Ngân hàng: Lợi nhuận bất ngờ khởi sắc, đang nói lên điều gì?

Quý 1/2014: Doanh thu chưa cải thiện, lợi nhuận khởi sắc nhờ dự phòng giảm

Khó khăn vẫn hiện rõ trong hoạt động của các ngân hàng thương mại trong quý 1/2014. Dựa trên số liệu thống kê của Vietstock đối với các ngân hàng niêm yết đã công bố BCTC quý 1/2014, có thể thấy rõ số ngân hàng sụt giảm doanh thu (5 ngân hàng) chiếm ưu thế so với số ngân hàng có sự tăng trưởng.

Doanh thu của các ngân hàng chưa cải thiện chủ yếu xuất phát từ việc thu nhập lãi thuần chưa có tiến triển đáng kể, nhiều khả năng do: (i) lãi suất cho vay tiếp tục được điều chỉnh giảm trong thời gian qua (xem thêm thông tin về NIM bên dưới), và (ii) khó khăn trong việc đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng, trong khi áp lực chi phí vẫn duy trì ở mức cao khi huy động vốn tiếp tục gia tăng (xem thêm bên dưới).

Mặc dù khó khăn trong việc nâng cao doanh thu nhưng kết quả lợi nhuận sau thuế của cổ đông ngân hàng mẹ đã có chuyển biến tích cực hơn, với 5 ngân hàng có sự gia tăng lợi nhuận so với cùng kỳ năm ngoái.

Một trong những nguyên nhân chính giúp kết quả lợi nhuận của các ngân hàng cải thiện trong quý 1/2014 là nhờ vào chi phí dự phòng rủi ro tín dụng của các ngân hàng đã sụt giảm mạnh so với cùng kỳ năm ngoái. Rất có thể hoạt động bán nợ xấu cho VAMC và chỉ còn phải trích lập dự phòng từng phần đã giúp cho chi phí dự phòng thu hẹp đáng kể so với trước đây.

Hoạt động tín dụng vẫn chưa hết khó khăn

Hoạt động tín dụng trong quý 1/2014 của ngành ngân hàng vẫn chưa cho thấy sự cải thiện khi chỉ có 4 ngân hàng có hoạt động tín dụng tăng trưởng trong quý 1. Điểm đáng nói hơn là mức tăng trưởng này cũng không thực sự nổi trộị.

Bên cạnh nhu cầu tín dụng vẫn duy trì ở mức thấp, thì việc các ngân hàng đẩy mạnh thu hồi các khoản nợ vay trong thời gian qua cũng là nguyên nhân khiến cho khoản mục cho vay khách hàng chưa thể tăng trưởng mạnh.

Ở chiều ngược lại, dù tăng trưởng tín dụng ở mức thấp nhưng khoản mục dự phòng của các hầu hết các ngân hàng đều có sự gia tăng đáng kể trong quý 1 so với cuối năm 2013.

Huy động vốn vẫn duy trì tích cực dù giảm lãi suất

Trái ngược với hoạt động tín dụng, tuy mặt bằng lãi suất tiết kiệm tiếp tục được điều chỉnh giảm trong quý 1/2014 nhưng việc huy động vốn từ các khách hàng vẫn duy trì khá thuận lợi, khi mà suất sinh lời từ các kênh đầu tư khác đang tỏ ra kém hấp dẫn hơn.

Huy động duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định là tín hiệu tốt đối với thanh khoản của các ngân hàng. Tuy nhiên, trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng khó khăn thì điều này sẽ tạo sức ép không nhỏ về chi phí trả lãi lên kết quả hoạt động của các ngân hàng.

Hoạt động đầu tư trái phiếu đang là cứu cánh

Trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng khó khăn thì các ngân hàng vẫn đang tìm đến kênh đầu tư chứng khoán. Do đó, không bất ngờ khi khoản mục đầu tư chứng khoán của các ngân hàng vẫn tiếp tục tăng mạnh trong quý 1/2014.

Trong quý 1/2014, các ngân hàng tiếp tục tăng mạnh đầu tư vào chứng khoán nợ (đặc biệt là trái phiếu Chính phủ) và giúp mang lại khoản thu nhập từ lãi ổn định. Đây cũng là lý do giải thích cho việc lợi suất trái phiếu Chính phủ liên tục sụt giảm trong thời gian qua.

Tuy nhiên, vẫn cần để ý rằng bên cạnh việc đầu tư vào trái phiếu Chính phủ thì các ngân hàng cũng đầu tư vào trái phiếu của một số TCTD khác và doanh nghiệp. Do đó, khoản mục đầu tư này vẫn tiềm ẩn rủi ro phải trích lập dự phòng, đặc biệt là trong giai đoạn khó khăn hiện nay.

Giảm lãi vay, chỉ số NIM suy giảm

Thống kê của Vietstock cho thấy, chỉ số lãi thuần cận biên (NIM) của năm 2014 ước tính theo Q1/2014 ở hầu hết các ngân hàng đều sụt giảm so với năm 2013.

Bên cạnh yếu tố chi phí tăng do chi phí phải trả lãi gia tăng (ảnh hưởng từ việc tăng trưởng huy động tăng cao hơn cho vay), thì việc giảm lãi suất cho vay để kích thích hoạt động tín dụng trong thời gian qua cũng đã ảnh hưởng lên chỉ số NIM của các ngân hàng. Có thể thấy rõ điều này khi ngay cả các ngân hàng có tăng trưởng tín dụng trong quý 1 như BID, VCB, STB, NVB thì chỉ số NIM cũng đã bị sụt giảm đáng kể.

Như vậy, kết quả lợi nhuận của các ngân hàng trong quý 1/2014 đã có sự cải thiện so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng điều này chưa cho thấy sự khởi sắc về mặt hoạt động. Hoạt động tín dụng của các ngân hàng vẫn còn nhiều khó khăn ngay cả khi mặt bằng lãi suất đã được kéo giảm đáng kể. Hiện các ngân hàng đang đẩy mạnh đầu tư chứng khoán nợ (trái phiếu). Hoạt động này đang được xem là cứu cánh của các ngân hàng trong giai đoạn khó khăn đầu ra hiên nay.

Duy Nam