Xét tặng danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú”: Cơ chế giải quyết khiếu nại chưa rõ?

Ứng viên sáng giá

Nguyễn Thị Tuyết Minh hiện đang là chuyên viên Phòng Nghệ thuật, Cục Nghệ thuật biểu diễn, Bộ VH,TT-DL với chức danh nghệ thuật là biên đạo múa, trình độ chuyên môn NCS-Thạc sĩ Lý luận và lịch sử sân khấu.

Với tuổi đời khá trẻ, sinh năm 1980, nhưng Tuyết Minh đã có một thành tích nghệ thuật đáng nể, với 12 Huy chương Vàng, 11 Huy chương Bạc, 12 giải thưởng Hội Nghệ sĩ Múa Việt Nam, 6 giải thưởng các cuộc thi tài năng biểu diễn và tài năng biên đạo múa toàn quốc; cùng nhiều Bằng khen của các Bộ, các Tỉnh và Hội nghề nghiệp.

Đặc biệt trong Cuộc vận động sáng tác, quảng bá các tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh” năm 2015, ngày 13/5/2015 vừa qua, Tuyết Minh đã được trao 2 giải, gồm: Giải A cho tác giả kịch bản vở Kịch múa “Khoảnh khắc bất tử” và Giải B cho tác phẩm múa “Lêkima đỏ”.

Với vai trò Biên đạo múa, Tuyết Minh đã tham gia dàn dựng 22 chương trình nghệ thuật kỷ niệm các ngày lễ lớn cấp Nhà nước, cấp Bộ, ngành và địa phương. Để quảng bá nghệ thuật múa tới gần hơn với khán giả cả nước, Tuyết Minh đã nỗ lực sáng tạo và tổ chức biểu diễn bằng nguồn lực xã hội hóa nghệ thuật 11 vở kịch múa ở nhiều thể loại ballet, hiện đại, truyền thống đương đại; Được uy tín mời làm Giám khảo chuyên môn của chương trình truyền hình thực tế tìm kiếm tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật múa “Thử thách cùng bước nhảy” vào các năm 2012, 2013, 2014 và 2015 phát trực tiếp trên sóng các kênh truyền hình Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Tp. Đà Nẵng, Tp. Cần Thơ, Tp. Nha Trang, Giải trí TV, VTC... 

Mới đây nhất, ngày 26/6/2015, nữ nghệ sĩ này được Đại hội Hội Nghệ sĩ Múa Việt Nam lần thứ VI – nhiệm kỳ 2015-2020, tín nhiệm bầu  vào Ban chấp hành Hội. Đây là vinh dự lớn đối với một nữ nghệ sĩ trẻ, mới chỉ là chuyên viên.

Hồ sơ đăng ký xét tặng danh hiệu “Nghệ sĩ ưu tú” lần thứ 8 năm 2015 của Tuyết Minh đã được 2 cấp Hội đồng thông qua, đó là Hội đồng cấp cơ sở tổ chức tại Cục Nghệ thuật biểu diễn và Hội đồng cấp Bộ tại Bộ VH,TT-DL. Ở cả 2 cấp Hội đồng này đều có sự hiện diện của các vị lãnh  đạo Cục Nghệ thuật biểu diễn, trong đó Cục trưởng Nguyễn Đăng Chương tham gia Hội với tư cách là Chủ tịch Hội đồng.

Nghệ sĩ múa Tuyết Minh trong một Ban Giám khảo

Điều 9 Nghị định 89/2014/NĐ-CP qui định về tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Nghệ sĩ ưu tú” qui định cứng là có ít nhất 2 Giải Vàng quốc gia hoặc 1 Giải Vàng quốc gia và 2 Giải Bạc quốc gia. Do đó, xét trên tiêu chí giải thưởng thì đây là một ứng viên rất xứng đáng.

Tuy nhiên, tại cuộc họp xét tặng của Hội đồng chuyên ngành cấp Nhà nước lĩnh vực Múa diễn ra hôm 1/7, trường hợp Tuyết Minh đã không được Hội đồng thông qua. Lý do là có ý kiến của Cục trưởng Nguyễn Đăng Chương cho rằng ứng viên này vi phạm kỷ luật trong thực thi công vụ ở vụ việc Đoàn múa Khám phá khi đăng ký tham gia Cuộc thi Ca Múa Nhạc toàn quốc và quy kết Tuyết Minh có liên quan và không đủ phẩm chất đạo đức. Đáng chú ý, như đã nêu, chính ông Chương là Chủ tịch Hội đồng cấp cơ sở và lãnh đạo Cục cũng là Thành viên Hội đồng cấp Bộ, đã hai lần bỏ phiếu thông qua hồ sơ của Tuyết Minh.

Khi nghệ sĩ khiếu nại

Việc không đủ số phiếu đề cử vì lý do này hay lý do khác thông thường các ứng viên chọn cách im lặng, nhưng kỳ này nghệ sĩ múa Tuyết Minh buộc phải lên tiếng vì thưởng không được mà cô bỗng bị mang tiếng “không đủ tư cách đạo đức”, ảnh hướng đến danh dự cũng như tương lai của một nghệ sĩ, một người còn đứng trên bục đào tạo.

Đơn khiếu nại gửi đến Hội đồng cũng như các cơ quan chức năng, Tuyết Minh khẳng định, trong suốt quá trình 17 năm công tác liên tục cho tới nay cô chưa bị kỷ luật hoặc làm gì sai trái gây ảnh hướng đến uy tín cá nhân cũng như cơ quan công tác.

Còn về đoàn múa “Khám phá” do Tuyết Minh tập hợp một số nghệ sĩ trẻ để lập nên từ 2003. Đến 2010, Công ty TNHH Gương mặt Việt Nam đã tiếp nhận đoàn múa “Khám phá”  và bổ nhiệm người khác làm Trưởng đoàn. Từ đó, Tuyết Minh tham gia chỉ với vai trò là một trong nhiều thành phần sáng tạo nghệ thuật ở từng vở diễn cụ thể.

Một cảnh diễn của Đoàn Khám Phá- Ảnh PV

Ngày 1/10/2014, Cục Nghệ thuật biểu diễn ban hành Thông báo số 818/TB-NTBD về việc tổ chức Cuộc thi Nghệ thuật Ca Múa Nhạc chuyên nghiệp toàn quốc năm 2015. Đoàn múa Khám phá đã gửi đăng ký tham gia.

Tuy nhiên, ngày 18/5/2015 (trước ngày duyệt vở diễn một ngày), Cục  bất ngờ gửi Văn bản thông báo số 414/NTBD-VP không đồng ý để Đoàn múa Khám Phá tham dự Cuộc thi. Vì thế, Đoàn múa Khám phá đã gửi các Công văn nêu rõ: Đoàn múa Khám Phá chưa lần nào được tiếp Cục Nghệ thuật biểu diễn đến kiểm tra thực tế; Cục chưa lần nào gửi văn bản yêu cầu Đoàn múa cung cấp hay xuất trình bổ sung các giấy tờ khác (ngoài đơn Đăng ký tham gia Cuộc thi);  Yêu cầu Cục Nghệ thuật biểu diễn chỉ rõ về cơ sở pháp luật để Cục khẳng định Đoàn múa Khám phá không phải đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp và ra thông báo không đồng ý cho Đoàn múa tham gia Cuộc thi; đề nghị Cục thu hồi ý kiến tại Thông báo số 414/NTBD-VP và để Đoàn múa vẫn tiếp tục được tham gia cuộc thi. Tuy nhiên, trong văn bản trả lời ngày 19/5/2015, Cục vẫn giữ nguyên quan điểm rằng Đoàn múa Khám phá không đủ điều kiện tham gia cuộc thi.

Tuy nhiên, khiếu nại và giải quyết khiếu nại trên đây không liên quan đến Tuyết Minh. Trong đơn khiếu nại, nghệ sĩ này khẳng định cô không phải là người quản lý hoặc điều hành Đoàn múa Khám Phá. “Do đó, phát biểu của Phó Cục trưởng Ngô Hoàng Quân nói tôi là người điều hành đoàn múa và điều này được Cục trưởng Nguyễn Đăng Chương nhắc lại đã hơn một lần, tại nhiều nơi, trong nhiều cuộc họp, là phát biểu sai sự thật, quy chụp, có tính chất vu khống đối với tôi”- đơn khiếu nại của Tuyết Minh viết.

Cơ chế giải quyết            

Nghệ sĩ Tuyết Minh đang mong mỏi được “bảo vệ nhân phẩm đạo đức, danh dự và uy tín của người nghệ sĩ chân chính. Đối với những phát biểu của Cục trưởng Nguyễn Đăng Chương, cô đề nghị  ông Chương đưa ra các căn cứ...

Điểm 2.c Điều 16 Nghị định 89 qui định trách nhiệm của Hội đồng cấp Nhà nước là: Tiếp nhận, xử lý các kiến nghị trong thời gian 20 ngày kể từ ngày kết thúc thời hạn thông báo kết quả. Tuy nhiên thời hạn trên đây sắp hết nhưng người khiếu nại chưa nhận được kết quả giải quyết.

Nghị định cũng chưa có qui định về hướng giải quyết khiếu nại, trong trường hợp cụ thể của nghệ sĩ múa Tuyết Minh có nhiều câu hỏi được đặt ra. Nếu những người qui kết ứng viên vi phạm đạo đức, kỷ luật không chứng minh được hoặc xin rút lại ý kiến thì Hội đồng có bỏ phiếu lại hay không? Nếu khiếu nại theo qui định của Nghị định không có kết quả thì vụ việc sẽ được xem xét như thế nào?

Nếu khiếu nại không có kết quả, nghệ sĩ Tuyết Minh sẽ khởi kiện ra Tòa án về việc bị bôi nhọ, vu khống và đây sẽ là một vụ kiện hy hữu. Vì vậy, các nghệ sĩ mong vụ việc được giải quyết rốt ráo và quan trọng hơn là Nhà nước hoàn thiện về qui chế phong tặng các danh hiệu nghệ sĩ để những người được phong tặng thật sự xứng đáng và không có những tiêu cực xảy ra.