UBTVQH: Các vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng đã được Tòa án xét xử nghiêm minh, đúng pháp luật

UBTVQH cũng đã cho ý kiến vào báo cáo kết quả thực các Nghị quyết Quốc hội của Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình.

Tranh tụng tại tất cả các phiên tòa

Trình bày báo cáo kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cho biết: Thời gian qua, TANDTC đã chỉ đạo Tòa án các cấp khẩn trương quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm các nội dung liên quan tới công tác Tòa án ngay sau khi các Nghị quyết  được ban hành. Hằng năm, TANDTC đều ban hành các Nghị quyết, Chỉ thị để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm công tác Tòa án; đề ra nhiều giải pháp mang tính đột phá và phân công trách nhiệm cụ thể để tổ chức thực hiện tốt các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao. Về cơ bản, các Tòa án đã hoàn thành nhiều chỉ tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ cơ bản mà các nghị quyết của Quốc hội đề ra; một số lĩnh vực công tác mặc dù chưa đạt được 100% theo yêu cầu nhưng tiếp tục có nhiều tiến bộ.

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình báo cáo tại phiên họp

Cụ thể, các Tòa án đã chủ động, tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng nhằm sớm đưa vụ án ra xét xử; trong thời gian qua, không có vụ án nào để quá hạn luật định. Việc trả hồ sơ điều tra bổ sung về cơ bản đảm bảo có căn cứ, đúng pháp luật. Các Tòa án đã áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt hoặc làm thất thoát số lượng lớn tài sản của Nhà nước. Việc cho bị cáo hưởng án treo, cải tạo không giam giữ được Hội đồng xét xử cân nhắc kỹ lưỡng, đảm bảo đúng pháp luật. Các Tòa án cũng chú ý áp dụng các biện pháp kê biên tài sản và các biện pháp tư pháp, các hình phạt bổ sung nhằm thu hồi tài sản của Nhà nước bị thiệt hại.

Để phòng chống oan, sai trong xét xử, các Tòa án cũng thực hiện tốt việc bảo đảm tranh tụng; đẩy mạnh tranh tụng tại tất cả các phiên tòa xét xử, thực hiện nghiêm nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.  TANDTC đã tổ chức nhiều khóa bồi dưỡng, tập huấn, hội thảo về kỹ năng tổ chức tranh tụng tại phiên tòa. Nhiều Tòa án địa phương đã chủ động xây dựng quy chế, chương trình phối hợp với VKS cùng cấp tổ chức các “Phiên tòa mẫu”, “Phiên tòa hình sự rút kinh nghiệm”... qua đó giúp các Thẩm phán, Kiểm sát viên tích lũy thêm kinh nghiệm thực tiễn.

Chánh án TANDTC đã ban hành các Thông tư, Quy chế tổ chức phiên tòa, trong đó bố trí lại vị trí ngồi của những người tiến hành tố tụng tại phiên tòa. Việc tổ chức phiên tòa theo tinh thần cải cách tư pháp đã thể hiện sự trang nghiêm, bình đẳng giữa các bên, tạo tâm lý thuận lợi cho luật sư khi tranh tụng để bào chữa/ bảo vệ cho các bị cáo.

Liên quan đến công tác bồi thường oan sai, Chánh án cho hay, từ ngày 01/10/2015 đến ngày 30/6/2020, các Tòa án đã thụ lý 17 yêu cầu bồi thường thuộc trách nhiệm của Tòa án; đã giải quyết dứt điểm 12 trường hợp. Các Tòa án cũng đã thụ lý 70 vụ án dân sự mà người bị thiệt hại khởi kiện các cơ quan nhà nước yêu cầu bồi thường; đã giải quyết bằng bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật 54 vụ, còn lại 16 vụ đang xem xét, giải quyết. Việc giải quyết bồi thường thiệt hại theo Luật TNBTCNN được các Tòa án thực hiện khẩn trương, nghiêm túc, kịp thời, đúng quy định của pháp luật.

Về thực hiện Nghị quyết số 55/2017/QH14 về hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho hay: TANDTC đã ban hành 14 nghị quyết, 01 thông tư và 01 chỉ thị hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; đã phối hợp xây dựng 12 Thông tư liên tịch; đã ban hành 05 tập giải đáp vướng mắc nghiệp vụ; tổ chức nhiều phiên họp trực tuyến tới hơn 800 điểm cầu để Hội đồng Thẩm phán TANDTC đối thoại trực tiếp với Thẩm phán TAND các cấp nhằm trao đổi, giải đáp những vấn đề vướng mắc trong thực tiễn xét xử.

TANDTC đã ban hành được 37 án lệ; triển khai hiệu quả việc công khai bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án trên Cổng thông tin điện tử. Đã có 480.239 bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án các cấp được đăng tải với hơn 20 triệu lượt truy cập và hàng chục nghìn ý kiến bình luận, góp ý.

Đặc biệt, để nâng cao chất lượng xét xử các loại án, TANDTC đã tổ chức Hội nghị Chánh án Tòa án 4 cấp để bàn các giải pháp nâng cao chất lượng công tác xét xử; đề ra 14 giải pháp mà các Tòa án cần tập trung thực hiện nhằm bảo đảm các phán quyết của Tòa án chính xác, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Chính vì thực hiện nghiêm túc các biện pháp này mà những năm qua tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án trong nhiều năm được hạn chế ở mức thấp, giảm dần qua các năm và hiện ở mức dưới 1,5%, đáp ứng chỉ tiêu Nghị quyết của Quốc hội đề ra; các vụ án hình sự xét xử đảm bảo kịp thời, nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Không phát hiện án oan

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cũng nhấn mạnh, thời gian qua, Tòa án xét xử nhiều vụ án lớn được xét xử nghiêm minh, được dư luận quan tâm và đồng tình ủng hộ, như: vụ án Đinh La Thăng; Trịnh Xuân Thanh; vụ án Huỳnh Thị Huyền Như... Áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, người lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt hoặc làm thất thoát số lượng lớn tài sản của Nhà nước; đồng thời, chú ý áp dụng các biện pháp kê biên, phong tỏa tài khoản, tài sản của các đối tượng phạm tội nhằm tránh việc tẩu tán tài sản.

Về giải quyết các vụ án liên quan tới nợ tiền bảo hiểm xã hội, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15/8/2019 hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, Điều 215 về tội gian lận bảo hiểm y tế và Điều 216 về tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động của Bộ luật Hình sự; tăng cường chỉ đạo các Tòa án xét xử nghiêm các hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội theo đúng quy định.

Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành Nghị quyết số 06/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng một số quy định về các tội xâm phạm tình dục người chưa thành niên. Cùng với đó, TANDTC đã thành lập Tòa chuyên trách về gia đình và người chưa thành niên tại 38 Toà án cấp tỉnh. Các vụ án xâm hại trẻ em, nên hầu hết các vụ án đều được đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh trong thời hạn luật định. Mức hình phạt mà các Tòa án đã tuyên phạt các bị cáo bảo đảm nghiêm minh, đúng quy định của pháp luật; tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội của bị cáo…

Về giải pháp trong thời gian tới, Chánh án Nguyễn Hòa Bình đưa ra nhiều giải pháp, trong đó có các nội dung đáng chú ý như: Tiếp tục xử lý nghiêm hành vi phạm tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai tại đô thị mới đủ sức răn đe và phòng ngừa chung; việc áp dụng hình phạt và mức phạt phải tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội; Tiếp tục đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ nghiệp vụ, kỹ năng điều khiển phiên tòa cho đội ngũ Thẩm phán; đảm bảo việc tranh tụng tại phiên tòa thực sự khách quan, minh bạch, công bằng; Giải pháp để đẩy nhanh tiến độ, nâng cao hiệu quả, chất lượng giải quyết các yêu cầu bồi thường thiệt hại trong tố tụng hình sự; làm tốt công tác tổng kết thực tiễn xét xử; tập trung giải đáp các vướng mắc trong thực tiễn xét xử. 

Làm tốt công tác đào tạo, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ; chú trọng việc đào tạo thông qua hệ thống truyền hình trực tuyến và thông qua việc rút kinh nghiệm xét xử.

Đối với việc xét xử các vụ án hình sự, phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng để thống nhất nhận thức đối với những vấn đề còn có ý kiến khác nhau trong áp dụng pháp luật; chú trọng làm tốt công tác hòa giải trong vụ án dân sự; khắc phục triệt để việc tạm đình chỉ giải quyết vụ án không có căn cứ; bảo đảm xét xử nghiêm minh, khách quan, công bằng, đúng pháp luật. Tăng cường đối thoại trong giải quyết án hành chính.

Về các giải pháp về tăng cường nguồn, Chánh án cho biết sẽ tiếp tục thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên tại các Tòa án địa phương. Đầu tư, trang bị cơ sở vật chất phù hợp với vai trò, nhiệm vụ, chức năng của Tòa gia đình và người chưa thành niên, đảm bảo tính thân thiện. Bố trí Thẩm phán, Thư ký có chuyên môn sâu và nhiều kinh nghiệm giải quyết các vụ việc trong lĩnh vực hôn nhân, gia đình và người chưa thành niên.

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ phát biểu tại phiên họp

Tại phiên họp, UBTVQH cũng đã thảo luận về nội dung nêu trên và đánh giá cao những kết quả đạt được. Các ý kiến đồng tình với các báo cáo thẩm tra của các Ủy ban của Quốc hội về thực hiện các Nghị quyết của TANDTC, đó là:

Công tác xây dựng, ban hành luật và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành được chú trọng. Công tác xét xử, tranh tụng tại phiên tòa ngày càng được quan tâm đổi mới; Tiến độ giải quyết đơn yêu cầu bồi thường trong tố tụng hình sự được đẩy mạnh.

Việc áp dụng án lệ trong xét xử được phát triển với 37 án lệ được ban hành. Việc công khai bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án nhân dân tối cao được tích cực triển khai.

Đối với các vụ án hình sự, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội; các vụ án lớn, đặc biệt là các vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp được khẩn trương đưa ra xét xử, bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật. Đối với các vụ việc dân sự, tỷ lệ hòa giải, đối thoại thành công đạt cao; tỷ lệ các bản án bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan giảm và đạt chỉ tiêu theo Nghị quyết của Quốc hội.

Đối với các vụ án hành chính, đã chú trọng các biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết các vụ án hành chính. Đối với các vụ án liên quan đến nợ bảo hiểm xã hội, các hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội được xét xử nghiêm minh.

Công tác kiểm tra, giám đốc việc xét xử được thực hiện thường xuyên; số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm giải quyết tăng, chất lượng giải quyết tiếp tục được bảo đảm.

Báo cáo thẩm tra cũng đánh giá cao việc ban hành “Bộ Quy tắc về chuẩn mực đạo đức và ứng xử của Thẩm phán” của TANDTC; đây là cơ sở để các Thẩm phán tự rèn luyện, cơ quan quản lý đánh giá, nhân dân, xã hội giám sát; việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, phấn đấu đến năm 2020 triển khai Đề án Tòa án điện tử.

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ đề nghị TANDTC tiếp thu các ý kiến đóng góp và hoàn thiện báo cáo để trình Quốc hội vào kỳ họp tới.