Cuộc cách mạng thầm lặng ở châu Phi

Tại Hội nghị Thượng đỉnh về Khí hậu ở châu Phi lần đầu tiên được tổ chức tại thủ đô Nairobi của Kenya, Chính phủ nước chủ nhà đã thông báo rằng công ty xe đạp điện và trao đổi pin Startup Spiro sẽ có mặt tại quốc gia Đông Phi này với đợt triển khai lớn nhất từ ​​trước đến nay: 1,2 triệu xe điện.

Spiro là một trong những nhà cung cấp xe hai bánh chạy điện hàng đầu trên lục địa này. Giám đốc điều hành Jules Samain cho biết, điều này đánh dấu một cột mốc quan trọng đối với công ty được thành lập tại Benin ở Tây Phi vào năm 2022 và đã tăng đáng kể đội xe của mình lên tới 10.000 chiếc xe đạp điện hiện đang hoạt động trên khắp Benin, Togo và Rwanda. Mùa thu này, công ty cũng sẽ bắt đầu triển khai dự án 140.000 chiếc xe đạp ở Uganda trong 5 năm.

Samain cho biết rằng mục tiêu của Spiro không chỉ là “giảm các nguồn ô nhiễm mà còn loại bỏ chúng”. Ông giải thích thêm rằng khi một chiếc xe đạp cũ được đem đi trao đổi, các bộ phận đó sẽ được tái chế và tái sử dụng. Ông cũng cho biết thêm rằng công ty đã tổ chức “các sự kiện nghiền nát” ở cả Benin và Togo, nơi các phương tiện được nghiền nát công khai trước khi vật liệu được đưa đi tái sử dụng.

Quy trình sẽ khác nhau giữa các quốc gia. Ở Kenya, người sử dụng sẽ chỉ mất 50.000 shilling Kenya (khoảng 344 USD) - khoảng 1/3 giá một chiếc xe đạp điện mới - để đổi chiếc xe đạp cũ lấy một chiếc xe điện mới. Sau đó, họ có thể trả góp hàng ngày khoảng 255 shilling Kenya (khoảng 2 USD) số tiền chưa thanh toán và được đổi pin cũ lấy pin đã sạc đầy tại các trạm đổi pin.

Theo công ty, chương trình này không chỉ làm giảm số lượng phương tiện chạy bằng xăng và dầu diesel trên đường gây ô nhiễm không khí mà còn cắt giảm chi phí cho người lái xe cả về nhiên liệu và bảo trì. Công ty lưu ý rằng một số tài xế xe ôm đã báo cáo lợi nhuận tăng từ khoảng 6 USD lên 11 USD một ngày kể từ khi tham gia chương trình này.

Báo cáo năm 2022 của FIA Foundation, một tổ chức từ thiện vận tải và an toàn đường bộ quốc tế, cho thấy mặc dù giá mua xe máy điện hiện cao hơn giá mua xe máy chạy bằng xăng nhưng chi phí vận hành lại rẻ hơn. Ở nhiều nước châu Phi, một lít xăng sẽ cung cấp năng lượng cho một chiếc đi được quãng đường tương đương với một kilowatt điện nhưng sẽ đắt hơn từ 5 đến 10 lần.

Báo cáo cho biết thêm rằng các sáng kiến ​​trao đổi pin là chìa khóa giúp xe hai bánh chạy điện có giá cả phải chăng hơn, bởi vì khi bán một chiếc xe máy điện không có pin, giá mua ban đầu sẽ giảm đáng kể.

Nhưng để việc đổi pin hoạt động cần phải có “cơ sở hạ tầng sạc đáng tin cậy và dễ tiếp cận”, Samain nói. “Trước khi phân phối chiếc xe đạp đầu tiên, chúng tôi xây dựng một mạng lưới các trạm đổi pin và chúng không được đặt ngẫu nhiên: chúng tôi nghiên cứu kỹ địa hình và đặt các trạm đổi pin của mình ở cả khu vực thành thị và nông thôn, đảm bảo phạm vi phủ sóng rộng khắp”.

Spiro đã cam kết xây dựng 3.000 trạm như vậy trên khắp Kenya, nghĩa là người lái xe có thể thoát khỏi nỗi lo về quãng đường đi, đồng thời góp phần xây dựng cơ sở hạ tầng xe điện của quốc gia. Công ty hiện sản xuất hầu hết xe đạp điện và xe tay ga điện tại Trung Quốc cũng đã đồng ý thành lập cơ sở sản xuất ở Kenya để tạo việc làm tại địa phương.

Tổng thống Kenya William Ruto, phát biểu tại thành phố ven biển Mombasa tại buổi ra mắt sáng kiến ​​này, cho biết: “Nó tạo ra việc làm và chuyển giao kiến ​​thức, công nghệ và kỹ năng cho thị trường của chúng tôi một cách rất bền vững”.

Theo tổ chức FIA , đã có 27 triệu xe máy được đăng ký ở châu Phi cận Sahara vào năm 2022, tăng từ mức chỉ 5 triệu vào năm 2010, với khoảng 80% trong số đó được sử dụng trong ngành công nghiệp xe ôm. Nhu cầu về xe hai bánh dự kiến ​​​​sẽ còn tăng hơn nữa, với báo cáo từ công ty tư vấn quản lý McKinsey ước tính rằng xe máy điện và xăng sẽ chiếm hơn 45% tổng số phương tiện của khu vực châu Phi cận Sahara vào năm 2040.

McKinsey cảnh báo rằng với nhu cầu ngày càng tăng, những phương tiện cơ giới đã qua sử dụng không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải ở các quốc gia khác trên thế giới có thể sẽ được bán ở châu Phi, nơi có quy định lỏng lẻo. Để tránh lục địa này trở thành “bãi rác” cho các phương tiện gây ô nhiễm không mong muốn, dự án điện khí hóa đáng tin cậy và giá cả phải chăng sẽ là chìa khóa.

Spiro, trước đây gọi là M-Auto, chỉ là một trong những công ty khởi nghiệp thúc đẩy quá trình chuyển đổi này. Công ty khởi nghiệp Thụy Điển-Kenya Roam (trước đây là Opibus), chuyên chuyển đổi các phương tiện cũ sang chạy bằng động cơ điện, đã mở nhà máy lắp ráp xe máy điện lớn nhất Đông Phi vào đầu năm nay, trong khi Ampersand có một đội khoảng 1.000 xe đạp cũng như một mạng lưới pin nhỏ - trạm trao đổi trên khắp Kenya và Rwanda. Tuần trước, công ty Uber của Mỹ cũng ra mắt dịch vụ xe máy điện ở Kenya, hứa hẹn sẽ tung ra thị trường 3.000 chiếc xe đạp trong vòng 6 tháng.

Nhưng quy mô mở rộng ở Kenya của Spiro đã lấn át tất cả các công ty hiện có. Samain cho biết: “Chúng tôi đang vượt qua cột mốc mang tính biểu tượng nhưng quan trọng là một triệu xe đạp điện đã được ký kết với Chính phủ”. Công ty đã “đặt chân vào máy gia tốc” và đến năm 2030, nó có tham vọng sẽ hoạt động ở ít nhất 10 quốc gia châu Phi.