Nhiều nghệ sĩ quảng cáo sai chức năng, công dụng của thực phẩm chức năng

Thông tin được đưa ra tại hội thảo "Phát triển bền vững thị trường TPCN" do Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) phối hợp với Hiệp hội TPCN Việt Nam tổ chức.

PGS.TS Nguyễn Thanh Phong - Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm cho biết, chính thức vào Việt Nam từ những năm 2000, TPCN là sản phẩm hỗ trợ chức năng, tạo cho cơ thể con người tình trạng thoải mái, giảm nguy cơ bệnh tật.

Nếu như năm 2000, ở nước ta chỉ có vài chục loại TPCN và chủ yếu là sản phẩm nhập khẩu thì đến nay số lượng đăng ký mới hàng năm đã lên tới hàng chục ngàn sản phẩm. Trong đó, hơn 70% TPCN trên thị trường là sản xuất trong nước, người biết và sử dụng TPCN tăng lên trên 60%.

Việt Nam có lợi thế lớn phát triển TPCN trên cơ sở tận dụng nguyên liệu tự nhiên do ông cha ta nhiều năm nghiên cứu hoặc từ bài thuốc Đông y…, các nhà khoa học đã kết hợp, chiết xuất để tạo ra sản phẩm mới có lợi cho sức khoẻ.

Tuy nhiên, thời gian qua, trong sản xuất TPCN có hiện tượng sản xuất không đúng như bản đăng ký công bố sản phẩm. Thậm chí, có nhà sản xuất vì lợi nhuận mà cố tình cho thêm chất cấm, chất độc hại vào sản phẩm.

Theo ông Phong, nhiều doanh nghiệp đang có tình trạng "đăng ký một đằng, sản xuất một nẻo". Không ít đơn vị đã lợi dụng hình ảnh các y bác sĩ, người nổi tiếng, diễn viên để "thổi phồng" tác dụng của thực phẩm chức năng.

Đồng quan điểm, TS Trần Việt Nga - Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm cũng bức xúc về việc sử dụng danh nghĩa, hình ảnh bác sĩ, người nổi tiếng, cơ quan báo chí, truyền hình uy tín để quảng cáo TPCN như thuốc chữa bệnh, thần dược. 

"Chúng tôi theo dõi, thống kê thấy rằng có những diễn viên, người nổi tiếng nhiều bệnh vì quảng cáo sản phẩm nào cũng tham gia, lúc thì bệnh gout, tim mạch, lúc là bệnh huyết áp… và đều khỏi bệnh sau một thời gian ngắn sử dụng sản phẩm", bà Nga cho hay.

Quảng cáo TPCN như thần dược, khiến nhiều người mua và sử dụng sản phẩm không hiệu quả, tiền mất tật mang. Cục An toàn Thực phẩm đã công khai thông tin trên website của cơ quan này để cảnh báo nhưng tình trạng trên vẫn diễn ra phổ biến. 

Theo TS Nga, bên cạnh đó, rất nhiều sản phẩm chưa được Cục An toàn thực phẩm xác nhận nội dung quảng cáo nhưng vẫn xuất hiện rộng rãi trên các phương tiện đại chúng. Một số trường hợp quảng cáo sai nội dung được phê duyệt, thêm bớt từ ngữ bị cấm hoặc câu chữ khiến người tiêu dùng cảm nhận "đây là thần dược".

"Chúng tôi nhận được nhiều cuộc điện thoại của các bác lớn tuổi hỏi nhiều về những trường hợp quảng cáo như vậy. Họ xem ti vi và thấy đài truyền hình nổi tiếng giới thiệu nên đã tin, mua", TS Nga nói. 

Theo thống kê của Cục An toàn Thực phẩm, năm 2020 có 48 cơ sở vi phạm về quảng cáo TPCN với số tiền xử phạt hành chính hơn 2,2 tỷ đồng. Năm 2021 là 28 cơ sở với số tiền hơn 1,5 tỷ đồng; năm 2022 là 28 cơ sở với số tiền là hơn 1,2 tỷ đồng.

Đại diện Cục An toàn Thực phẩm cho rằng, hiện nay việc xử lý vi phạm quảng cáo khá khó khăn vì các website, mạng xã hội đặt máy chủ tại nước ngoài khó kiểm soát; không xác định được chủ thể quảng cáo vi phạm, không có cơ sở để xử lý.

Sự phát triển công nghệ số đã rất dễ dàng tạo các clip, video sử dụng hình ảnh các cơ sở y tế, bác sĩ, hình ảnh đài truyền hình, nhà khoa học đã nghỉ hưu để quảng cáo thực phẩm như thuốc chữa bệnh.

Bên cạnh đó, các tổ chức, cá nhân có sản phẩm vi phạm quảng cáo, khi cơ quan quản lý phát hiện, mời đến lập biên bản vi phạm hành chính không thừa nhận trang web vi phạm là của mình, do vậy không xử lý được.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, thực tế TPCN đã góp phần quan trọng trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân. Tuy nhiên, vấn đề quảng cáo TPCN, vấn đề hoàn thiện thể chế, vấn đề hướng dẫn người dân sử dụng TPCN làm sao cho đúng với tác dụng và hướng dẫn của cơ quan chuyên môn, cần phải được quan tâm và có hướng giải quyết hiệu quả.

Tại hội thảo, nhiều ý kiến đại biểu đồng tình rằng, để giải quyết những vấn đề mà Thứ trưởng Bộ Y tế nêu, đồng thời để phát triển thị trường TPCN một cách bền vững, Bộ Y tế và các bộ, ngành có liên quan cùng với các doanh nghiệp phải có sự đồng lòng, chung tay góp sức trong hoạt động chống TPCN giả, vi phạm sở hữu trí tuệ, kém chất lượng.

Đồng thời, cần phải có những công cụ, giải pháp tiên tiến được pháp luật thừa nhận để có thể hỗ trợ lực lượng chức năng khi thực thi nhiệm vụ; có cơ sở để đánh giá, xác minh nhanh độ thật, giả của sản phẩm TPCN lưu thông trên thị trường.

Cùng với đó, cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức của người tiêu dùng, không tự ý mua thực phẩm chức năng không qua tư vấn của cơ quan, đơn vị có chuyên môn hoặc mua theo trào lưu hoặc trên các "chợ internet".