Chế tài xử phạt đối với hành vi không nhường đường cho xe cứu thương

Hệ luỵ từ sự vô cảm

Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024 quy định xe ưu tiên gồm: Xe chữa cháy của Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và xe chữa cháy của các lực lượng khác được huy động đi làm nhiệm vụ chữa cháy; xe của lực lượng quân sự, công an và kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp; đoàn xe có xe Cảnh sát Giao thông dẫn đường; xe cứu thương đi làm nhiệm vụ cấp cứu; xe hộ đê đi làm nhiệm vụ; xe đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật; đoàn xe tang.

Dù được xếp vào nhóm phương tiện ưu tiên và đã phát còi báo hiệu khẩn cấp, nhiều xe cứu thương vẫn không ít lần rơi vào tình cảnh "bất lực" giữa dòng xe đông đúc mà không thể di chuyển, dẫn đến nguy cơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng người bệnh, đặc biệt là trong các ca chấn thương nặng, đột quỵ hoặc tai nạn giao thông.

Tháng 3/2025, nhiều trang mạng xã hội đã lan truyền đoạn clip ghi lại cảnh một chiếc xe tải chạy trên tuyến Quốc lộ 25 (địa phận huyện Phú Hòa (cũ), tỉnh Phú Yên) không nhường đường cho xe cứu thương phía sau, mặc dù tiếng còi báo khẩn cấp liên tục phát ra. Được biết thời điểm đó, xe cứu thương đó là của Trung tâm Y tế huyện Phú Hòa (cũ), đang chuyển tuyến cho bệnh nhân nguy kịch.

Đoạn clip sau khi đăng tải đã khiến nhiều người bức xúc. Nhiều ý kiến cho rằng hành động của tài xế điều khiển xe tải nói trên là vô cảm, coi thường pháp luật và cản trở xe ưu tiên.

Nhường đường là nhường sự sống

Ở nhiều quốc gia, việc không nhường đường cho xe ưu tiên là vi phạm nghiêm trọng. Ví dụ ở bang California (Mỹ), người điều khiển ôtô không nhường đường cho xe cấp cứu, cứu hỏa sẽ bị phạt tiền đến 1.000 USD, đi kèm mức trừ điểm bổ sung trên giấy phép lái xe. Trong trường hợp xảy ra tai nạn giao thông vì không nhường đường, cố ý cản trở xe ưu tiên làm nhiệm vụ, người vi phạm có thể bị truy tố hình sự, phạt tù.

Hay tại Đức, người điều khiển phương tiện không nhường đường cho xe ưu tiên sẽ bị phạt hành chính 200-320 EUR, trừ điểm trên giấy phép lái xe. Trong trường hợp gây cản trở nghiêm trọng lái xe có thể bị cấm lái xe 1 tháng.

Tại Việt Nam, mức phạt khi không nhường đường cho xe ưu tiên cũng đã được nâng lên sau khi Nghị định 168/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 01/01/2025. Theo đó, hành vi không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ sẽ bị xử phạt nặng.

Cụ thể, phạt tiền từ 6-8 triệu đồng đối với người điều khiển xe ô tô khi không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ (điểm b khoản 6 Điều 6 Nghị định 168). Hình phạt bổ sung: Trừ 4 điểm giấy phép lái xe (điểm b khoản 15 Điều 6 Nghị định 168).

Đối với xe máy, xe gắn máy phạt tiền từ 4-6 triệu đồng (trước đây là từ 1-2 triệu đồng) nếu không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ (điểm đ khoản 7 Điều 7 Nghị định 168). Hình phạt bổ sung: Trừ 4 điểm giấy phép lái xe (điểm b khoản 13 Điều 7 Nghị định 168).

Liên quan đến việc nhường đường cho xe ưu tiên, một số lái xe băn khoăn, trường hợp vì để "nhường đường" mà buộc phải vượt đèn đỏ hoặc đi vào làn đường khẩn cấp thì liệu có bị xử phạt? Theo Bộ Công an, Điều 23, Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi năm 2017 quy định hành vi vượt đèn đỏ để nhường đường cho xe ưu tiên đang thực hiện nhiệm vụ khẩn cấp được coi là hành động trong tình huống cấp thiết. Đồng thời, Điều 11, Luật Xử lý vi phạm hành chính cũng quy định rõ không xử phạt hành vi vi phạm trong tình huống cấp thiết.

Do đó, người dân có thể yên tâm việc không chấp hành tín hiệu đèn giao thông để nhường đường cho xe cấp cứu, xe ưu tiên trong trường hợp tình thế cấp thiết sẽ không bị xử phạt vi phạm hành chính. Đối với việc phạt nguội, cảnh sát giao thông sẽ cho người vi phạm xem lại clip diễn biến toàn trình của vi phạm vượt đèn đỏ trước khi lập biên bản, bảo đảm quyền lợi cho người dân.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, sự xuất hiện của xe ưu tiên không bao giờ là bất ngờ. Những tín hiệu đèn xoay, âm thanh còi hụ vang vọng từ xa đã đủ để cảnh báo cho người đi đường có thời gian xử lý và chủ động tránh đường. Do đó, không có lý do nào biện minh cho việc "không nghe thấy" hay "không biết" để rồi tiếp tục giữ lộ trình, làm chậm hoặc cản trở đường đi của những phương tiện trên.

Xét ở khía cạnh xã hội học, việc không nhường đường cho xe cứu thường còn cho thấy một thực trạng đáng buồn về một bộ phận lái xe thiếu ý thức trách nhiệm với cộng đồng.

Trong lúc nguy kịch, mỗi giây phút đều quý giá. Một chiếc xe cứu thương hú còi inh ỏi không chỉ là âm thanh báo hiệu sự khẩn cấp, mà còn là tiếng kêu cứu của những số phận đang treo lơ lửng giữa lằn ranh sinh tử. Mỗi chuyến xe ưu tiên lao nhanh giữa phố phường không chỉ chở theo nhiệm vụ, mà còn chở cả vận mệnh, niềm tin và sự sống của con người...