"10 nghìn tỷ đồng là dự án trọng điểm quốc gia, phải đưa ra Quốc hội"

Chiều ngày 09/9, tiếp tục Chương trình Phiên họp thứ 37, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về quản lý và sử dụng nguồn thu từ thoái vốn, cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước. Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển điều hành nội dung thảo luận.

Không cần thiết ban hành Nghị quyết

Thực hiện chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thành lập Đoàn công tác của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để làm rõ sự cần thiết ban hành Nghị quyết về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Đoàn công tác đã xây dựng Kế hoạch chi tiết số 1469/KH-ĐCT ngày 15/6/2019 và tổ chức làm việc với một số Bộ, ngành và địa phương về nội dung này.

Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - Trưởng Đoàn công tác Vũ Hồng Thanh cho biết,  khảo sát, làm việc với một số bộ, ngành, địa phương Đoàn công tác nhận thấy cơ chế, chính sách về quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp liên tục được hoàn thiện trên cơ sở bám sát chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước theo từng thời kỳ.

Hệ thống các văn bản pháp luật về quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp được ban hành tương đối đầy đủ, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong việc quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Đã kịp thời cân đối cho ngân sách nhà nước để chi cho đầu tư công theo Nghị quyết số 26/2016/QH14 ngày 10/11/2016 của Quốc hội về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020.

Tuy nhiên, cơ chế quản lý nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp bị điều chỉnh bởi nhiều nhóm văn bản quy phạm pháp luật khác nhau, thiếu sự thống nhất, một số văn bản dưới luật trái với quy định của Luật.

Cụ thể, trong khi Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 quy định các khoản thu hồi vốn ngân sách đầu tư tại các tổ chức kinh tế thuộc Trung ương hoặc địa phương được xác định tương ứng là nguồn thu của ngân sách Trung ương hoặc ngân sách địa phương thì Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 21/QĐ-TTg ngày 10/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ lại quy định tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước được thu tập trung về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp Điều này đã gây khó khăn cho một số số địa phương trong quản lý, sử dụng nguồn thu từ thoái vốn, cổ phần hóa.

Ngoài ra, công tác quản lý, sử dụng Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp còn nhiều bất cập: Chưa có chế tài đủ mạnh để buộc các cơ quan, doanh nghiệp thực hiện nghiêm việc nộp tiền về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp theo quy định, dẫn đến nhiều khoản nợ đọng kéo dài. Việc thu hồi còn nhiều khó khăn do các đối tượng chưa thực hiện nghiêm trách nhiệm trả nợ, đối tượng nợ bao gồm cả cá nhân là người nghèo mua cổ phần trả chậm theo quy định trước đây; nhiều đối tượng nợ là doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản hoặc tình hình tài chính khó khăn nên chậm trả nợ... Đặc biệt là việc thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu trong việc kiểm tra, giám sát, chưa thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, kịp thời chế độ thu nộp, chế độ báo cáo về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp…

Trước những thực tế trên, Đoàn công tác của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề xuất, không cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Bởi, các quy định liên quan đến quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã được quy định tại Luật Ngân sách nhà nước. Ngoài ra, Đoàn công tác của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị, các cơ quan của Quốc hội tăng cường giám sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để tránh tình trạng các văn bản dưới luật quy định trái với quy định của luật, hoặc chậm được sửa đổi, bổ sung.

Qua thảo luận, các ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng tình với quan điểm của Đoàn Công tác. Đó là không cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp, vì các quy định liên quan đến quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã được quy định tại Luật Ngân sách nhà nước.

Tiền thoái vốn nhà nước, cổ phần hóa doanh nghiệp phải đưa vào ngân sách

Tại Tờ trình dự thảo Nghị quyết về quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước, Chính phủ đề xuất để nguồn thu này ở Quỹ Hỗ trợ sản xuất và phát triển doanh nghiệp, thay vì đưa vào ngân sách nhà nước.

Theo lý giải tại Tờ trình của Chính phủ, ngoài nhiệm vụ chi chuyển vào ngân sách nhà nước thực hiện theo các nghị quyết của Quốc hội, tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước còn phải thực hiện nhiệm vụ chi hỗ trợ cho quá trình sắp xếp, cổ phần hóa, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định pháp luật liên quan. Nếu toàn bộ nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước được nộp thẳng vào ngân sách, Chính phủ nhận thấy, sẽ phát sinh vướng mắc, bất cập trong việc bảo đảm thực hiện cả hai nhiệm vụ trên.

Để bảo đảm thực hiện cả hai nhiệm vụ này, Chính phủ đề xuất, cần quản lý nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước thông qua Quỹ Hỗ trợ sản xuất và phát triển doanh nghiệp như hiện nay hoặc hình thành tài khoản tạm giữ của ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Song, quản lý nguồn thu này thông qua quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách là phương án được Chính phủ lựa chọn.

Liên quan vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu ý kiến, việc để tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước được thu tập trung về Quỹ Hỗ trợ sản xuất và phát triển doanh nghiệp là không thực hiện đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước hiện hành.

Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 quy định, thu ngân sách trung ương là các khoản thu hồi vốn của ngân sách trung ương, các khoản thu hồi vốn của ngân sách Trung ương đầu tư tại các tổ chức kinh tế, thu cổ tức, thu lợi nhuận được chia tại các công ty này. Có nghĩa thoái vốn nhà nước cổ phần hoá là một khoản thu của ngân sách trung ương. Khoản thu ngân sách địa phương cũng tương tự, từ đầu tư vào các tổ chức kinh tế, thu cổ tức tại doanh nghiệp nhà nước của địa phương.

Số tiền thoái vốn nhà nước, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước thu được trong giai đoạn 2013 - 2018 lên đến 257 nghìn tỷ đồng nên tất cả phải đưa vào ngân sách.

Nhấn mạnh yêu cầu này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chỉ rõ, không thể giao cho một tổ chức, doanh nghiệp hay ban quản lý quỹ được trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về việc chi số tiền này.

“10 nghìn tỷ đồng đã là dự án trọng điểm quốc gia, phải đưa ra Quốc hội. Khoản thu này lên đến mấy trăm nghìn tỷ đồng nên không thể ban hành Nghị quyết này, cũng như tiến hành sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Phát biểu kết thúc nội dung phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất khẳng định hệ thống pháp luật hiện nay là đầy đủ, nhất là quy định rất cụ thể tại Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 cũng như Luật số 69/2014/QH13. Do vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Đoàn Công tác thấy rằng, không cần thiết phải ban hành một Nghị quyết về vấn đề này và cũng chưa cần phải sửa Luật số 69/2014/QH13. Đồng thời, đề nghị Chính phủ thực hiện nghiêm theo quy định của pháp luật có liên quan, trong đó có Luật Ngân sách Nhà nước. Bên cạnh đó, đề nghị Chính phủ thực hiện các nhiệm vụ của mình theo đúng thẩm quyền được quy định trong Luật.