Đấu tranh loại trừ “cái chết trắng” nơi vùng cao

Sơn La nằm ở vị trí cửa ngõ của khu vực Tây Bắc, gần khu vực “Tam giác vàng, trung tâm sản xuất ma túy lớn thứ 2 của thế giới”; có đường biên giới dài hơn 274 km giáp với các tỉnh nước CHDCND Lào.

Nhiều năm qua, Sơn La luôn là địa bàn được tội phạm ma túy hướng đến để hoạt động, phía ngoại biên đã hình thành nhiều tụ điểm tập kết các chất ma túy để đưa vào địa bàn.

Khó khăn trong kiểm soát tội phạm về ma túy

Theo Thẩm phán Nguyễn Minh Hải, Chánh án TAND tỉnh Sơn La cho biết, tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy trên địa bàn tỉnh Sơn La vẫn diễn biến hết sức phức tạp; phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng phạm tội là vô cùng tinh vi, xảo quyệt. Phần lớn các đối tượng buôn bán, vận chuyển ma túy đều có vũ trang, sẵn sàng chống trả quyết liệt khi bị vây bắt.

Bên cạnh đó, Chánh án cũng cho biết số người nghiện ma túy còn nhiều..., tác động trực tiếp đến an ninh trật tự (ANTT), sự phát triển kinh tế của tỉnh nhà, làm phát sinh nhiều loại tội phạm, hệ lụy về an sinh xã hội cho nhiều gia đình, gây lo lắng, bức xúc trong nhân dân.

Nếu như trước đây, trong các vụ án ma tuý, lực lượng chức năng chỉ thu được vài bánh heroin, vài kilogram ma tuý tổng hợp thì hiện nay, số lượng này lên tới hàng trăm bánh, hàng chục kilogram. Cùng với số lượng ma túy tăng lên, các đối tượng phạm tội cũng ngày càng trở nên liều lĩnh, manh động với thủ đoạn hết sức tinh vi. Các "ông trùm" không xuất đầu, lộ diện, mà các đối tượng thường thuê các đối tượng để vận chuyển thuê "hàng". Do vậy, vì lợi nhuận, tội phạm vận chuyển ma túy thời gian gần đây tăng về số lượng và tính chất hoạt động.

Ngoài ra, Chánh án Nguyễn Minh Hải cũng cho biết, tội phạm phát sinh, phát triển mạnh ở khu du lịch, dịch vụ thời điểm cuối năm và lễ hội; đã xuất hiện nhiều hơn việc mua bán sử dụng ma túy tổng hợp, ma túy núp bóng (bóng cười, thuốc lá điện tử,...); tội phạm ma túy lợi dụng các hình thức chuyển phát nhanh, giao hàng, cất giấu trong hàng hóa, nông sản để vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy.

Tội phạm ma túy ở các tỉnh giáp biên giới thường là người dân tộc thiểu số. Với đặc thù là tỉnh miền núi biên giới, với trên 80% là đồng bào dân tộc thiểu số, cơ sở vật chất và đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều, sự hiểu biết về pháp luật còn rất hạn chế… nên họ dễ bị các đối tượng phạm tội ma túy lôi kéo đi vận chuyển thuê ma túy.

Nhiều người đã bị bắt giữ và phải trả giá cho hành vi vi phạm pháp luật của mình, nhưng lợi nhuận từ việc buôn bán ma túy vẫn khiến một bộ phận người dân, đặc biệt là những thanh niên không có công việc ổn định bị lôi kéo.

Khu vực ngoại biên Lào là nơi người nghiện tại Việt Nam sang mua ma túy để sử dụng hoặc mua về để bán kiếm lời. Tình trạng trồng, tái trồng cây thuốc phiện vẫn còn xảy ra và khó kiểm soát ở các địa bàn giáp ranh giữa hai nước.

Theo nhận định từ Chánh án Nguyễn Minh Hải, các đối tượng thường lợi dụng phong tục tập quán cũ của đồng bào dân tộc thiểu số hay sử dụng thuốc phiện hoặc các chất ma túy, tiền chất ma túy để chữa bệnh cho người hoặc gia súc để gây nghiện, sau đó sử dụng tình trạng nghiện để lôi kéo dụ dỗ, ép buộc người dân tham gia mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy.

Các đối tượng tiếp tục lợi dụng tính chất phức tạp của địa bàn và mối quan hệ thân tộc quen biết của người dân hai bên biên giới để mua bán, vận chuyển ma túy; bằng nhiều hình thức rất tinh vi các đối tượng cất giấu ma túy vào hàng hóa, nông sản lợi dụng các phương tiện vận tải để ký gửi, vận chuyển ma túy đi các nơi.

Đẩy mạnh phổ biến kiến thức pháp luật

Theo Chánh án Nguyễn Minh Hải, trong năm 2021, TAND tỉnh Sơn La thụ lý 1.152 vụ/1.455 bị cáo; giải quyết, xét xử 1.141 vụ/1.434 bị cáo liên quan đến ma túy. Về các vụ án liên quan đến ma túy, năm 2022, Tòa án thụ lý 1.176 vụ/1.468 bị cáo; giải quyết, xét xử 1.167 vụ/1.449 bị cáo. Năm 2023, đơn vị thụ lý 1.356 vụ/1.699 bị cáo; giải quyết, xét xử 1.350 vụ/1.682 bị cáo.

Thời gian qua, Ban cán sự đảng, lãnh đạo TAND tỉnh đã tập trung chỉ đạo, yêu cầu các cấp ủy, đơn vị thuộc TAND tỉnh quan tâm, tổ chức tốt việc phổ biến, quán triệt và triển khai đầy đủ những nội dung, nhiệm vụ về công tác phòng chống ma túy.

“Tòa án tỉnh Sơn La xác định công tác phòng chống tội phạm là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên để chủ động xây dựng Kế hoạch triển khai thực hiện; gắn với việc nâng cao hiệu quả thực hiện nhiệm vụ chuyên môn nghiệp vụ, đặc biệt là công tác xét xử; làm tốt công tác tham mưu cho cấp ủy cùng cấp trong việc đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy”, Chánh án Nguyễn Minh Hải nêu rõ.

Ngoài ra, Chánh án Nguyễn Minh Hải cũng cho biết trong quá trình xét xử, Tòa án đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật; không xử oan người vô tội hoặc bỏ lọt tội phạm; việc quyết định hình phạt tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội, mang tính chất răn đe, phòng ngừa tội phạm chung, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị tại địa phương và công tác phòng, chống tội phạm ma túy hiện nay.

Theo đó, các vụ án đã được đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh, đúng pháp luật, được dư luận cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân đánh giá cao, góp phần vào công tác đấu tranh loại trừ, quản lý những đối tượng gieo rắc “cái chết trắng”.

Để kiềm chế sự gia tăng của tệ nạn, tội phạm ma túy đặc biệt trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, ngoài việc xét xử các vụ án theo đúng quy định của pháp luật, TAND các cấp trong tỉnh đã đẩy mạnh phổ cập kiến thức pháp luật tới nhân dân, đặc biệt tại các vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống; để nâng cao kiến thức pháp luật, giúp người dân chủ động phòng ngừa, không tiếp tay cho tội phạm, đồng thời tham gia phát hiện, tố giác tội phạm và những hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến ma túy.

Đặc biệt, năm 2023, tập thể Ban cán sự đảng, lãnh đạo TAND hai cấp tỉnh Sơn La đã quan tâm, chỉ đạo, hỗ trợ nguồn lực cho các Chi đoàn TAND phối hợp với các Chi đoàn cơ quan khối tố tụng đẩy mạnh việc tổ chức các phiên tòa giả định tại các trường học cũng như các vùng đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, tạo hiệu ứng lan tỏa những quy định của pháp luật về ma túy, hành vi phạm tội, mức án áp dụng cũng như hoạt động của cơ quan tiến hành tố tụng, tính nghiêm minh của pháp luật để tác động sâu sắc vào nhận thức và ý thức của người dân đặc biệt là thế hệ trẻ.

Để thực hiện tốt công tác phòng, chống ma tuý và giảm thiểu tỉ lệ tội phạm về ma túy hiện nay, chúng ta cần có sự phối hợp tốt giữa các đơn vị, tổ chức, giữa nhà trường và gia đình.

Ngoài việc chú trọng công tác tuyên truyền kiến thức pháp luật để nâng cao nhận thức của toàn dân về tác hại của ma túy, Ban cán sự đảng, lãnh đạo TAND tỉnh cũng quan tâm chú trọng tới việc quán triệt, triển khai có hiệu quả các văn bản chỉ đạo của Trung ương, Chính phủ, TANDTC, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh và các Ban Chỉ đạo tỉnh về công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy; từ đó nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, đơn vị, đảng viên, công chức, người lao động Tòa án hai cấp đối với công tác đấu tranh, phòng chống và kiểm soát ma túy trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao.

Tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng

Theo Chánh án Nguyễn Minh Hải, tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tội phạm ma túy thông qua công tác xét xử, cần tập trung đẩy nhanh tiến độ giải quyết, nâng cao chất lượng xét xử các vụ việc, vụ án; đặc biệt là các vụ án về tội phạm ma túy.

Lựa chọn, đưa ra truy tố, xét xử các vụ án điểm; chỉ đạo các Tòa án cấp huyện thực hiện tốt công tác áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc có căn cứ, đúng pháp luật; xử lý nghiêm minh, đủ sức răn đe người nghiện, người sử dụng ma túy phạm tội, vi phạm pháp luật.

Cùng với đó, Ban cán sự đảng, lãnh đạo TAND tỉnh cũng chú trọng công tác đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có trình độ năng lực chuyên môn, có bản lĩnh chính trị vững vàng và phẩm chất đạo đức tốt đáp ứng yêu cầu công tác phòng chống tội phạm ma túy; bố trí cán bộ trực tiếp làm công tác xét xử là những người có phẩm chất, trách nhiệm, đạo đức công vụ, ý thức kỷ luật để nâng cao chất lượng công tác xét xử.

Chú trọng công tác phối hợp với các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương tổ chức rà soát, quản lý thống kê người sử dụng ma túy, người nghiện trên địa bàn; tiếp tục làm tốt công tác kiểm tra và giám sát việc thực hiện công tác phòng chống tội phạm ma túy; tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan có liên quan thực hiện có hiệu quả công tác trao đổi, cung cấp thông tin, phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về ma túy; tiếp tục nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế về phòng, chống ma túy.