Công tác thiện nguyện: Hãy để trí tuệ soi sáng và dẫn đường!

Trong khi cả nước đang dồn sự quan tâm về kỳ thi THPT quốc gia năm 2016 vừa bắt đầu diễn ra hôm 1/7, thì chỉ một ngày sau đó (2/7), dư luận không khỏi bàng hoàng, đau xót với thông tin 3 sinh viên tình nguyện (SVTN) bị lũ cuốn tử vong. Nhóm này nằm trong số 21 sinh viên thuộc Đoàn trường ĐH Ngoại thương tham gia Chiến dịch Mùa hè xanh tại huyện Bình Liêu, Quảng Ninh.

Đây là một cú sốc lớn đối với những người đang tham gia và tổ chức các hoạt động tình nguyện nói chung, cũng như Đoàn thanh niên, Hội sinh viên các trường ĐH-CĐ trên toàn quốc nói riêng. Một lần nữa, vấn đề an toàn và kỹ năng xử lý, ứng phó với sự cố, tình huống bất ngờ trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Đó không chỉ là yêu cầu đối với riêng một cá nhân hay tổ chức nào, mà là bài toán toàn xã hội đang đặt ra ở tất cả các cấp, các ngành, và ở mọi lứa tuổi.

Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với anh Vũ Minh Lý - Ủy viên BCH TƯ Đoàn, Giám đốc Trung tâm Tình nguyện Quốc gia (VVC) - về vấn đề này.

Anh Vũ Minh Lý - Đại sứ Chiến dịch Hiểu về trái tim

PV:  Sự cố xảy ra với 3 SVTN ĐH Ngoại thương vừa qua thực sự quá đau lòng. Nhận được thông tin, sau sự bàng hoàng, đau xót, anh có “giật mình” nhìn lại những hoạt động mà VCC đã tổ chức, cũng như các hoạt động tình nguyện mà anh có dịp quan sát, theo dõi?

Anh Vũ Minh Lý: Ngay sau khi biết thông tin 3 em sinh viên trường ĐH Ngoại thương không may bị mất khi đang tham gia Chiến dịch Mùa hè xanh tại huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh, Ban Bí thư TƯ Đoàn đã trực tiếp chỉ đạo tỉnh Đoàn Quảng Ninh, Đoàn trường ĐH Ngoại thương trong công tác phối hợp tìm kiếm 3 em; đồng thời cử Đoàn công tác của TƯ Đoàn, TƯ Hội Sinh viên Việt Nam và 3 tỉnh Đoàn Hải Dương, Hà Nội, Nghệ An đến hỗ trợ, thăm hỏi, chia buồn và động viên tới gia đình 3 em. Đây là sự việc rất đau lòng, cá nhân tôi xin được một lần nữa gửi lời chia buồn sâu sắc tới gia đình 3 em.

Trong những năm qua, VVC đã trực tiếp tổ chức xây dựng các mô hình, chiến dịch, chương trình tình nguyện quy mô cấp toàn quốc để nhân rộng và lan tỏa hoạt động tình nguyện đó trong giới trẻ, cộng đồng. Có thể kể đến các chương trình, chiến dịch lớn như: “Trường đẹp cho em”, “Nhà bán trú cho em”, “Tấm áo tình người”, “Mang âm nhạc đến Bệnh viện”, “Air Music - Biểu diễn âm nhạc tình nguyện tại sân bay”, “HefoShe - Vì những người phụ nữ quanh ta”, “Hãy làm sạch Biển”…

Chúng tôi cũng tích cực, chủ động phối hợp với các cơ quan LHQ tại Việt Nam như UN Women, Unesco, Unicef, Unfpa … và các tổ chức quốc tế khác triển khai nhiều hoạt động tình nguyện vì sự phát triển tại Việt Nam. Cho đến giờ này, các hoạt động do VVC tổ chức đều diễn ra đảm bảo an toàn, hiệu quả.

Tuy nhiên, sau sự việc đáng tiếc này, chúng tôi sẽ rà soát, kiểm tra và chấn chỉnh lại tất cả các hoạt động của mình; quán triệt tinh thần chỉ đạo của Ban Bí thư TƯ Đoàn, phối hợp với các tỉnh, thành Đoàn để nắm rõ thông tin về các đội hình thanh niên tình nguyện đang hoạt động tại các địa phương; báo cáo cấp ủy, chính quyền về các hoạt động tình nguyện; giữ mối liên hệ chặt chẽ với các đội thanh niên tình nguyện và quát triệt tình nguyện viên chấp hành kỷ luật, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho các đội hình tình nguyện, trong đó đặc biệt tập trung: an toàn giao thông khi đi lại, không sinh hoạt ở các địa điểm nguy hiểm: gần sông, suối, ao, hồ, vách núi… và trong điều kiện thời tiết xấu (mưa giông, lũ quét...).

Mỗi TNV cần có sức khỏe, tinh thần trách nhiệm, kỷ luật, có khả năng làm việc nhóm

PV: Nhiều ý kiến cho rằng, dường như các tổ chức tình nguyện (nói chung) “chỉ biết hô hào” các bạn tham gia mà có vẻ như lơ là việc huấn luyện và trang bị cho họ kỹ năng tự bảo đảm an toàn?

Anh Vũ Minh Lý: Khi tham gia các hoạt động tình nguyện, đặc biệt trong Chiến dịch tình nguyện hè, bên cạnh việc tổ chức xét chọn để lựa chọn thanh niên, sinh viên có sức khỏe, tinh thần trách nhiệm, khả năng làm việc nhóm và những kỹ năng phù hợp cho từng hoạt động tình nguyện, thì việc tổ chức tập huấn cho thanh niên tình nguyện về các kiến thức, kỹ năng cần thiết như kỹ năng sơ cấp cứu, ứng xử, kiến thức về văn hóa, phong tục tập quán tại địa phương, những quy định chung trong quá trình tham gia tình nguyện... là hết sức quan trọng. Trong đó, yếu tố an toàn luôn là yêu cầu bắt buộc và được đặt lên hàng đầu.

PV: Mỗi chương trình tình nguyện sẽ có các yêu cầu riêng đòi hỏi các TNV phải có những tố chất, kỹ năng cần và phù hợp. Vậy còn yêu cầu chung là gì, thưa anh?

Anh Vũ Minh Lý: Sức khỏe, tinh thần trách nhiệm, kỷ luật, có khả năng làm việc nhóm và những kỹ năng phù hợp cho từng hoạt động tình nguyện theo kế hoạch đã xây dựng.

PV: Khả năng ứng phó, xử lý tình huống, kỹ năng đảm bảo an toàn, cứu hộ, cứu nạn vẫn là điều cần bàn đối với các TNV. Song rõ ràng đây cũng là vấn đề nóng mà toàn xã hội hiện đang quan tâm. Chúng ta cần làm gì?

Anh Vũ Minh Lý: Cần sớm trang bị kiến thức, kỹ năng sinh tồn cũng như các kỹ năng cứu hộ, cứu nạn cho trẻ em ngay từ trên ghế nhà trường. Ở một đất nước có rất nhiều sông, suối, đồi núi và hàng ngàn ki-lô-mét bờ biển như nước ta thì việc này rất cần thiết.

Các gia đình nên chủ động cho con em tham gia những khóa học trải nghiệm cuộc sống. Đối với các bạn trẻ thì cần tích cực tham gia các buổi sinh hoạt ngoại khóa để rèn luyện các kỹ năng này…

PV: Một thực tế mà tôi đã từng tiếp xúc: Nhiều sinh viên tham gia tình nguyện cho biết, cho có phong trào. Nhiều sinh viên thì được các anh chị truyền lại, trong CV có kinh nghiệm tham gia hoạt động tình nguyện sẽ là một lợi thế khi apply tại các tổ chức NGO… Tuy nhiên, chúng ta hãy bỏ qua tất cả những cái gọi là động cơ hay mục đích kể trên. Điều anh muốn nói với các bạn khi đã xác định tham gia một phong trào tình nguyện nào đó là gì? Và khi đã là một TNV của một hoạt động, một tổ chức tình nguyện, các bạn nên và cần làm gì?

Anh Vũ Minh Lý: Mọi người thường quan niệm rằng, tình nguyện là phải lên rừng xuống biển nhưng theo tôi, mọi người có thể làm tình nguyện thường xuyên và tại chỗ. Hàng ngày, bất kỳ ai cũng có thể làm được việc tốt bằng cách hy sinh quyền lợi tinh thần, vật chất của bản thân.

Thay vì hành động như một “anh hùng” xuất hiện ở góc độ vĩ mô với những phong trào to lớn giúp đỡ cộng đồng hàng triệu người thì mỗi người trẻ hãy là một “anh hùng thường nhật” và đóng góp thông qua hoạt động tình nguyện tại chỗ của mình. Đến với những hoạt động tình nguyện thường nhật để các bạn có được không gian cống hiến vì người khác bất cứ khi nào, bất cứ ở đâu, chứ không nhất thiết phải làm những gì thật vĩ đại hay chờ khi nào có ai phát động mới làm.

Mỗi bạn trẻ đều có thể đóng góp công sức và nhiệt huyết của mình từ những việc nhỏ nhất hàng ngày tại nơi bạn sinh sống, học tập và công tác.

Mỗi người trẻ hãy là một “anh hùng thường nhật” và đóng góp thông qua hoạt động tình nguyện tại chỗ của mình.

PV: Nếu bạn muốn tổ chức hoạt động tình nguyện hay nhân đạo nào đó, cá nhân bạn hoàn toàn có thể làm, chứ không cần phải thông qua tổ chức. Tất nhiên đây cũng là điều mà xã hội chúng ta đang chứng kiến hàng ngày (trên facebook)? Một cá nhân và một tổ chức, khó và dễ như thế nào trong việc thực hiện công tác tình nguyện, thưa anh?

Anh Vũ Minh Lý: Trong tương lai, tình nguyện là xu thế phát triển rất mạnh, không chỉ trong giới trẻ mà còn trong cộng đồng.

Hiện nay, phong trào tình nguyện không chỉ là các hoạt động của riêng thanh niên nữa mà đã thu hút được rất nhiều đối tượng khác nhau trong xã hội tham gia như: phụ nữ, người già, các em nhỏ, học sinh sinh viên…

Có rất nhiều tổ chức đội nhóm tình nguyện mang màu sắc khác nhau, như: hội đồng hương, các nhóm theo sở thích, các CLB ngành nghề, các văn nghệ sĩ... Bên cạnh việc sinh hoạt để nâng cao năng lực, các kỹ năng ngành nghề chuyên môn của mình, những TNV này cũng dành rất nhiều thời gian để hoạt động thiện nguyện.

Tôi nghĩ trong thời gian tới hoạt động tình nguyện sẽ ngày càng thiết thực hơn, hiệu quả hơn và trở thành chuẩn mực mới trong giao tiếp, ứng xử giữa con người với con người, và là một nét đẹp văn hóa mà tất cả các cá nhân trong cộng đồng đều muốn hướng tới thực hiện.

Vì vậy, để các cá nhân, đội, nhóm tình nguyện hoạt động an toàn, hiệu quả tôi mong các bạn hãy chủ động phối hợp với Đoàn thanh niên và chính quyền các địa phương để nhận được sự hỗ trợ cần thiết.

Tùy từng hoạt động cụ thể là gì thì mỗi cá nhân, tổ chức sẽ gặp những khó khăn riêng, như về nguồn lực, kinh phí, nhân sự, nội dung hoạt động, tìm đối tượng thụ hưởng phù hợp… VVC sẽ đồng hành cùng các cá nhân, tổ chức để cùng tháo gỡ những khó khăn đó.

Chiến dịch Bảo vệ động vật hoang dã - Có rất nhiều cách!

PV: Cuối cùng, sau sự việc vừa qua, anh muốn nhắn gửi gì tới  các bạn đang và sẽ tham gia công tác tình nguyện?

Anh Vũ Minh Lý: Phong trào thanh niên tình nguyện được tổ chức nhằm tạo môi trường cho các bạn trẻ rèn luyện, cống hiến và trưởng thành; để các bạn đóng góp sức trẻ, lòng nhiệt huyết xây dựng quê hương, để các bạn biết yêu thương và chia sẻ khó khăn với cộng đồng, đó sẽ là những trải nghiệm, những bài học vô giá mà không sách vở nào mang lại được.

Tôi mong rằng các bạn sẽ tiến tục dấn thân vào những việc mới, việc khó, những nơi đầu sóng, ngọn gió để lớn lên mạnh mẽ, vững vàng.

Tuy nhiên, làm gì cũng cần phải có sự hiểu biết. Hãy để trí tuệ soi sáng và dẫn đường cho những hoạt động thiện nguyện vì người khác.

Sau lưng các bạn là cha mẹ, bạn bè, thầy cô, trước mắt các bạn là bao dự định, ước mơ tốt đẹp. Hãy cống hiến và sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình, nhà trường và cả xã hội nữa.

Xin cảm ơn anh!