Chủ động chống ngập úng: Quy hoạch đi trước, hành động theo vùng

Tại Họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 10/2025, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Phùng Đức Tiến cho biết công tác phòng, chống ngập úng cho sản xuất nông nghiệp và hỗ trợ xử lý ngập úng tại đô thị, khu dân cư đã được xác định trong các quy hoạch thủy lợi phòng, chống thiên tai và một số đề án tại các vùng thủy lợi lớn trên cả nước.

Quy hoạch tổng thể - giải pháp phù hợp từng vùng

Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, các quy hoạch và đề án được xây dựng trên cơ sở đặc điểm địa hình, khí tượng thủy văn, quy luật mưa lũ của từng vùng, tổng kết qua nhiều năm. Việc xử lý ngập úng nội vùng các đô thị, khu công nghiệp thuộc thẩm quyền Bộ Xây dựng, trong khi Bộ NN&MT tập trung vào công tác thủy lợi và bảo vệ sản xuất nông nghiệp.

Hằng năm, trước mùa mưa bão, Bộ đều ban hành hướng dẫn cho địa phương chuẩn bị phương án phòng, chống ngập úng và khắc phục hậu quả sau thiên tai. Các giải pháp được triển khai chủ động, linh hoạt, gắn với bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững.

Miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ: Tập trung tăng cường tiêu thoát úng, đắp đê bảo vệ khu dân cư và vùng sản xuất, nhất là khu vực trung du, nơi nước lũ từ núi cao thường dâng nhanh. Tại Thái Nguyên, Bắc Giang và một số tỉnh lân cận, các giải pháp này đã phát huy hiệu quả.

Đồng bằng sông Hồng: Giải pháp trọng tâm là xây dựng hệ thống trạm bơm tiêu nước ra sông, gia cố đê điều và kiểm soát ngập úng cục bộ. Hà Nội cùng các tỉnh trong vùng đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt để giảm thiểu tình trạng ngập kéo dài sau mưa lớn.

Đồng bằng sông Cửu Long: Tập trung hoàn thiện hệ thống thủy lợi kiểm soát lũ nội đồng, kết hợp các công trình đa mục tiêu phục vụ sản xuất, sinh hoạt và bảo vệ môi trường. Các phương án này đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, triển khai phù hợp thực tế từng địa phương.

Hiện Bộ NN&MT đang trình Chính phủ Đề án phòng, chống sụt lún, sạt lở, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2035, tầm nhìn 2050. Đề án đặt mục tiêu hoàn thiện hạ tầng thủy lợi, củng cố hệ thống đê kè, đồng thời hoàn thiện cơ chế, chính sách và năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai.

Song song đó, Bộ cũng đang triển khai Đề án phát triển hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải phục vụ đa mục tiêu và bảo vệ môi trường bền vững, tập trung giải quyết ngập úng cho Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Phòng. Tại Công văn số 256 ngày 22/10/2025, Bộ đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ, phân giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành, địa phương và đề xuất kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn 2026-2030.

Về nguồn lực, Bộ xác định huy động tổng hợp bốn nguồn vốn: Ngân sách nhà nước theo phân cấp, vốn hỗ trợ quốc tế, vốn vay thương mại và nguồn xã hội hóa, cộng đồng. Việc huy động đồng bộ này được xem là điều kiện then chốt để giải quyết căn cơ, bền vững tình trạng ngập úng, sạt lở và xâm nhập mặn.

Đánh giá toàn diện công tác phòng, chống thiên tai

Liên quan Kết luận số 98 của Bộ Chính trị về khắc phục hậu quả bão số 12, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, thiên tai xảy ra dồn dập, khốc liệt và bất thường, vượt mức lịch sử. Ba cơn bão mạnh đổ bộ miền Trung, mưa cực đoan và lũ vượt lịch sử trên 10 tuyến sông Bắc Bộ, Trung Bộ đã gây ngập nghiêm trọng tại nhiều địa phương, trong đó có Thủ đô Hà Nội.

Thiên tai đã khiến 300 người chết và mất tích, thiệt hại ước tính 69.000 tỷ đồng. Trước tình hình đó, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ NN&MT chủ trì, phối hợp các bộ, ngành, địa phương tổ chức Hội nghị toàn quốc về công tác phòng, tránh và khắc phục hậu quả thiên tai, nhằm đánh giá toàn diện, rút kinh nghiệm và đề ra giải pháp cấp bách, dài hạn.

Bộ đã xây dựng báo cáo tổng hợp gồm 9 nhóm nội dung, bao quát từ chuẩn bị, dự báo, truyền thông, cứu hộ - cứu nạn đến phục hồi sau thiên tai, triển khai theo phương châm “bốn tại chỗ”. Nhờ vậy, dù thời tiết cực đoan, ngành nông nghiệp vẫn giữ đà tăng trưởng ổn định: Sản lượng lúa đạt 39 triệu tấn, thịt 6,5 triệu tấn, thủy sản 8,12 triệu tấn, gỗ rừng trồng 29 triệu m³; xuất khẩu nông sản 58,13 tỷ USD, tăng 12,9% so với cùng kỳ, thặng dư thương mại 17,59 tỷ USD.

Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị và Thủ tướng Chính phủ, Bộ NN&MT tiếp tục nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo sớm bão, mưa lũ, chỉ đạo địa phương xây dựng kịch bản ứng phó theo cấp độ rủi ro. Nhờ chủ động từ sớm, thiệt hại do bão số 13 được giảm thiểu đáng kể - chỉ ghi nhận 8 người chết và mất tích, trong khi Philippines thiệt hại tới 323 người.

Bộ NN&MT khẳng định sẽ tiếp tục thực hiện đồng bộ các quy hoạch, đề án và huy động đa nguồn lực, phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương, bảo đảm an toàn dân cư, ổn định sản xuất nông nghiệp và phục hồi nhanh sau thiên tai.