Đấu thầu qua mạng: Loại bỏ tình trạng “quân xanh, quân đỏ”

Theo báo cáo của Cục quản lý đấu thầu, qua sơ kết 6 tháng đầu năm 2020, trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 ảnh hưởng đến nhiều phương diện của toàn xã hội thì đấu thầu qua mạng có bước tiến vượt bậc khi số lượng gói thầu áp dụng đấu thầu qua mạng đạt 38.388 gói chiếm tỷ lệ 81,2% với tổng giá trị gói thầu là 112.656 tỷ đồng chiếm tỷ lệ 50,3 %, tăng gấp hơn 02 lần năm 2019 (năm 2019 chỉ đạt tỷ lệ 34,2% về số lượng, 20,8% về tổng giá trị các gói thầu).

Như vậy, so với chỉ tiêu Chính phủ quy định tại Nghị quyết số 01/2020, đấu thầu qua mạng đã vượt 135% về tỷ lệ số lượng và 200% về tổng giá trị gói thầu. Số lượng người sử dụng Hệ thống, số lượng bên mời thầu/nhà thầu tham gia đấu thầu qua mạng cũng tăng gấp hơn 2 lần so với năm 2019.

Các lợi ích của đấu thầu qua mạng đã dần được thể hiện như: Tạo môi trường đấu thầu thực sự công khai, minh bạch, cạnh tranh bình đẳng; giúp tăng cường công tác giám sát, đặc biệt là giám sát giữa các nhà thầu và giám sát cộng đồng; giảm thiểu thủ tục hành chính, tiết giảm chi phí, thời gian cho tất cả các bên tham gia. Ước tính, nhà thầu tiết kiệm chi phí khi tham gia đấu thầu qua mạng trung bình là 05 triệu đồng/gói thầu. Thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng giảm bình quân 3-5 ngày so với đấu thầu truyền thống; giảm thiểu các khiếu kiện, kiến nghị, từng bước triệt tiêu các hành vi tiêu cực trước đây như tình trạng “quân xanh, quân đỏ”, thông thầu,… như đã xảy ra đối với đấu thầu bằng giấy.

Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia được các nhà tài trợ đánh giá cao. Từ ngày 01/01/2019, ADB và WB đã chính thức áp dụng đấu thầu qua mạng cho các gói thầu đấu thầu rộng rãi trong nước (NCB). Đến nay đã có khoảng 100 gói thầu của ADB/WB tổ chức đấu thầu qua mạng với tổng giá trị gói thầu là 7.500 tỷ đồng. Trung bình số lượng nhà thầu/gói thầu là 2,6 và tỷ lệ tiết kiệm trung bình đạt 16%; đáng lưu ý các chỉ số này đều cao hơn so với các gói thầu qua mạng sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, tính cạnh tranh của đấu thầu qua mạng chưa cao như kỳ vọng. Hiện tỷ lệ số lượng nhà thầu tham gia đấu thầu qua mạng trên tổng số nhà thầu đăng ký tham gia Hệ thống chỉ chiếm khoảng 20%, số lượng bình quân nhà thầu tham gia gói thầu là 2,01 nhà thầu/gói thầu. Tỷ lệ tiết kiệm trong đấu thầu qua mạng tuy cao hơn đấu thầu truyền thống song có xu thế giảm.

Bên cạnh đó, khả năng xuất hiện nguy cơ về công nghệ khi có các đơn vị khai thác dữ liệu trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia một cách không chính thống, đưa ra những phân tích và nhận định không chính xác ảnh hưởng đến sự tham gia của các nhà thầu đối với gói thầu.