Bầu cử tổng thống Afghanistan: Cuộc đối đầu giữa hai đối thủ cũ

Bầu cử trong bối cảnh bạo lực chết người

Các nhà chức trách đã đặt Kabul dưới sự giới nghiêm một phần trong nỗ lực ngăn chặn những kẻ đánh bom tự sát nhắm vào cư dân khi họ bỏ phiếu. Quân đội được triển khai khắp các đường phố, xe tải bị cấm vào thành phố.

Khoảng 9,6 triệu người Afghanistan đã được đăng ký để bỏ phiếu, nhưng nhiều người đã mất hy vọng rằng sau 18 năm chiến tranh, bất kỳ nhà lãnh đạo nào cũng có thể thống nhất đất nước hỗn loạn

Phiến quân Taliban đã thực hiện nhiều vụ tấn công điểm bỏ phiếu trong mùa bầu cử kéo dài hai tháng qua, tuyên bố đã tiến hành hàng trăm cuộc tấn công chống lại "cuộc bầu cử giả" của Afghanistan. Ước tính, khoảng 1/3 trên tổng số hơn 7.000 điểm bỏ phiếu ở Afghanistan đã phải đóng cửa do lo ngại Taliban tấn công. Để đảm bảo an ninh cho cuộc bầu cử, hàng chục nghìn nhân viên an ninh nước này đã được triển khai trên khắp 34 tỉnh. Các quan chức cho biết năm quan chức an ninh đã thiệt mạng và 37 thường dân bị thương. “Phiến quân Taliban đã thực hiện 68 cuộc tấn công vào các địa điểm bầu cử trên khắp đất nước... nhưng lực lượng an ninh đã đẩy lùi hầu hết các cuộc tấn công", Bộ trưởng Quốc phòng Asadullah Khalid nói.

Khoảng 9,6 triệu người Afghanistan đã đăng ký bỏ phiếu, nhưng nhiều người tin rằng sau 18 năm chiến tranh, không thể có nhà lãnh đạo thống nhất được đất nước hỗn loạn này và cải thiện điều kiện sống cơ bản, thúc đẩy nền kinh tế đã trì trệ quá lâu hoặc tăng cường an ninh cho đất nước.

Các nhà quan sát từ Ủy ban Nhân quyền Độc lập Afghanistan cho biết tỷ lệ bỏ phiếu có vẻ thấp, đặc biệt là ở phụ nữ. "Tôi biết có những mối đe dọa an ninh nhưng bom và các cuộc tấn công đã trở thành một phần trong cuộc sống hàng ngày của chúng tôi", Mohiuddin, 55 tuổi, nói với AFP. "Tôi không sợ, chúng tôi phải bỏ phiếu nếu muốn mang lại thay đổi."

Cuộc tái đấu giữa hai đối thủ

Cuộc bỏ phiếu vòng một - đánh dấu đỉnh điểm của một chiến dịch bầu cử đẫm máu - mặc dù có nhiều ứng cử viên nhưng vẫn chỉ là cuộc đua sát sao giữa Tổng thống sắp mãn nhiệm Ashraf Ghani và quan chức điều hành cấp cao chính quyền (tương đương chức vụ Thủ tướng), ông Abdullah Abdullah.

Các quan chức bầu cử nói rằng đây sẽ là cuộc bầu cử trong sạch nhất nhưng đại sứ quán Mỹ nói rằng họ bị xáo trộn bởi các khiếu nại về an ninh và gian lận

Đã đi bỏ phiếu tại một trường trung học ở Kabul, Tổng thống Ghani cho biết vấn đề quan trọng nhất là tìm được một nhà lãnh đạo với nhiệm vụ mang lại hòa bình cho quốc gia bị chiến tranh tàn phá này. "Lộ trình hành động vì hòa bình của chúng tôi đã sẵn sàng, tôi muốn mọi người cho phép chúng tôi theo đuổi hòa bình", Tổng thống Ghani, người đang tìm kiếm một nhiệm kỳ năm năm thứ hai, nói.

Tổng thống Ashraf Ghani là người kiên quyết với lập trường đứng ngoài các cuộc đàm phán giữa Mỹ và nhóm nổi dậy Taliban. Cuộc bầu cử này là cơ hội để ông chứng minh mình vẫn là nhân vật chính trị quan trọng bậc nhất và có thể viết nên trang sử mới cho đất nước. Bất chấp các vấn đề an ninh, nhiều người Afghanistan đánh giá cao các chính sách chống tham nhũng của ông Ghani, mở cửa các hành lang kinh tế với các cường quốc khu vực và bổ nhiệm những người trẻ, có học thức vào các vị trí hàng đầu của chính phủ.

Abdullah và Ghani đều tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2014 - một cuộc bỏ phiếu bị xáo trộn bởi gian lận và bạo lực dẫn đến một cuộc khủng hoảng hiến pháp và buộc chính quyền của Tổng thống Mỹ lúc đó là Barack Obama phải thúc đẩy một thỏa hiệp, thuyết phục hai nhà lãnh đạo chia sẻ quyền lực. Và lần bầu cử này, ông Abdullah một lần nữa cáo buộc ông Ghani lợi dụng quyền lực và tiền để mua phiếu bầu, thao túng kết quả bầu cử.

Dù đương kim Tổng thống vẫn được dự đoán nhiều khả năng giành chiến thắng, song sự phụ thuộc của chính quyền Afghanistan hiện nay vào Mỹ có thể là lợi thế cho ông Abdullah và khiến bầu cử diễn ra cân bằng hơn. Hơn nữa, sự khác biệt chính trị giữa hai ứng cử viên hàng đầu này là không quá lớn và vấn đề thực sự nằm ở chiến lược đàm phán với Taliban. Ông Abdullah từng tuyên bố trong trường hợp đàm phán với Taliban, nếu đắc cử và nếu phải đưa ra quyết định vì hòa bình, ông sẵn sàng từ bỏ quyền lực để nhường chỗ cho một chính phủ đoàn kết dân tộc.

Một quan chức an ninh nói rằng hai thường dân đã thiệt mạng và 27 người bị thương trong vụ đánh bom Taliban và tấn công bằng súng cối tại các trung tâm bỏ phiếu trên toàn quốc

Vấn đề minh bạch của cuộc bỏ phiếu

Bỏ phiếu bầu cử tổng thống thứ tư của Afghanistan - lần đầu tiên là vào năm 2004 - diễn ra tại gần 5.000 trung tâm bỏ phiếu trên cả nước, và Bộ Nội vụ cho biết họ đã triển khai 72.000 lực lượng để giúp đảm bảo an toàn cho những người này.

Nhiều người Afghanistan nói rằng việc bỏ phiếu diễn ra suôn sẻ, đắc thắng giơ những ngón tay dính mực không thể xóa được để cho thấy họ đã bỏ phiếu, nhưng một số người nói rằng họ đã gặp vấn đề. "Tôi đến vào sáng sớm hôm nay để bỏ phiếu. Thật không may, tên của tôi không có trong danh sách", Ziyarat Khan, một nông dân ở Nangarhar nói. "Toàn bộ quá trình lộn xộn giống như lần trước."

Chiến dịch bị bạo lực cản trở ngay từ ngày đầu tiên, khi người bạn đồng hành với Ghani bị thành mục tiêu của một cuộc tấn công bằng bom và súng khiến ít nhất 20 người chết.

Bản thân chiến dịch đã bị hạn chế so với những năm trước, vì nhiều người nghĩ rằng cuộc bầu cử đã bị trì hoãn hai lần sẽ bị hoãn lại một lần nữa trong khi các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Taliban cho một cuộc rút quân đã diễn ra.

Thỏa thuận đó đã bị thất sủng ngay sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump rút lui, và tổng thống tiếp theo của Afghanistan có thể sẽ phải đối mặt với một nhiệm vụ khó khăn - đó là cố gắng đạt được một thỏa thuận với Taliban.

Các quan chức bầu cử cho biết đây sẽ là cuộc bầu cử trong sạch nhất, với các thiết bị như máy đọc dấu vân tay sinh trắc học và nhân viên phục vụ điểm bỏ phiếu được đào tạo cẩn thận hơn để đảm bảo sự công bằng.

Tuy nhiên, Hoa Kỳ đã bày tỏ sự nghi ngờ về khả năng gian lận và Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo nói với Ghani trong một cuộc gọi điện thoại trong tuần này rằng hành vi của các ứng cử viên phải "vượt quá trách nhiệm để đảm bảo tính hợp pháp của kết quả".

Kết quả sơ bộ không được dự kiến cho đến ngày 19 tháng 10. Các ứng cử viên cần hơn 50 phần trăm số phiếu để được tuyên bố là người chiến thắng hoàn toàn, nếu không, hai người đứng đầu sẽ tiến vào vòng thứ hai vào tháng 11.