Vụ án “hủy hoại rừng” ở Ba Tơ, Quảng Ngãi: Hủy án để điều tra, xét xử lại

Từ việc mua đất để trồng rừng…

Theo hồ sơ vụ việc, vào khoảng tháng 10/2011, anh Phạm Văn Xoi ở thôn Nước Đang, xã Ba Bích (huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi) vì cần tiền để làm nhà riêng nên đã đặt vấn đề với ông Đoàn Thế Lợi người cùng xã về việc mua dùm khoảng 3 - 4 sào đất được ông bà để lại. Và hai bên thỏa thuận bằng miệng với giá tiền 2.000.000đ và 20 tấm lợp tôn.

Đến khoảng cuối tháng 2 đầu tháng 3/2012, ông Đoàn Thế Lợi thuê một số người dân lên khu vực rừng mình đã mua thuộc vị trí lô 1, khoảnh 1, tiểu khu 425 xã Ba Bích tiến hành phát luống dây leo, chặt hạ cây và trồng được khoảng 10 ngàn cây keo.

Ngày 19/6/2012, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Ba Tơ đã phối hợp với VKSND huyện, Hạt kiểm lâm huyện và chính quyền địa phương tổ chức khám nghiệm hiện trường vụ phá rừng trái phép đối với ông Đoàn Thế Lợi trên diện tích đo được là 28.380 m2. Ngày 21/3/2013, Cơ quan cảnh sát điều tra huyện Ba Tơ ra quyết định khởi tố ông Lợi về tội “Hủy hoại rừng”.

Ngày 11/7/2014, tại bản án sơ thẩm số 10/2014/HSST của TAND huyện Ba Tơ tuyên phạt  ông Đoàn Thế Lợi phạm tội “Hủy hoại rừng” với mức án 7 năm tù và phải nộp sung quỹ Nhà nước số tiền 17.891.100 đồng.

Không đồng tình với bản án sơ thẩm của TAND huyện Ba Tơ, ông Đoàn Thế Lợi đã có đơn kháng cáo kêu oan đến TAND tỉnh Quảng Ngãi để được xem xét một cách chính đáng.

Theo đơn kêu oan của ông Lợi, vào ngày 28/7/2010, cha con ông Phạm Văn Giẻo và Phạm Văn Xoi,  trú thôn Nước Đang, xã Ba Bích (Ba Tơ, Quảng Ngãi) đến nhà ông Lợi trình bày về việc ông Xoi có ngôi nhà hư hỏng nặng nhưng không có tiền để sửa chữa. Ông Giẻo và ông Xoi cho biết ông Xoi có khoảng 3 - 4 sào đất rẫy đã được trồng lúa trời do ông nội của ông Xoi để lại cho ông Giẻo và ông Giẻo đã cho lại con là ông Xoi từ trước đến nay. Nay ông Xoi cần 20 tấm tôn lợp nhà cùng 2 triệu đồng để cất lại ngôi nhà. Qua sự thoả thuận, hai bên đã thống nhất ông Lợi sẽ giao cho ông Xoi 20 tấm tôn cùng 2 triệu đồng để đổi lại 3 -4 sào đất rẫy.

Đây là diện tích đã được ông bà cha mẹ để lại cho anh Xoi, tuy không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhưng đã được sử dụng hơn 60 năm qua. Theo phong tục tập quán của đồng bào dân tộc là sống du canh, du cư nên việc ông Lợi phát rẫy trồng keo là hoàn toàn chính đáng và thể hiện các hộ dân lân cận đều trồng lúa và trồng cây keo lai (giống cây keo có giá trị kinh tế nhất hiện nay). Nhưng không hiểu vì lý do nào mà cơ quan tố tụng lại quy kết ông Lợi về  hành vi “hủy hoại rừng”.

Qua 3 lần trả hồ sơ điều tra bổ sung, Cơ quan cảnh sát điều tra huyện Ba Tơ vẫn chưa chứng minh cụ thể để xác định được diện tích trên là đất rừng hay là rừng tự nhiên nhưng vẫn giữ nguyên kết luận điều tra ban đầu.

Cần làm rõ những tình tiết quan trọng

Theo luận cứ của Luật sư Hà Vĩnh Phúc (Nguyên Phó chánh án TAND tỉnh Quảng Ngãi) thuộc đoàn Luật sư Quảng Ngãi, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho ông Lợi cho rằng: Trong giấy chuyển nhượng giữa ông Xoi và ông Lợi tuy diện tích xác định không chính xác nhưng được xác định ranh giới giáp đất của ông Sỏi, ông Lập, ông Xia và giáp đất còn lại của ông Xoi (tất cả bao bọc đều là cây keo lai và ruộng lúa trời). Do đó, việc trồng keo nằm ở vị trí chính giữa nên không có việc ông Lợi lợi dụng để mở rộng hủy hoại với diện tích 28.380 m2 như Kiểm lâm và cơ quan công an đã quy chụp. Bên cạnh đó, xung quanh khu đất ông Lợi được chuyển nhượng đã được người dân bản địa đã trồng cây keo và lúa trời hơn 60 năm qua nên việc ông Lợi phát rẫy trồng keo và hiện nay phát triển rất tốt, độ cao trung bình của cây trên 5m đã khép kín tán rừng, phủ kín toàn bộ mặt đất.

Ông Phạm Văn Chiêng – Chủ tịch UBND xã Ba Bích khẳng định: Toàn bộ diện tích rừng ở tiểu khu 425 không có hồ sơ gốc về rừng mà chỉ có quyết định và biên bản bàn giao rừng của UBND huyện Ba Tơ cho UBND xã  Ba Bích quản lý. Vì vậy, với những chứng cứ cùng tài liệu có trong hồ sơ vụ án,  việc kết tội “Hủy hoại rừng” cho ông Đoàn Thế Lợi của Cơ quan điều tra là hoàn toàn không đủ căn cứ.

Theo nhận định của cấp xét xử phúc thẩm thì bị cáo Lợi đã mua lại diện tích đất trên của ông Phạm Văn Xoi và đây là đất của cha mẹ, ông bà để lại. Diện tích đất này đã được canh tác bao đời nay và được thể hiện tại bút lục số 225, khi ông Phạm Văn Giẻo (cha của ông Xoi) cho rằng gia đình ông có 04 sào đất trước đây trồng lúa trời và cho lại con là Phạm Văn Xoi sử dụng, dù canh tác rất lâu cũng không thấy chính quyền địa phương có ý kiến nên không biết là đất rừng phòng hộ. Đồng thời ông Xoi luôn khẳng định diện tích đất trên đã được canh tác hơn 60 năm qua nhưng không thấy chính quyền hoặc ai nói điều gì nhưng vì điều kiện kinh tế khó khăn đành bán lại cho ông Lợi để đổi tôn sửa lại nhà ở (BL 152- 155).

Theo luật sư Phúc cho biết, việc quy kết ông Đoàn Thế Lợi hủy hoại 59.637m3 gỗ và quy thành tiền là 17.891.000đ là hoàn toàn không có cơ sở. Bởi lẽ cơ quan điều tra không hề có một vật chứng cụ thể nào mà chỉ dựa vào những số liệu trong quy hoạch tổng thể rừng phòng hộ của huyện Ba Tơ để xác định. Từ đó, đã tiến hành đo cây, bụi bị chặt và tự ý quy ra những nhóm gỗ có giá trị để đưa vào biên bản định giá là không đúng pháp luật. Mặt khác trong nhóm gỗ tự đưa ra thuộc nhóm 7,8 nhưng thực tế cơ quan công an lại không giữ một mẫu gỗ nào nhưng vẫn có kết luận giám định...?

Trao đổi với phóng viên, Luật sư Phúc cho biết thêm: Ngày 19/6/2015, Cơ quan điều tra tiến hành chấm lại tọa độ toàn bộ khu đồi keo. Trong chuyến đi có ông Đoàn Thế Lợi và Luật sư Phúc đi thực tế chỉ các điểm mốc mà mình đã trồng nhưng ông Quyết và ông Ngãi (Kiểm sát viên của huyện Ba Tơ) vẫn không nghe và quyết định xác định mốc giới toàn bộ đồi keo của các hộ xung quanh. Do không nhất trí với quyết định trên nên ông Quyết “dọa nạt”  ông Lợi: “Chúng tôi đã thông cảm để cho ông tại ngoại, nếu ông không theo chỉ giới của chúng tôi thì tôi bắt giam ông ngay bây giờ.”. Quá bức xúc, Luật sư Hà Vĩnh Phúc lên tiếng: “Diện tích đất ông Lợi trồng keo đến đâu thì ông Lợi chỉ đến đó, sao các anh buộc ông Lợi phải theo ý các anh được.” Ông Quyết quát lớn: “Nếu luật sư nói thế tôi sẽ tước quyền luật sư ngay bây giờ”.

Tại phiên toà phúc thẩm, Luật sư Phúc phản ánh mạnh mẽ và cho rằng, ông Quyết đã có những định kiến cá nhân và ép cung nhằm đưa ông Đoàn Thế Lợi vào vòng lao lý. Đây là một tình tiết rất quan trọng trong vụ án “Huỷ hoại rừng” cần được điều tra làm rõ.

Để tránh oan sai cho bị cáo và đồng thời không bỏ lọt tội phạm, TAND tỉnh Quảng Ngãi đã quyết định hủy toàn bộ bản án hình sự sơ thẩm của TAND huyện Ba Tơ để điều tra, xét xử lại theo đúng quy định của pháp luật.