Văn hóa- Thể thao

Bộ VHTT&DL cho phép khai quật khảo cổ lần thứ 2 tại di tích Thành Nhà Bầu

N.T.D • 03/06/2025 - 18:30

Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã có Công văn số 1632/QĐ-BVHTTDL về việc cho phép khai quật khảo cổ lần thứ 2 tại di tích Thành Nhà Bầu, xã An Khang, thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang

Trước đó, Viện Khảo cổ học (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) đã có văn bản số 191/KCH gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cục Di sản văn hóa đề nghị cấp phép khai quật khảo cổ tại di tích thành nhà Bầu (Tuyên Quang) lần thứ 2.

Mục tiêu khai thác nhằm tìm kiếm, xác định, dấu tích tường thành và các công trình kiến trúc liên quan, qua đó thấy được phạm vi phân bổ di tích, quy mô tường thành, vị trí công trình kiến trúc. Kết quả khai quật sẽ góp phần cung cấp tư liệu cho việc nghiên cứu quá trình hình thành di tích, các đặc điểm về kết cấu, các loại vật liệu dùng trong xây dựng thành và kiến trúc.

bo-vhtt-dl-cho-phep-khai-quat-khao-co-lan-thu-2-tai-di-tich-thanh-nha-bau(1).jpg — Thành Nhà Bầu (Ảnh: TTXVN).

Kết quả khai quật cũng cung cấp tài liệu cho việc nghiên cứu giá trị di sản, giá trị lịch sử, văn hóa vùng đất An Khang (Tuyên Quang) nói riêng và tỉnh Tuyên Quang nói chung.

Trên phương diện rộng hơn, kết quả khai quật và nghiên cứu còn cung cấp tài liệu cho việc tìm hiểu lịch sử thành quách Việt Nam, lịch sử kiến trúc Việt Nam cũng như các ngành nghề thủ công trong lịch sử.

Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã có Quyết định cho phép Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang phối hợp với Viện Khảo cổ học khai quật khảo cổ lần thứ 2 tại di tích Thành Nhà Bầu, xã An Khang, thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang.

Thời gian từ ngày 09/6/2025 đến ngày 15/7/2025 trên diện tích 48m2, gồm 03 hố.

Công tác khai quật khảo cổ được điều hành dưới sự chủ trì của ông Nguyễn Đức Bình, Viện Khảo cổ học.

Theo Quyết định, trong thời gian khai quật khảo cổ, các cơ quan được cấp giấy phép cần chú ý bảo vệ địa tầng của di tích; có trách nhiệm tuyên truyền cho nhân dân về việc bảo vệ di sản văn hóa ở địa phương, không công bố kết luận chính thức khi chưa có sự thỏa thuận của cơ quan chủ quản và Cục Di sản văn hóa.

Những hiện vật thu thập được trong quá trình khai quật khảo cổ, Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang có trách nhiệm giữ gìn, bảo quản tránh để hiện vật bị hư hỏng, thất lạc và báo cáo Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phương án bảo vệ và phát huy giá trị những hiện vật đó.

Sau khi kết thúc đợt khai quật khảo cổ, Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang và Viện Khảo cổ học phải có báo cáo sơ bộ và đề xuất phương án quản lý, bảo vệ khu vực đã khai quật trong thời gian chậm nhất 1 tháng và báo cáo khoa học trong thời gian chậm nhất 1 năm, gửi về Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Trước khi công bố kết quả của đợt khai quật khảo cổ, các cơ quan được cấp giấy phép trao đổi, thống nhất với Cục Di sản văn hóa.

Thành nhà Bầu được xây dựng trên khu vực đồi Bông Thượng và đồi Bông Hạ (khu vực xóm Tân Thành, xã An Khang, thành phố Tuyên Quang) do hai anh em Vũ Văn Uyên và Vũ Văn Mật xây dựng vào những năm 30 đến 60 của thế kỷ XVI. Thành xây dựng thuận theo địa hình tự nhiên trên các sườn đồi, tường thành xây bằng gạch vồ (loại gạch đặc trưng của thế kỷ XVI).

Từ chân tường thành có con đường lát đá xanh làm lối đi lên mặt thành. Trên mặt tường thành đặt các bệ súng thần công, đạn đá hướng ra sông Lô, trấn giữ thủy lộ Bắc tiến thời bấy giờ. Trong thành có nhà ở của quan lại; có trường thi, trại lính, kho lương, kho đạn, miếu thờ... Ngoài thành có sông Lô làm hào ngoài nhằm ngăn cản kẻ địch từ xa.

Những năm đầu thế kỷ XVI, triều đình phong kiến nhà Lê xảy ra các cuộc tranh giành quyền lực và xung đột giữa các phe phái dẫn đến đất nước bị chia cắt làm hai miền. Chính quyền họ Mạc thống thị vùng Bắc Bộ, gọi là Bắc triều, họ Trịnh nắm quyền hành từ Thanh Hóa trở vào, gọi là Nam triều.

Một cuộc nội chiến ác liệt kéo dài hơn nửa thế kỷ đã khiến đời sống nhân dân vô cùng khổ cực. Trên khắp đất nước đã nổ ra hàng loạt các cuộc nổi dậy của nông dân, trong đó có cuộc nổi dậy của hai anh em Vũ Văn Uyên và Vũ Văn Mật người làng Đông Ba, huyên Gia Phúc (nay là huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương).

Khởi đầu, anh em họ Vũ tập hợp binh sỹ và dấy quân ở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc. Cuối cùng nghĩa quân định cư ở Khau Bầu, xã Đại Đồng, trấn Tuyên Quang. Tại đây, dòng họ Vũ đã đóng tại 11 doanh, mỗi doanh được xây thành đắp lũy hiểm trở và đều mang tên thành nhà Bầu.

Hai anh em họ Vũ đã dẹp yên cả vùng Hưng Hóa – Tuyên Quang, đồng thời chiêu mộ lực lượng phò tá nhà Lê. Vì có công giúp vua Lê dẹp loạn nên Vũ Văn Uyên được ban quyền thế trấn giữ Tuyên Quang và Vũ Văn Mật được phong là Gia quốc công.

Trải qua 5 thế kỷ nhưng di tích thành nhà Bầu vẫn có ý nghĩa to lớn đối với công tác nghiên cứu lịch sử dân tộc và giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ trẻ. Đồng thời, đây cũng là điểm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách đến với Tuyên Quang.