Bảo vệ có được phép phạt tiền và khóa bánh ô tô đỗ sai tại khu chung cư?

Hỏi: Mới đây, tôi có đến nhà em gái tôi ở một tòa chung cư (quận Long Biên, Hà Nội). Do có việc gấp nên tôi đỗ xe ngay phía ngoài sảnh tòa nhà chung cư. Tuy nhiên, khoảng 30 phút sau xuống thì tôi thấy xe bị khóa bánh và bảo vệ chung cư phạt tiền tôi. Tôi muốn biết hành vi này của bảo vệ có đúng quy định pháp luật không?

Trả lời: Về vấn đề này, luật sư Lê Hồng Hiển, (Đoàn luật sư thành phố Hà Nội) tư vấn như sau:

Theo Điều 6, Luật Nhà ở năm 2014, một trong những hành vi bị nghiêm cấm đó là: Lấn chiếm không gian và các phần thuộc sở hữu chung dưới mọi hình thức; sử dụng phần diện tích thuộc quyền sở hữu, sử dụng chung vào sử dụng riêng.

Khoản 2 Điều 9 Thông tư số 02/2016/TT-BXD ngày 15/02/2016 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng (được sửa đổi, bổ sung bởi các Thông tư 22, 28, 06 và 07) thì đối với mỗi Khu chung cư (bao gồm: nhà chung cư, tòa nhà chung cư, cụm nhà chung cư) sẽ đều phải ban hành Bản nội quy quản lý, sử dụng nhà chung cư.

Một trong những nội dung bắt buộc phải có trong mỗi Bản nội quy đó là: “Quy định áp dụng đối với chủ sở hữu, người sử dụng, người tạm trú và khách ra vào nhà chung cư; quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong sử dụng nhà chung cư và chế tài xử lý các hành vi vi phạm”.

Tuy nhiên, Thông tư số 02 không quy định các chế tài xử lý cụ thể được phép áp dụng khi xảy ra hành vi vi phạm trong quản lý, sử dụng nhà chung cư, dẫn đến việc xử lý trên thực tế còn lúng túng và thiếu thống nhất.

Về vấn đề này, theo tôi, việc khóa bánh và xử phạt xe đỗ sai quy định cần phải căn cứ vào bối cảnh, vụ việc cụ thể.

Trước hết, theo quy định pháp luật, việc xử phạt chỉ được tiến hành bởi người có thẩm quyền của Cơ quan Nhà nước. Do đó, Ban quản lý hay nhân viên bảo vệ ở các khu chung cư/khu đô thị không có thẩm quyền xử phạt đối với các vi phạm nêu trên. Kể cả trong trường hợp Khu chung cư đó ban hành nội quy (được thông qua hợp pháp tại Hội nghị nhà chung cư) quy định về hình thức/mức xử phạt thì quy định xử phạt đó cũng không có hiệu lực áp dụng đối những người không phải cư dân.

Đối với việc xử lý hành vi đỗ sai quy định bằng hình thức khoá bánh xe, cần phân biệt làm 2 trường hợp:

Trường hợp thứ nhất, hành vi vi phạm xảy ra có nằm trên vị trí/phần đất thuộc sở hữu chung của các các đồng chủ sở hữu chung cư hay không? Nếu thuộc sở hữu chung thì Ban quản trị nhà chung cư có quyền thay mặt chủ sở hữu (cư dân) để thực hiện các quyền đối với phần sở hữu chung của nhà chung cư (ví dụ vị trí đỗ xe phòng cháy chữa cháy, khu vực trước sảnh tòa nhà, đường dẫn ra vào sảnh…), trong đó có quyền xử lý hành vi đỗ sai vị trí bằng hình thức khóa bánh xe theo quy định tại Nội quy đã ban hành, quy định tại Khoản 2 Điều 9 và Điểm d khoản 1 Điều 41 Thông tư số 02.

Hình thức xử lý này được phép áp dụng đối với cả chủ sở hữu chung cư (cư dân), người sử dụng, người tạm trú và khách ra vào nhà chung cư. Thẩm quyền và hình thức xử lý nêu trên là cần thiết, phù hợp với Thông tư 02 và không trái với các quy định pháp luật liên quan.

Trường hợp thứ hai, hành vi vi phạm xảy ra không thuộc vị trí/phần đất thuộc sở hữu chung của các các đồng chủ sở hữu chung cư (có thể thuộc các công trình, hạ tầng kỹ thuật sử dụng vào mục đích công cộng hoặc thuộc diện phải/đã bàn giao cho Nhà nước) thì việc phạt tiền hay khoá bánh xe đều không được phép và sai so với quy định pháp luật như đã phân tích ở trên.

Trong trường hợp này, tùy theo tính chất mức độ vi phạm của các cá nhân/Ban quản lý Tòa nhà thì các chủ phương bị khóa bánh có thể tố giác ra Cơ quan công an hoặc khởi kiện ra Tòa án có thẩm quyền để giải quyết và yêu cầu bồi thường thiệt hại (nếu có).