Đề xuất không áp dụng cơ chế đặc biệt hạn chế quyền con người, tội phạm, hình phạt

Nêu ý kiến, Đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh đề nghị bổ sung từ "tạm thời" vào tên gọi Nghị quyết thành "Nghị quyết về cơ chế tạm thời xử lý vướng mắc trong quy định pháp luật". Vì tên gọi Nghị quyết đang trình, "có thể gây hiểu nhầm, dẫn đến áp dụng kéo dài, làm mờ ranh giới giữa một giải pháp tình thế và một cơ chế hệ thống lâu dài".

Đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế xử lý trách nhiệm khi cơ quan không rà soát, đề xuất kịp thời. Vì dự thảo đã giao trách nhiệm rõ ràng cho các bộ, ngành, địa phương trong việc rà soát, đề xuất phương án xử lý các khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, dự thảo lại "bỏ quên" việc quy định chế tài cụ thể nếu các cơ quan này không thực hiện, thực hiện chậm trễ hoặc chỉ “thực hiện mang tính hình thức”.

Điều này dễ dẫn đến tình trạng "trên nóng, dưới lạnh", ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả triển khai nghị quyết. Từ đó, đại biểu kiến nghị bổ sung quy định về chế tài, gắn việc thực hiện nhiệm vụ rà soát, kiến nghị sửa đổi pháp luật với việc đánh giá, xếp loại công chức, thi đua khen thưởng của người đứng đầu và cơ quan, đơn vị.

Nêu thực tế, nhiều vướng mắc không xuất phát từ câu chữ của luật mà từ cách hiểu và áp dụng không thống nhất giữa các địa phương, cơ quan...gây khó khăn cho doanh nghiệp và người dân. Đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị bổ sung quy định, các vướng mắc trong quá trình thi hành, giải thích và áp dụng pháp luật cần được tiếp nhận, đánh giá và hướng dẫn xử lý.

Về tổ chức thực hiện, đại biểu cho rằng, cơ chế miễn trừ trách nhiệm cho cán bộ dám nghĩ, dám làm nếu tuân thủ quy trình và không có động cơ vụ lợi, giúp "cởi trói" tâm lý sợ sai khi thực hiện nhiệm vụ công. Tuy nhiên, tiêu chí miễn trừ trách nhiệm còn chung chung, chưa có cơ chế kiểm chứng cụ thể, dễ bị lợi dụng để bao che sai sót hoặc né tránh trách nhiệm.

Do vậy, đại biểu kiến nghị làm rõ điều kiện được miễn trách nhiệm, ví dụ như phải có kết luận của cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán xác định cán bộ không sai phạm. Mở rộng vai trò cho HĐND cấp tỉnh, cho phép họ kiến nghị xử lý hoặc bãi bỏ các văn bản pháp luật không còn phù hợp tại địa phương.

Cùng quan điểm, Đại biểu Nguyễn Thị Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn đề nghị quy định miễn trừ trách nhiệm giúp cán bộ tham gia được yên tâm tập trung vào việc rà soát, tháo gỡ xử lý vướng mắc do quy định của pháp luật.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy đề nghị bổ sung quy định giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này để việc thực hiện được thống nhất. Thay vì nghị quyết quy định 2 trường hợp là loại trừ trách nhiệm và miễn trách nhiệm.

Đáng chú ý, Đại biểu Nguyễn Thị Thủy đề nghị bổ sung, quy định rõ đối với nội dung liên quan hạn chế quyền con người, công dân, liên quan tội phạm, hình phạt, tố tụng tư pháp thì không áp dụng cơ chế đặc biệt tại nghị quyết này để xử lý. "Tức không trao quyền cho Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sửa các luật, nghị quyết của Quốc hội về vấn đề này".

Theo đại biểu, đây là vấn đề liên quan trực tiếp đến sinh mệnh chính trị của con người, liên quan đến tội hay không tội, tù hay không tù, liên quan các hoạt động bắt giam, tha, thả... "những vấn đề này phải do Quốc hội thảo luận và điều chỉnh".

Ngoài ra, thực tế vừa qua, các lĩnh vực pháp luật này không phải điểm nghẽn gây ra sự cản trở phát triển kinh tế đất nước. Về nguyên tắc xử lý, đại biểu đề xuất việc xử lý các khó khăn, vướng mắc cần đảm bảo tính hợp hiến và thống nhất của pháp luật.

Để tránh sửa đổi gây ra khó khăn, vướng mắc ở văn bản pháp luật, Đại biểu Nguyễn Thị Thủy đề xuất Quốc hội thông qua và nghị quyết sẽ có hiệu lực ngay từ khi được thông qua, để các cơ quan có đủ thời gian tập trung rà soát, tháo gỡ điểm nghẽn của pháp luật.