Thỏa thuận JCPOA: Những hi vọng mới

Tổng thống Trump muốn một thỏa thuận mới tốt hơn

Tại Nhà Trắng, khi được hỏi liệu có khả năng ông sẽ gặp nhà lãnh đạo Iran ở Liên hợp quốc hay không, Tổng thống Trump trả lời: "Dĩ nhiên, điều gì cũng có thể xảy ra".

"Tôi có thể nói rằng Iran có ý muốn một cuộc đàm phán", Tổng thống Trump hôm qua đã nói với các phóng viên tại Nhà Trắng. Ông đã nhiều lần nói rằng sẵn sàng gặp Tổng thống Hassan Rouhani, người dự kiến sẽ tham dự Đại hội đồng Liên hợp quốc tại New York trong tháng này. Tuy nhiên, Iran cho đến nay vẫn chưa có phản ứng tích cực.

Donald Trump đã nhiều lần ngỏ ý rằng ông sẵn sàng gặp Tổng thống Iran Hassan Rouhani

Hôm thứ Tư, Rouhani nói rằng chính quyền Trump đã gây áp lực lên Iran. Ông nói rằng "người Mỹ phải hiểu rằng sự hiếu chiến và nổi giận không có lợi cho họ. Cả hai điều đó cần phải được loại bỏ."

Trước đó, Iran đã thực hiện bước đi thứ 3 thu hẹp cam kết đối với thỏa thuận hạt nhân năm 2015 vào ngày 6/9. Tuy nhiên, Tổng thống Rouhani cũng nói rằng, Tehran sẽ tiếp tục hợp tác với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), cho phép các thanh sát viên IAEA kiểm soát từ góc độ kỹ thuật và công nghệ hạt nhân, trong một phần hoạt động hòa bình. Ông Rouhani cũng cho hay, Iran cho tất cả các bên tham gia ký kết thỏa thuận hạt nhân thêm 2 tháng để có thể đạt một thỏa thuận với Tehran.

Sau tuyên bố của ông Rouhani, Bộ Tài chính Mỹ đã trừng phạt 16 thực thể, 11 tàu và 10 cá nhân liên quan tới Iran, trong đó có một mạng lưới vận chuyển dầu lớn được cho là do Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) vận hành. Đặc phái viên của Mỹ về Iran Brian Hook tuyên bố, Washington sẽ áp đặt thêm nhiều biện pháp trừng phạt đối với Iran và sẽ không đưa ra bất kỳ miễn trừ nào.

Ngoài ra, ông Hook nhấn mạnh Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn đàm phán với Iran một thỏa thuận hạt nhân mới, tốt hơn so với Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA). Đặc phái viên tiếp tục khẳng định lập trường của Mỹ rằng, JCPOA là một thỏa thuận tồi tệ và mục tiêu của Tổng thống Trump là đàm phán một thỏa thuận mới đưa toàn bộ các bên tới hòa bình và an ninh tại Trung Đông.

Về đề xuất của Pháp đưa ra một mức tín dụng 15 tỷ USD cho Tehran để cứu vãn thỏa thuận hạt nhân năm 2015, ông Hook cho hay, chưa có đề xuất cụ thể nào từ các đối tác châu Âu về mức tín dụng cho Iran.

Hi vọng sẽ có nhiều thỏa thuận

Tehran và Washington đã ở trong tình trạng căng thẳng kể từ tháng 5 năm ngoái khi Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và bắt đầu áp dụng các biện pháp trừng phạt lên Iran. Iran đã đáp trả bằng cách rút lại các cam kết của mình đối với hiệp định, điều này mang lại cho Iran lời hứa giúp đỡ từ các nước tham gia thỏa thuận khác trong việc giảm nhẹ thiệt hại do trừng phạt để đổi lấy sự kiềm chế đối với chương trình hạt nhân của Iran.

Tuy nhiên, một số nhà phân tích thấy hy vọng sẽ có nhiều thỏa hiệp hơn sau khi ông John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia cứng rắn của Trump, người trước đây đã kêu gọi sử dụng lực lượng quân sự và thay đổi chế độ, ra đi trong tuần vừa qua.

Sự thất vọng của Trump với Bolton dường như chủ yếu bắt nguồn từ việc ông tin rằng Bolton đang lợi dụng truyền thông để làm suy yếu những quyết định mà Tổng thống đưa ra trái ý mình.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 11/9 tiết lộ rằng ông đang cân nhắc 5 ứng viên để lựa chọn người thay thế vị trí cố vấn an ninh quốc gia do John Bolton để lại. Trump không nêu tên các ứng viên, chỉ nói rằng họ đều "có trình độ cao", làm dấy lên những đồn đoán về các gương mặt sáng giá cho vị trí này.

Người lãnh đạo Hội đồng An ninh Quốc gia dự kiến được Trump công bố tuần tới có thể là chỉ dấu về định hướng chính sách đối ngoại mà ông sẽ theo đuổi trong năm bầu cử 2020, đồng thời giúp trả lời câu hỏi liệu ông chủ Nhà Trắng có tiếp tục thúc đẩy thỏa thuận với Iran, Triều Tiên và Taliban ở Afghanistan hay không.

Sự ra đi của Bolton diễn ra chỉ vài ngày sau khi Iran tuyên bố họ đã khởi động các máy ly tâm để tăng cường dự trữ uranium đã làm giàu của mình trong một bước lùi khác từ thỏa thuận. Hesameddin Ashena, một cố vấn của Rouhani, ca ngợi việc Tổng thống Trump sa thải Bolton là "một dấu hiệu rõ ràng về sự thất bại của chiến lược áp lực tối đa của nước Mỹ".

Tuy nhiên, ngay cả khi Bolton ra đi, các quan chức hàng đầu của Trump vẫn không có dấu hiệu lùi bước khỏi chiến lược trừng phạt chống lại Iran. "Bây giờ Tổng thống đã nói rõ rằng ông rất vui khi có một cuộc họp không có điều kiện tiên quyết, nhưng chúng tôi đang duy trì chiến dịch gây áp lực tối đa", Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin nói sau sự ra đi của Bolton.

Ý tưởng về cuộc gặp Trump-Rouhani đã được đưa ra vào tháng trước bởi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người đang dẫn đầu các nỗ lực của châu Âu nhằm giảm căng thẳng. Đáp lại, Rouhani nói rằng Iran đã sẵn sàng tuân thủ Kế hoạch hành động toàn diện chung, chỉ khi người Mỹ cũng làm như vậy.