Cần Thơ: Nhiều thiếu sót, hạn chế trong quản lý môi trường

Đối với dự án xử lý chất thải rắn tại khu xử lý rác thải số 2 ở xã Trường Xuân, huyện Thới Lai, qua thanh tra phát hiện một số hạn chế, thiếu sót trong việc xây dựng các yếu tố hình thành đơn giá xử lý rác thải.

Việc xây dựng các yếu tố hình thành đơn giá xử lý rác thải: Hội đồng đánh giá lựa chọn nhà đầu tư tham mưu UBND TP ban hành bộ tiêu chí theo Quyết định số 790/QĐ-UBND, trong đó việc xác định cơ cấu giá xử lý rác thải được căn cứ vào quy định của pháp luật và tham khảo giá xử lý nước thải thực tế tại các nhà máy xử lý rác trên địa bàn TP, đây là cơ sở để lựa chọn nhà đầu tư. Tuy nhiên, quá trình thực hiện các cơ quan chưa căn cứ vào bộ tiêu chí để tham mưu cho UBND thành phố.

Việc chưa tính đến thu nhập hình thành từ tro xỉ: Khi xây dựng phương án tại đề xuất dự án, Công ty EB chưa tính đến thu nhập phát sinh từ tro xỉ trong cơ cấu, mặc dù trong phương án đầu tư có dự kiến phương án khai thác tro xỉ tạo thu nhập. Tuy nhiên, trong quá trình thương thảo đánh giá lựa chọn nhà đầu tư, hội đồng đánh giá lựa chọn nhà đầu tư, tổ chuyên gia, Sở Kế hoạch và Đầu tư chưa bám sát các tiêu chí trong bộ tiêu chí theo Quyết định số 790/QĐ-UBND, dẫn đến tham mưu UBND TP ban hành quyết định chủ trương đầu tư có nội dung chưa phù hợp với Quyết định số 790/QĐ-UBND.

Bên cạnh đó, đơn giá xử lý rác thải theo quyết định chủ trương đầu tư chưa được Sở Tài chính thẩm định là chưa đúng quy định theo điểm b, khoản 2, Điều 26 Nghị định số 38/2015/NĐ-CP, ngày 24/4/2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu.

Việc Sở Xây dựng ký Hợp đồng dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt số 06/2017 ngày 22/6/2017. Trong đó, thỏa thuận địa phương phải chịu trách nhiệm xử lý và chịu chi phí liên quan đến chôn lấp tro bay sinh ra trong quá trình đốt chất thải tại nhà máy và xử lý xỉ lò là chưa đúng quy định.

Căn cứ theo Điều 30, Nghị định số 38/2015/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu và Công văn số 1430/TCMT-QLCL của Tổng cục Môi trường về phương án lưu trữ tro bay của dự án nhà máy xử lý chất thải rắn (rác sinh hoạt Cần Thơ) thì Công ty TNHH Năng lượng Môi trường EB là chủ Dự án “Nhà máy Xử lý chất thải rắn (rác thải sinh hoạt) Cần Thơ” phải thực hiện trách nhiệm chủ nguồn thải nguy hại theo quy định tại Điều 7, Thông tư 36/2015/TT-BTNMT ngày 30/6/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về quản lý chất thải nguy hại. Tro bay và tro xỉ là chất thải nguy hại phát sinh trong quá trình xử lý chất thải rắn sinh hoạt, nên công ty có trách nhiệm xử lý theo quy định.

Tuy nhiên, Sở Xây dựng thương thảo hợp đồng có nội dung “xử lý xỉ lò mà bên B không thể tận dụng được và được giao lại cho bên A” là chưa phù hợp với quy định pháp luật. Do vậy phải chịu trách nhiệm đối với hạn chế, thiếu sót nêu trên.

Thanh tra cũng chỉ ra về hạn chế trong công tác quản lý nước thải, công tác quản lý nước thải của các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thuê lại đất trong Khu công nghiệp Trà Nóc (tính đến thời điểm hiện nay) vẫn còn một số hạn chế chưa khắc phục. 6 tháng đầu năm 2023 đến thời điểm hiện nay, còn 3/18 cơ sở vẫn tiếp tục xả thải vượt tải, một số cơ sở xả nước thải trực tiếp trái phép vào hệ thống thoát nước mưa.

Công ty Cổ phần Xây dựng hạ tầng khu công nghiệp Cần Thơ ký hợp đồng đấu nối với Công ty TNHH Nước giải khát Suntory Pepsico Việt Nam và dẫn nước thải của Công ty Pepsico xả trực tiếp về cống thoát nước là chưa đúng theo thỏa thuận đã được các đơn vị ký kết và quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Mặc dù tại thời điểm thanh tra đã khắc phục, nhưng thiết bị quan trắc tự động của công ty chưa vận hành ổn định nên việc giám sát, kiểm soát chất lượng nước xả thải đầu ra chưa đảm bảo theo quy định.

Ngoài ra, Công ty Cổ phần Xây dựng hạ tầng khu công nghiệp Cần Thơ chưa khắc phục triệt để các tồn tại (nước thải vượt chuẩn), chưa có biện pháp xử lý, giám sát, theo dõi để giảm mức ô nhiễm của nước thải xả ra môi trường. Do đó, chưa đủ điều kiện để lập hồ sơ gửi Bộ tài nguyên và Môi trường kiểm tra và chứng nhận hoàn thành việc xử lý triệt để cơ sở ô nhiễm theo Quyết định số 1778/QĐ-TTg ngày 01/01/2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Một số doanh nghiệp chưa đấu nối toàn bộ hệ thống nước thải về nhà máy xử lý tập trung. Qua kiểm tra thực tế ghi nhận, từ khi có thông báo kết luận kiểm toán đến nay, có thêm 10/93 cơ sở ký hợp đồng đầu nối hệ thống xử lý nước thải tập trung; 83 cơ sở còn lại chưa đấu nối do có trường hợp nước thải tuần hoàn, tạm dừng hoạt động, chưa xây dựng và phát sinh nước thải với lưu lượng thải thấp và ít ô nhiễm.

Cụ thể, 1 cơ sở hoàn lưu tái sử dụng tuần hoàn nước thải không phát sinh nước thải ra môi trường; 13 cơ sở chưa xây dựng, chưa hoạt động, ngưng hoạt động; 12 cơ sở ngưng hoạt động; 19 cơ sở là khó chứa hàng hóa, trạm trung chuyển và trưng bày hàng hóa; 13 cơ sở là văn phòng đại diện, văn phòng giao dịch, dịch vụ; 1 cơ sở là bí mật quốc gia và 23 cơ sở có hoạt động sản xuất... Tuy nhiên, chỉ có 5/23 cơ sở là có phát sinh nước thải sản xuất với lượng thải thấp.

Qua đó, Đoàn thanh tra xác định, để xảy ra những hạn chế, thiếu sót nêu trên, trách nhiệm chính thuộc về Công ty Cổ phần Xây dựng hạ tầng khu công nghiệp Cần Thơ.

Ngoài ra, các cơ quan quản lý nhà nước về môi trường cũng có trách nhiệm đối với những hạn chế, thiếu sót về xử lý nước thải tại Khu công nghiệp Trà Nóc như: Sở Tài nguyên và Môi trường, Ban Quản lý các khu chế xuất và khu công nghiệp, UBND quận Bình Thủy, UBND quận Ô Môn.

Mặc dù, các đơn vị này đã thường xuyên tuyên truyền, hướng dẫn, kiểm tra công tác xử lý nước thải tại Khu công nghiệp Trà Nóc, nhưng vẫn còn doanh nghiệp chưa đấu nối vào khu xử lý nước thải tập trung, còn doanh nghiệp xả thải vượt chuẩn… nhưng chưa kịp thời xử lý.

Trên cơ sở kết quả thanh tra và các hạn chế, thiếu sót, Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ yêu cầu các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức thực hiện kết luận thanh tra; nghiêm túc kiểm điểm trách nhiệm để rút kinh nghiệm do xảy ra những hạn chế, thiếu sót nếu trên.

Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ giao Sở Nội vụ chủ trì tổ chức kiểm điểm trách nhiệm để rút kinh nghiệm đối với các cá nhân thuộc thẩm quyền của UBND thành phố.