Cần đổi mới chính sách tín dụng cho chương trình giảm nghèo

Một trong các nguyên nhân là do chúng ta vẫn còn thiếu nguồn lực để triển khai hiệu quả?

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 6 năm thực hiện Nghị quyết số 30a của Chính phủ về giảm nghèo nhanh và bền vững ở 61 huyện nghèo mới đây, Báo cáo của Bộ LĐ - TB&XH cho thấy, mặc dù, những năm qua kinh tế đất nước gặp nhiều khó khăn, song Nhà nước luôn dành nguồn lực ưu tiên đầu tư cho các huyện nghèo, tập trung ưu tiên về nguồn lực, thực hiện nhiều cơ chế, chính sách đặc thù và toàn diện. Các mục tiêu giảm nghèo nhanh, cải thiện đời sống của người dân, cải thiện điều kiện cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, thu hẹp dần khoảng các chênh lệch về mức sống so với các vùng khác, củng cố và tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội… đã cơ bản đạt được.

Đời sống người dân các huyện nghèo từng bước được cải thiện nhờ được hỗ trợ tín dụng

Tuy nhiên, báo cáo cũng cho thấy, tính đến cuối năm 2014, tỷ lệ hộ nghèo bình quân của 61 huyện nghèo còn cao gấp 5,5 lần so với tỷ lệ bình quân của cả nước; một số huyện có tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao trên 50%, cá biệt có huyện cao trên 60 - 70%; kết quả giảm nghèo chưa thực sự bền vững, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh nhưng tỷ lệ hộ cận nghèo lại tăng; số hộ nghèo dân tộc thiểu số chiếm hơn 90% tổng số hộ nghèo chung tại các huyện nghèo; hệ thống cơ sở hạ tầng đã được quan tâm đầu tư nhưng chưa đáp ứng nhu cầu của người dân và địa phương, cơ cấu sản xuất, cơ cấu lao động chuyển dịch chậm.

Để xảy ra tình trạng này có không ít nguyên nhân như chính sách còn chồng chéo, trùng lặp về đối tượng, nội dung, địa bàn. Vẫn còn nhiều chính sách ưu đãi, hỗ trợ trực tiếp cho hộ nghèo, người nghèo nên phát sinh tư tưởng trông chờ, ỷ lại, không muốn ra khỏi diện nghèo của một bộ phận người nghèo.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, đã có sự chồng chéo, manh mún, dàn trải trong các chính sách giảm nghèo. Trong cơ chế điều hành vẫn còn những vướng mắc, khó khăn, đặc biệt là hiệu quả lồng ghép các chính sách về giảm nghèo tại địa phương còn thấp. Sự huy động nguồn lực xã hội vẫn chưa tương xứng với yêu cầu và tiềm năng.

Theo ông Hùng, nguyên nhân ở cả góc độ thiết kế chính sách cũng như tổ chức thực hiện. Về thiết kế chính sách, có thể nói nguồn lực không đi liền với chính sách. Trong tổ chức thực hiện thì chồng chéo, manh mún, dàn trải.       

Về nguồn vốn dành cho chương trình, Tổng giám đốc Ngân hàng Chính sách Xã hội, thành viên Ban chỉ đạo Trung ương về giảm nghèo bền vững Dương Quyết Thắng cho biết, tại 61 huyện nghèo trong hơn 6 năm qua (từ năm 2009 đến tháng 4.2015), Ngân hàng đã giải ngân 16.283 tỷ đồng; doanh số thu nợ đạt 9.981 tỷ đồng. Tính đến ngày 30/4/2015, tổng dư nợ tại 61 huyện nghèo là 10.156 tỷ đồng với gần 455 nghìn khách hàng còn dư nợ...

Để nâng cao hiệu quả của chính sách tín dụng trong việc giảm nghèo, ông Thắng đề nghị Chính phủ sớm ban hành quy chế cho vay đối với hộ mới thoát nghèo theo kiến nghị của địa phương để hộ mới thoát nghèo ổn định cuộc sống, bảo đảm giảm nghèo bền vững. Đồng thời, cần giảm lãi suất cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác, cân đối nguồn vốn cho Ngân hàng Chính sách Xã hội để tập trung nguồn lực cho vay hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tại các huyện nghèo, vùng đặc biệt khó khăn…

Về mặt chính sách cũng phải được xem xét lại, tránh tình trạng các chính sách cào bằng, nặng về cho “con cá” hơn là “cái cần câu”. Nhiều lãnh đạo các Bộ, ngành, địa phương đề xuất giảm dần các chính sách hỗ trợ trực tiếp cho không, thay thế dần bằng các chính sách hỗ trợ cho vay ưu đãi lãi suất; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ở các huyện nghèo thông qua đào tạo nghề, tạo việc làm, chuyển giao khoa học kỹ thuật, nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa trên địa bàn các huyện nghèo;…

 Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của các cấp, các tổ chức đoàn thể trong thực hiện chính sách giảm nghèo; về việc thực hiện, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Giàng Seo Phử đề nghị Chính sách 30a “đối xử” phải khác nhau chứ không chung chung trên toàn quốc, phải có chính sách giúp hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo mới giúp hộ nghèo không tái nghèo.