Công tác Tòa án năm 2019 đạt nhiều chỉ tiêu Quốc hội giao

Hơn 500.300 vụ việc được giải quyết

Báo cáo trước Quốc hội, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cho biết: Năm 2019, số lượng các loại vụ việc mà các Tòa án phải thụ lý, giải quyết có xu hướng gia tăng, tình hình tội phạm diễn biến phức tạp với tính chất, mức độ nghiêm trọng hơn. Lãnh đạo TANDTC đã chỉ đạo Tòa án các cấp tiếp tục tập trung thực hiện tốt 14 giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng công tác xét xử… và đã đạt được nhiều chỉ tiêu Quốc hội giao.

Theo đó, từ ngày 01/10/2018 đến ngày 30/9/2019, các Tòa án đã thụ lý 625.979 vụ việc, đã giải quyết được 500.361 vụ việc (đạt tỷ lệ 80%), đã giải quyết tăng 58.808 vụ so với 2018. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Tòa án là 1,09%, đáp ứng yêu cầu Quốc hội đề ra.

 Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình báo cáo công tác Tòa án năm 2019 trước Quốc hội

Trong đó, xét xử các vụ án hình sự, các Tòa án đã giải quyết, xét xử được 77.456 vụ với 126.512 bị cáo, đạt tỷ lệ 88,3% về số vụ và 86,4% về số bị cáo (giải quyết tăng 10.434 vụ với 15.975 bị cáo so với 2018). Việc xét xử các vụ án hình sự đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Các Tòa án đã xử lý nghiêm các vụ án kinh tế, tham nhũng được dư luận xã hội quan tâm như: vụ án Nguyễn Văn Dương, Phan Sào Nam phạm tội “Tổ chức đánh bạc”, “Đánh bạc”...; vụ án Phan Văn Anh Vũ phạm tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”; vụ án Trần Phương Bình phạm tội “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản”, “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”;... Hình phạt áp dụng đối với các bị cáo tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội, vừa nghiêm khắc, vừa đảm bảo tính khoan hồng, đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Việc giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại và lao động, các Tòa án đã thụ lý 496.770 vụ việc; đã giải quyết, xét xử được 387.428 vụ việc, đạt tỷ lệ 78% so với 2018.  Lãnh đạo TANDTC đã chỉ đạo các Tòa án cần chú trọng và tập trung thực hiện có hiệu quả công tác hòa giải nhằm đảm bảo việc giải quyết vụ án được nhanh chóng, kịp thời, góp phần củng cố mối đoàn kết trong nội bộ nhân dân.

Đối với án hành chính, các Tòa án đã thụ lý 12.802 vụ; đã giải quyết, xét xử được 7.555 vụ, đạt tỷ lệ 59% (so với năm 2018, thụ lý tăng 2.390 vụ, xét xử tăng 2.348 vụ); khắc phục việc để vụ án quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật, chú trọng tổ chức đối thoại. Chánh án TANDTC đã ban hành Chỉ thị về giải quyết án hành chính với nhiều giải pháp thiết thực, qua đó tỷ lệ giải quyết các vụ án hành chính tăng 9% so với năm trước;…Việc thực hiện Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước cũng được chú trọng.

Các Tòa án đã thụ lý 08 yêu cầu bồi thường, 18 vụ án khởi kiện các cơ quan Nhà nước yêu cầu bồi thường; đã giải quyết dứt điểm được 02 trường hợp và13 vụ án tuyên các cơ quan có trách nhiệm bồi thường tổng số tiền hơn 04 tỷ đồng. Các trường hợp còn lại đang được tiếp tục giải quyết theo quy định;…

Một trong những nội dung quan trọng nữa mà các đại biểu Quốc hội (ĐB) quan tâm là công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm của Tòa án. Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho hay: Các Tòa án đã giải quyết được 9.198 đơn/vụ/18.112 đơn/vụ, (tăng 3.603 đơn); đạt tỷ lệ 51% (tăng 13% so với năm 2018). Trong tổng số 9.198 đơn/vụ đã giải quyết, Tòa án trả lời cho các đương sự là không có căn cứ kháng nghị 8.707 đơn/vụ; kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm 491 đơn/vụ, đạt tỷ lệ 5,3%. Chất lượng giải quyết được đảm bảo, không có vụ việc nào quá thời hạn theo quy định của pháp luật.

Đơn đề nghị của công dân do các cơ quan, Đoàn ĐBQH, ĐB chuyển đến đều được Tòa án giải quyết, đạt tỷ lệ 63,4%. Số đơn còn lại đều còn trong thời hạn và đang được xem xét giải quyết theo quy định. TANDTC cũng đã tập trung chỉ đạo giải quyết đối với các đơn kêu oan và hiện chỉ còn 02 trường hợp có đơn kêu oan có mức phạt tù từ 20 năm, chung thân hoặc tử hình hiện đang được liên ngành tư pháp Trung ương phối hợp xem xét, giải quyết.

Thường xuyên tiến hành thanh tra công vụ

Một trong những điểm nổi bật được Chánh án đề cập đến là trong năm qua, là hoàn thành Chương trình thí điểm đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại trong giải quyết các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính.

Thực hiện kết luận của Ban Chỉ đạo CCTP Trung ương, TANDTC đã triển khai thí điểm đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại trong giải quyết các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính tại TAND hai cấp thành phố Hải Phòng với tỷ lệ hòa giải, đối thoại thành đạt 76,2%. Sau thành công tại Hải Phòng, đã mở rộng triển khai thí điểm tại 16 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, kết quả đã hòa giải thành, đối thoại thành được 36.985 vụ việc, trên tổng số 47.493 vụ việc, đạt tỷ lệ 78,08%.

Số vụ việc hòa giải thành, đối thoại thành đã giúp các Tòa án không phải xét xử 36.985 vụ việc, qua đó tiết kiệm hàng chục tỷ đồng. Kết quả thí điểm đã được cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương đánh giá là mô hình mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, giải quyết hiệu quả những mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh trong đời sống, xã hội, phù hợp với xu hướng giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp thay thế xét xử của nhiều quốc gia trên thế giới. Hiện nay, TANDTC đã hoàn thiện hồ sơ Dự án Luật hòa giải, đối thoại tại Tòa án để trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp này.

TANDTC cũng đã rất tích cực tham gia xây dựng thể chế; tăng cường công tác xây dựng và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật. Theo đó, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành 07 Nghị quyết hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; Đang nghiên cứu, xây dựng 06 dự thảo Nghị quyết về hình sự, dân sự và tố tụng tư pháp, 01 dự thảo Thông tư của Chánh án TANDTC; Đang phối hợp xây dựng 01 dự thảo Thông tư liên tịch, 05 Thông tư do các bộ ngành khác chủ trì soạn thảo và 09 dự thảo Nghị định của Chính phủ….

Công tác sắp xếp tổ chức bộ máy, nhân sự tiếp tục được các Tòa án tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc. TANDTC đã xây dựng Đề án đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của TAND đảm bảo tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tính đến ngày 30/9/2019, đã tinh giản 1.401 người theo Nghị quyết 39-NQ/T; Đã thành lập thêm 36 Tòa gia đình và người chưa thành niên. Công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý được thực hiện đúng quy định, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý được kiện toàn bảo đảm hoạt động của các Tòa án.

Đáng chú ý, công tác thanh tra, kiểm tra việc luôn được tiến hành thường xuyên. Năm 2018, đã tổ chức các đoàn kiểm tra kiểm tra công tác xét xử tại các Tòa án. Thông qua kiểm tra đã phát hiện những tồn tại, hạn chế và có giải pháp khắc phục kịp thời. TANDTC đã công bố trên Cổng thông tin điện tử được 332.772 bản án, quyết định với tổng lượng truy cập để tìm hiểu về các bản án là hơn 15 triệu lượt với hàng chục nghìn ý kiến bình luận, góp ý đối với các bản án, quyết định. Trung bình mỗi ngày có hơn 20 nghìn lượt người truy cập nghiên cứu các bản án, quyết định của các Tòa án.

Hoàn thành các chỉ tiêu Quốc hội giao

Đánh giá về tình hình thực hiện các nghị quyết của Quốc hội, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, về cơ bản, công tác của các Tòa án trong năm qua đã đáp ứng yêu cầu, chỉ tiêu mà các Nghị quyết của Quốc hội đề ra.

Việc tranh tụng tại phiên toà được các Toà án tiếp tục triển khai sâu rộng theo hướng thực chất; đã phối hợp với VKS các cấp tổ chức hơn 9.000 phiên tòa rút kinh nghiệm. Chất lượng xét xử tiếp tục được bảo đảm và có tiến bộ, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người không có tội; Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán thấp hơn so với chỉ tiêu mà Nghị quyết số 111/2015/QH13 của Quốc hội đề ra.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cũng đã mạnh dạn chỉ ra những tồn tại hạn chế, như: Tỷ lệ giải quyết các vụ án hành chính và giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa cao; Còn có trường hợp áp dụng các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự chưa chính xác; Xác định chưa đúng, chưa đầy đủ các thành phần tham gia tố tụng; Cơ cấu đội ngũ công chức Tòa án các cấp còn thiếu một số chức danh tư pháp; Số lượng biên chế chưa đáp ứng yêu cầu so với cơ cấu tổ chức, bộ máy, nhiệm vụ, thẩm quyền của các Tòa án nhân dân; vẫn còn một số trường hợp cán bộ, công chức Tòa án vi phạm bị xử lý kỷ luật…

Đồng thời, Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định, thời gian tới sẽ nỗ lực thực hiện 9 nhiệm vụ trọng tâm và khắc phục tình trạng này. Cụ thể:

Tiếp tục thực hiện nghiêm túc các Nghị quyết Trung ương 4, Nghị quyết Trung ương 6, Nghị quyết Trung ương 7 khóa XII và các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp và cải cách tư pháp;

Đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ án, thực hiện tốt nguyên tắc tranh tụng. Chú trọng làm tốt công tác hòa giải trong giải quyết các vụ án dân sự và công tác đối thoại trong giải quyết các vụ án hành chính. Khắc phục triệt để việc để các vụán quá thời hạn xét xử do lỗi chủ quan của Tòa án; không để xảy ra việc xét xử oan hoặc bỏ lọt tội phạm. Nâng cao chất lượng, hiệu quả giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm; thực hiện tốt công tác thi hành án hình sự. Tăng cường tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm, đáp ứng yêu cầu của cải cách tư pháp;

Hoàn thành dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án đảm bảo chất lượng và đúng tiến độ; tích cực tham gia xây dựng các đạo luật do các cơ quan khác chủ trì soạn thảo. Làm tốt công tác tổng kết thực tiễn xét xử làm cơ sở cho việc xây dựng, ban hành các Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC, phát triển án lệ và giải đáp các vướng mắc về nghiệp vụ. Đẩy mạnh công tác lựa chọn, công bố, bình luận án lệ;

Sắp xếp, tổ chức bộ máy theo Đề án thực hiện Nghị quyết Trung ương 6, tinh giản biên chế theo Nghị quyết 39-NQ/TW. Phối hợp với các cơ quan hữu quan làm tốt công tác giới thiệu nhân sự của Tòa án nhân dân tham gia cấp ủy địa phương nhiệm kỳ 2020-2025. Thực hiện có hiệu quả công tác quy hoạch cán bộ, tạo nguồn Thẩm phán và điều động, luân chuyển, biệt phái cán bộ, Thẩm phán. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra trong hoạt động công vụ. Xử lý nghiêm những tập thể, cá nhân có sai phạm gắn với trách nhiệm của người đứng đầu;

Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng theo hướng gắn với nhu cầu thực tiễn; kết hợp tốt việc đào tạo trong nước và nước ngoài; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, giải đáp vướng mắc, đối thoại bằng hình thức trực tuyến;

Tiếp tục đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở và các trang thiết bị làm việc cho các Tòa án đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, phù hợp với điều kiện  kinh tế - xã hội của đất nước;

Chủ động mở rộng các hoạt động hợp tác quốc tế. Phối hợp với các cơ quan có liên quan làm tốt công tác tương trợ tư pháp. Nghiên cứu, đề xuất phương án đào tạo cán bộ phục vụ hội nhập quốc tế;

Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động chuyên môn nghiệp vụ và trong hoạt động quản lý, điều hành; tiếp tục đổi mới thủ tục hành chính - tư pháp, đảm bảo công khai minh bạch các hoạt động của Tòa án, đặc biệt là việc công khai bản án, quyết định của Tòa án trên cổng thông tin điện tử của Tòa án nhân dân; Làm tốt công tác xây dựng Đảng; tổ chức thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật và của Tòa án nhân dân về chế độ trách nhiệm đối với cán bộ, công chức trong thực thi nhiệm vụ.