3 chiến lược cốt lõi trong ứng phó với phòng vệ thương mại

Cục Phòng vệ Thương mại, Bộ Công Thương cho biết, theo thống kê, tính đến cuối tháng 8/2025, hàng hóa Việt Nam đã phải đối mặt với 292 vụ việc phòng vệ thương mại. Trong đó có 160 vụ chống bán phá giá (hơn một nửa tổng số vụ), 33 vụ chống trợ cấp, 59 vụ tự vệ và 40 vụ lẩn tránh thuế. Hoa Kỳ chiếm 26% tổng số vụ việc đối với Việt Nam.

Tính đến hết tháng 10/2025, đã có 297 vụ việc điều tra phòng vệ thương mại với sản phẩm Việt Nam. Hơn 100 biện pháp phòng vệ thương mại vẫn đang được các nước duy trì và rà soát hàng năm. Các thị trường lớn như Hoa Kỳ, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ đều đã từng đưa hàng hóa Việt Nam vào “tầm ngắm” điều tra.

Các vụ kiện có xu hướng ngày càng phức tạp. Cụ thể, cơ quan điều tra các nước liên tục thay đổi và đưa ra những nội dung điều tra mới chưa từng có tiền lệ trước đây, như điều tra trợ cấp xuyên quốc gia- đây là thuật ngữ mới. Trong năm 2024, lần đầu tiên Hoa Kỳ đã điều tra trợ cấp xuyên quốc gia đối với Việt Nam trong vụ pin năng lượng mặt trời. Kể từ đó, chương trình này đã được đưa ra đối với Việt Nam trong 4 vụ điều tra trợ cấp tiếp theo.

Phạm vi điều tra ngày càng mở rộng. Thay vì chỉ tập trung vào các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như thủy sản, dệt may, da giày, thì hiện nay ngay cả những mặt hàng có kim ngạch rất nhỏ (chỉ dưới 10 triệu USD) cũng bị điều tra, như vỏ viên nhộng, túi giấy, đinh thép hay sợi đúc. "Điều này cho thấy bất cứ mặt hàng nào cũng có thể bị điều tra, chứ không chỉ riêng những mặt hàng lớn nữa", đại diện Cục Phòng vệ Thương mại, Bộ Công Thương cảnh báo.

Ngoài ra, cơ quan điều tra liên tục áp đặt những yêu cầu rất khó, đòi hỏi những thông tin chi tiết mà doanh nghiệp không có sẵn, cần thời gian tổng hợp, thậm chí là những thông tin rất nhạy cảm…Do đó, việc nâng cao năng lực phòng vệ thương mại đã trở thành yêu cầu cấp thiết, mang tính sống còn đối với các doanh nghiệp Việt Nam.

Để ứng phó, doanh nghiệp cần tập trung vào ba chiến lược cốt lõi:

Thứ nhất, đa dạng hóa thị trường và nguồn cung. Chiến lược này còn gọi là "không nên đặt hết trứng vào một giỏ". Thị trường đầu ra cần đa dạng hóa sản phẩm và thị trường xuất khẩu, tránh tập trung quá nhiều vào một thị trường thường xuyên điều tra phòng vệ thương mại.

Thứ hai, chuẩn bị nguồn lực tài chính và nhân sự chuyên trách phòng vệ thương mại.

Thứ ba, minh bạch hóa hệ thống sổ sách và truy xuất nguồn gốc. Các doanh nghiệp cần phải chuẩn bị sẵn một hệ thống sổ sách kế toán rõ ràng, minh bạch và có một hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm rất rõ ràng.