Đẩy nhanh xuất khẩu để tận dụng ưu đãi từ các FTA mà Việt Nam tham gia

Chiều nay 23/9, Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) làm việc với Thường trực Chính phủ và các bộ, ngành có liên quan về “Việc thực hiện các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam là thành viên”.

Dự cuộc họp có Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng; Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh; đại diện các bộ ngành liên quan và các thành viên Đoàn giám sát của UBTVQH.

Toàn cảnh buổi giám sát

Phát biểu tại cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng nhấn mạnh: Thực hiện chương trình giám sát năm 2020, UBTVQH đã ban hành Nghị quyết thành lập Đoàn giám sát về “Việc thực hiện các FTA mà Việt Nam là thành viên”. Theo kế hoạch, trên cơ sở xem xét các báo cáo kết quả các cuộc làm việc với các bộ, ngành, cơ quan hữu quan và các tổ chức, Đoàn giám sát tổ chức làm việc với Thường trực Chính phủ và các bộ, ngành hữu quan để đánh giá kết quả cũng như hạn chế, tồn tại, khó khăn trong việc thực hiện các FTA mà Việt Nam là thành viên; phân tích đầy đủ nguyên nhân và xác định rõ trách nhiệm để có giải pháp kiến nghị khắc phục, nâng cao hơn nữa hiệu quả trong công tác này thời gian tới.

Theo Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh, thực hiện các nghị quyết của Đảng về hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam đẩy mạnh việc đa phương hóa quan hệ hợp tác kinh tế quốc tế, trong đó có việc tham gia các FTA, các FTA thế hệ mới. Sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) tới nay, Việt Nam đã tham gia đàm phán/ký kết 16 FTA, trong đó 13 FTA đã có hiệu lực, 3 FTA đang đàm phán. Nổi bật là Hiệp định Đối tác toàn diện tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-Liên minh châu Âu (EVFTA).

Các FTA đã và đang giúp mở rộng cánh cửa thị trường cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam; là cơ hội để Việt Nam kết nối và tham gia sâu hơn chuỗi giá trị và mạng lưới sản xuất toàn cầu; nâng cao năng lực cạnh tranh với các doanh nghiệp trong nước; góp phần thúc đẩy hoàn thiện chính sách theo hướng minh bạch hơn, thuận lợi và phù hợp với thông lệ quốc tế; đồng thời xây dựng hình ảnh Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng, mở cửa với tất cả các đối tác trên thế giới, là một trong những quốc gia thành công nhất trong việc thu hút đầu tư nước ngoài.

Để kịp thời triển khai các FTA mà Việt Nam đã ký kết và có hiệu lực, Chính phủ kịp thời ban hành văn bản quy phạm pháp luật, các quy định tiêu chuẩn và quy tắc xuất xứ, biểu thuế các loại hàng hóa để hướng dẫn chi tiết các cam kết các quy định trong các FTA; phân công nhiệm vụ cho từng cơ quan, tổ chức, địa phương trong công tác thực thi FTA.

Vì vậy, UBTVQH có vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy các bộ, ngành, địa phương nỗ lực thực hiện các FTA. Thông qua công tác giám sát để tập trung làm rõ và xác định nguyên nhân của hạn chế, bất cập, khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện, công tác kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm các quy định của pháp luật có liên quan.

Bên cạnh đó, nội dung giám sát cũng tập trung vào các giải pháp nhằm thực hiện hiệu quả các FTA mà Việt Nam là thành viên; công tác hoàn thiện pháp luật; việc đàm phán, ký kết các FTA mới trong thời gian tới.

Theo báo cáo của Tổ giúp việc, Đoàn giám sát đã tổ chức 3 cuộc làm việc với Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam. Tại các cuộc làm việc, các đại biểu cho rằng, lợi ích mà FTA mang lại rõ nét, như tăng trưởng kinh tế, đa dạng hóa thị trường, thúc đẩy cải cách thể chế… Tuy nhiên, còn nhiều hạn chế, thách thức mà Việt Nam vẫn phải đối mặt như: Giá trị gia tăng đóng góp trong chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam còn thấp, tỷ lệ tận dụng chứng nhận xuất xứ (CO) thấp; áp dụng rào cản kỹ thuật đối với hàng hóa dịch vụ nhập khẩu; xử lý tranh chấp trong tương lai; những nội dung về lao động, sở hữu trí tuệ, tham nhũng trong các FTA.

Bên cạnh đó, sự sẵn sàng tham gia của doanh nghiệp cũng là vấn đề đặt ra trong thực thi FTA. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp còn hạn chế, các chỉ số cốt lõi về cạnh tranh như thể chế, cơ sở hạ tầng, cạnh tranh doanh nghiệp, chất lượng nguồn nhân lực (đội ngũ công nhân kỹ thuật lành nghề) còn thấp.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị  Phóng phát biểu tại buổi làm việc

Kết luận buổi làm việc, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng nhấn mạnh: Việc lựa chọn nội dung giám sát là quá trình cân nhắc rất kỹ lưỡng của UBTVQH, là quyết định đúng đắn và cần thiết. Đây là một trong những đổi mới trong hội nhập quốc tế, bước đi đầu tiên chính là hội nhập kinh tế quốc tế. Việc Việt Nam gia nhập các hiệp định này là một bước tiến quan trọng, đánh dấu bước phát triển thành công trong tư duy về quá trình đổi mới; Đoàn giám sát đã làm việc công phu, tận tụy. Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương có tinh thần trách nhiệm cao, tuy trong thời gian phòng, chống dịch Covid-19 nhưng vẫn có báo cáo đầy đủ gửi tới Đoàn giám sát.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội, việc thực hiện FTA đã tác động tích cực đến chính trị, đối ngoại, kinh tế, an ninh, quốc phòng và khẳng định được vị trí, vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Tuy nhiên, việc thực hiện các FTA cũng vẫn còn những mặt hạn chế. Chúng ta vẫn chưa lường hết những diễn biến khó lường của kinh tế. Hàng hóa nước ta chủ yếu mới là xuất khẩu thô. Doanh nghiệp Việt Nam còn có những mặt phải rất cố gắng để vươn ra thế giới, tiếp cận thị trường, tiếp cận thông tin, thực thi các cam kết trong các FTA. Pháp luật cần hoàn thiện hơn. Nhiều lĩnh vực dịch vụ có tiềm năng nhưng chưa phát huy được.

Đoàn giám sát sẽ báo cáo với Quốc hội, UBTVQH quan tâm chỉ đạo công tác củng cố tổ chức bộ máy nhà nước để quản lý, điều hành hiệu quả, phân công, phân nhiệm rõ ràng. Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cần tăng cường công tác tuyên truyền về các FTA mà Việt Nam tham gia bằng nhiều cách thức. Cần tiếp tục đẩy nhanh xuất khẩu để tận dụng ưu đãi từ các FTA mà Việt Nam tham gia; chú ý tới rào cản phi thuế quan; quan tâm đến các ngành có chất lượng sản phẩm, có ưu thế, một số thị trường mới.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cũng đề nghị UBTVQH, Quốc hội phối hợp giám sát việc thực hiện, triển khai các hiệp định, các văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản dưới luật về vấn đề này. Các bộ, ngành cần tăng cường phối hợp với Bộ Công Thương nghiên cứu và triển khai có hiệu quả các hiệp định có để tham mưu kịp thời với Đảng, Nhà nước trong công tác chỉ đạo, điều hành.