Năm 2022, tội phạm tham nhũng gắn với “lợi ích nhóm” gia tăng

Tội phạm tham nhũng, chức vụ tăng 37,6%

Sáng 8/11, Quốc hội nghe Tổng thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong báo cáo về công tác phòng chống tham nhũng năm 2022.

Đáng chú ý, báo cáo của Chính phủ cho hay hoạt động phòng chống tham nhũng, tiêu cực (PCTNTC) đã từng bước được mở rộng ra khu vực ngoài Nhà nước.

Theo báo cáo, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã triển khai 25 đoàn thanh kiểm tra định kỳ và 40 đoàn kiểm tra đột xuất về hoạt động chào bán, mua lại cổ phiếu, bán cổ phiếu quỹ, chào mua công khai, việc thực hiện nghĩa vụ của công ty đại chúng, tổ chức niêm yết... cũng như việc tuân thủ quy định pháp luật chứng khoán đối với các công ty đại chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ.

Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã khởi tố vụ án thao túng thị trường chứng khoán xảy ra tại Tập đoàn FLC, Công ty cổ phần Chứng khoán BOS và các công ty có liên quan; khởi tố vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh và các tổ chức, đơn vị có liên quan.

Theo đánh giá của Chính phủ, tình trạng móc nối, tiếp tay của cán bộ, công chức, viên chức nhà nước đối với doanh nghiệp để trục lợi, chiếm đoạt tài sản của Nhà nước còn diễn ra ở một số lĩnh vực.

Còn theo báo cáo của Viện trưởng VKSNDTC, trong số vụ án khởi tố mới trong năm 2022, tội phạm về tham nhũng, chức vụ tăng nhiều nhất với 501 vụ (37,6%). Tội phạm này chủ yếu xảy ra trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, quản lý đất đai, đầu tư các dự án; nhiều vụ án tham nhũng, chức vụ xảy ra trong lĩnh vực y tế, giáo dục, ngoại giao.

Đáng lưu ý, một số đối tượng có chức vụ thuộc cơ quan nhà nước đã cấu kết với một số doanh nghiệp lợi dụng tình hình dịch COVID-19 để thực hiện hành vi phạm tội gây hậu quả đặc biệt lớn và gây bất bình trong dư luận xã hội.

Tuy nhiên, theo Viện trưởng VKSNDTC Lê Minh Trí, cần có sự thay đổi trong chính sách hình sự theo hướng xử lý nghiêm người chủ mưu cầm đầu, có động cơ vụ lợi để răn đe, giáo dục chung. Mặt khác, cần phân hóa, tạo điều kiện cho chủ thể sai phạm khắc phục hậu quả, giảm nhẹ cho người vi phạm do chấp hành mệnh lệnh, không vụ lợi. Việc này nhằm làm tốt hơn việc thu hồi tài sản nhà nước bị tham nhũng, thất thoát; bảo đảm hiệu quả phòng chống tội phạm, vừa có trọng tâm, trọng điểm, có răn đe, giáo dục, vừa nhân văn, thuyết phục.

Tại báo cáo gửi Quốc hội, Chính phủ xác định PCTNTC là nhiệm vụ trọng tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành và tập trung chỉ đạo thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ trong năm 2023.

Bên cạnh tiếp tục xây dựng, hoàn thiện thể chế để khắc phục những bất cập, sơ hở dễ bị lợi dụng để tham nhũng, tiêu cực, Chính phủ cho biết sẽ đề cao sự gương mẫu, quyết liệt, “nói đi đôi với làm và làm đi đôi với nói” của người đứng đầu và tập thể lãnh đạo các cấp, ngành, cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương.

Năm 2023 tập trung lĩnh vực đất đai, tài chính

Chính phủ cũng khẳng định sẽ siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính; kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh các hành vi tham nhũng, tiêu cực; ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, vòi vĩnh, gây khó khăn, phiền hà cho người dân, doanh nghiệp khi giao dịch với cơ quan nhà nước; nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng.

Theo đó, năm 2023 sẽ tập trung thanh tra các lĩnh vực nhạy cảm, có nhiều dư luận về tham nhũng như đất đai, tài nguyên khoáng sản; cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, tài chính, ngân hàng, thuế, công tác quy hoạch, bổ nhiệm cán bộ…

Cùng với đó, cơ quan chức năng sẽ tăng cường thanh tra đột xuất khi phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật, nhất là những vụ việc có dấu hiệu sai phạm trong thực hiện các dự án đầu tư, kinh doanh gây thất thoát, thua lỗ lớn và bức xúc trong xã hội… Đồng thời, triển khai có hiệu quả hoạt động PCTNTC khu vực ngoài nhà nước.

Thẩm tra công tác PCTN của Chỉnh phủ, UBTP cho rằng, công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật về PCTNTC còn có mặt hạn chế, hiệu quả chưa cao. Một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo, quản lý còn thiếu tự giác chấp hành pháp luật, để xảy ra tham nhũng, tiêu cực; còn có trường hợp phóng viên, nhà báo thoái hóa, biến chất “tống tiền”, cưỡng đoạt tài sản của doanh nghiệp, cán bộ nhà nước.

Việc kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn; thực hiện chuyển đổi vị trí công tác để phòng ngừa tham nhũng còn chưa phát huy hiệu quả rõ nét; nhiều địa phương vẫn chưa triển khai thực hiện việc xác minh tài sản, thu nhập theo kế hoạch và chuyển đổi vị trí công tác theo quy định.

Về kết quả thanh tra, kiểm toán nhà nước, giải quyết khiếu nại, tố cáo góp phần phát hiện, xử lý tham nhũng, vẫn còn trường hợp các cơ quan Thanh tra tại địa phương sau khi tiến hành thanh tra không phát hiện được vi phạm hoặc không chuyển vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan điều tra, chỉ đến khi Thanh tra Chính phủ hoặc cơ quan Ủy ban Kiểm tra tiến hành thanh tra, kiểm tra lại thì các vi phạm này mới được phát hiện để chuyển cho cơ quan điều tra.

UBTP cơ bản tán thành với những đánh giá nêu trên và cho rằng trong năm 2022, tội phạm về kinh tế, tham nhũng gắn với “lợi ích nhóm” có chiều hướng gia tăng; nhiều vụ án tham nhũng gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, nhất là trong các lĩnh vực y tế, đất đai, đấu thầu, đấu giá, chứng khoán…, xảy ra ở cả khu vực nhà nước và khu vực ngoài nhà nước.

Tình trạng móc nối, tiếp tay của cán bộ nhà nước đối với doanh nghiệp để trục lợi, chiếm đoạt tài sản của nhà nước còn diễn ra nhiều ở một số lĩnh vực như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, quản lý thuế, hải quan… ; tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực trong khu vực hành chính, dịch vụ công chậm được khắc phục. Tình hình tội phạm tham nhũng trong cơ quan bảo vệ pháp luật, cơ quan có nhiệm vụ PCTN tiếp tục có những diễn biến phức tạp.