Các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng

Chỉ thu hồi đất trong trường hợp thật cần thiết

Nhà nước thu hồi đất là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành quyết định thu lại quyền sử dụng đất của người sử dụng đất hoặc thu lại đất của người đang sử dụng đất hoặc thu lại đất đang được Nhà nước giao quản lý.

Điều 79 Luật Đất đai quy định, Nhà nước thu hồi đất trong trường hợp thật cần thiết để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng nhằm phát huy nguồn lực đất đai, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội theo hướng hiện đại, thực hiện chính sách an sinh xã hội, bảo vệ môi trường và bảo tồn di sản văn hóa.

31 trường hợp thu hồi đất

Theo đó, Luật Đất đai quy định cụ thể 31 trường hợp Nhà nước thu hồi đất. Cụ thể:

Thu hồi đất để xây dựng công trình giao thông

Thu hồi đất để xây dựng công trình thủy lợi

Thu hồi đất để xây dựng công trình cấp nước, thoát nước

Thu hồi đất để xây dựng công trình xử lý chất thải

Thu hồi đất để xây dựng công trình năng lượng, chiếu sáng công cộng

Thu hồi đất để xây dựng công trình dầu khí

Thu hồi đất để xây dựng công trình hạ tầng bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin

Thu hồi đất để xây dựng chợ dân sinh, chợ đầu mối

Thu hồi đất để xây dựng công trình tín ngưỡng

Thu hồi đất để xây dựng công trình tôn giáo

Thu hồi đất để xây dựng khu vui chơi, giải trí công cộng, sinh hoạt cộng đồng

Thu hồi đất để xây dựng trụ sở cơ quan Đảng Cộng sản Việt Nam, cơ quan nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội và tổ chức khác thành lập theo quy định của pháp luật được Nhà nước giao nhiệm vụ, hỗ trợ kinh phí hoạt động thường xuyên

Thu hồi đất để xây dựng trụ sở hoặc văn phòng đại diện của các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc cơ quan Đảng Cộng sản Việt Nam, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội

Thu hồi đất để xây dựng cơ sở văn hóa, di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh

Thu hồi đất để xây dựng cơ sở y tế, cơ sở dịch vụ xã hội được Nhà nước thành lập hoặc cho phép hoạt động

Thu hồi đất để xây dựng cơ sở giáo dục, đào tạo được Nhà nước thành lập hoặc cho phép hoạt động

Thu hồi đất để xây dựng cơ sở thể dục, thể thao do Nhà nước thành lập hoặc cho phép hoạt động

Thu hồi đất để xây dựng cơ sở khoa học và công nghệ do Nhà nước thành lập hoặc cho phép hoạt động

Thu hồi đất để xây dựng cơ sở ngoại giao, bao gồm: trụ sở của các đại sứ quán, lãnh sự quán, văn phòng đại diện của các tổ chức ngoại giao nước ngoài, các tổ chức phi Chính phủ có chức năng ngoại giao; cơ sở ngoại giao đoàn do Nhà nước quản lý

Thu hồi đất để xây dựng công trình sự nghiệp về xử lý môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, khí tượng, thủy văn, đăng kiểm, kiểm dịch động vật, thực vật

Thu hồi đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân, trừ trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất; dự án đầu tư xây dựng nhà ở công vụ; dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư, trừ trường hợp chủ sở hữu nhà chung cư thỏa thuận chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho chủ đầu tư để thực hiện dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư theo quy định của Luật Nhà ở; dự án tái định cư

Thu hồi đất để thực hiện dự án khu công nghiệp, cụm công nghiệp; khu công nghệ cao; khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; khu công nghệ thông tin tập trung; khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao; khu phi thuế quan trong khu kinh tế

Luật Đất đai có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025. Như vậy, từ ngày 1/1/2025, trong trường hợp thật cần thiết, Nhà nước thu hồi đất đối với các trường hợp trên để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng nhằm phát huy nguồn lực đất đai. Việc quy định cụ thể các trường hợp thu hồi đất sẽ ngăn chặn tình trạng lạm dụng thu hồi đất, tạo cơ chế minh bạch, thuận lợi cho các chủ thể giám sát việc thực hiện thu hồi đất.

Thu hồi đất để thực hiện dự án khu sản xuất, chế biến nông sản, lâm sản, thủy sản, hải sản tập trung có quy mô lớn, tập trung đồng bộ về kết cấu hạ tầng dùng chung từ khâu sản xuất đến chế biến nông sản, lâm sản, thủy sản, hải sản phục vụ trên phạm vi liên huyện, liên tỉnh hoặc liên vùng; dự án trồng, bảo tồn gen cây thuốc để phát triển dược liệu y học cổ truyền

Thu hồi đất để thực hiện hoạt động lấn biển

Thu hồi đất để thực hiện hoạt động khai thác khoáng sản đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép, kể cả hạng mục công trình phục vụ cho việc khai thác, chế biến khoáng sản gắn với khu vực khai thác và hành lang bảo vệ an toàn cho việc khai thác mà phải thu hồi đất

Thu hồi đất để thực hiện dự án vùng phụ cận các điểm kết nối giao thông và các tuyến giao thông có tiềm năng phát triển

Thu hồi đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng khu đô thị có công năng phục vụ hỗn hợp, đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội với nhà ở theo quy định của pháp luật về xây dựng để xây dựng mới hoặc cải tạo, chỉnh trang đô thị; dự án khu dân cư nông thôn

Thu hồi đất để xây dựng nghĩa trang, nhà tang lễ, cơ sở hỏa táng, cơ sở lưu giữ tro cốt

Thu hồi đất để thực hiện dự án bố trí đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số để thực hiện chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số theo quy định của Luật này

Thu hồi đất để xây dựng công trình, trên mặt đất phục vụ cho việc vận hành, khai thác, sử dụng công trình ngầm

Thu hồi đất để thực hiện dự án đã được Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật

Ngoài 31 trường hợp thu hồi đất cụ thể nêu trên, Luật Đất đai cũng quy định trong trường thu hồi đất để thực hiện dự án, công trình vì lợi ích quốc gia, công cộng không thuộc các trường hợp quy định từ khoản 1 đến khoản 31 của Điều này thì Quốc hội sửa đổi, bổ sung các trường hợp thu hồi đất của Điều này theo trình tự, thủ tục rút gọn.