trả lương ngang nhau cho các vị trí tương đương về giá trị, có tham chiếu đến mức lương trung bình của khu vực tư nhân, địa phương và toàn quốc. Việc ghi nhận thành tích và khuyến khích những cá nhân xuất sắc là yếu tố cốt lõi trong chính sách thu nhập công vụ của Hoa Kỳ.

Tại Pháp, công chức được hưởng lương, trợ cấp cư trú, phụ cấp gia đình, tiền thưởng và các khoản phụ cấp được thiết lập rõ ràng. Trong đó, mức phụ cấp gia đình sẽ thay đổi tùy theo số con do công chức trực tiếp chăm sóc.

Trong khi đó, tại New Zealand, lương công chức được xác định dựa trên cấp độ kinh nghiệm và trình độ học vấn, dao động từ 1.333 đến 4.191 NZD/tháng (tương đương khoảng 20 đến 63 triệu đồng), kèm theo các phúc lợi như hỗ trợ nhà ở và đi lại.

Những ví dụ sinh động từ các nước cho thấy một xu thế cải cách tiền lương đồng bộ, trong đó giá trị lao động được định giá công bằng theo vị trí, hiệu quả công việc và điều kiện sống, tạo động lực cống hiến và giữ chân nhân tài trong khu vực công.

Đây cũng chính là điều mà Bộ Nội vụ hướng tới trong việc sửa đổi Luật Cán bộ, công chức lần này – một bước chuyển mang tính chiến lược, góp phần định hình lại nền hành chính công hiện đại, minh bạch và hiệu quả hơn trong tương lai.