Tạo đột phá cho khởi nghiệp học sinh, sinh viên cần cả hệ thống chính trị vào cuộc

Sáng 12/5, tại Thành phố Cần Thơ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự Ngày hội Khởi nghiệp Quốc gia của học sinh, sinh viên lần thứ VI.

Sự kiện do Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Ủy ban Nhân dân thành phố Cần Thơ phối hợp tổ chức tại Trường Đại học Cần Thơ.

Cùng dự có: nguyên Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam Nguyễn Thị Doan; Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn; Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung; Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt; Bí thư thứ Nhất, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Bùi Quang Huy; lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương; thành phố Cần Thơ và các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long; các hiệp hội, doanh nghiệp và đông đảo sinh viên các cơ sở giáo dục, đào tạo trên toàn quốc.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo là một động lực và nguồn lực quan trọng trong sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Muốn có khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, thì phải có con người đổi mới sáng tạo. Khởi nghiệp cần sự đam mê, quyết tâm, lòng kiên trì và sự dũng cảm vượt qua chông gai, thử thách để hướng tới thành công.

Hệ sinh thái khởi nghiệp còn có khoảng cách với khu vực, thế giới

Thủ tướng sơ lược lại lịch sử của Cách mạng Việt Nam, với quan điểm "dân giàu thì nước mạnh", tinh thần khởi nghiệp đã được Bác Hồ kính yêu nhắc đến từ rất sớm. Trong Thư gửi các giới Công Thương Việt Nam ngày 13/10/1945, Bác viết: "Nền kinh tế quốc dân thịnh vượng nghĩa là các sự kinh doanh của các nhà công nghiệp, thương nghiệp thịnh vượng".

Thủ tướng ghi nhận, đánh giá cao và biểu dương những kết quả tích cực về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong học sinh sinh viên, thanh niên Việt Nam thời gian qua, đóng góp vào thành công chung của cả nước; hoan nghênh các bộ, ngành, địa phương, nhất là Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tập trung chỉ đạo tổ chức tốt Ngày hội khởi nghiệp quốc gia của học sinh, sinh viên hằng năm, từ năm 2018 đến nay.

Đồng thời ông cũng chỉ rõ, bên cạnh những kết quả đạt được là cơ bản, hệ sinh thái khởi nghiệp của chúng ta vẫn còn những hạn chế, bất cập.

Hệ sinh thái khởi nghiệp nói chung và hệ sinh thái khởi nghiệp trong các cơ sở giáo dục nói riêng vẫn còn hạn chế, thiếu sự gắn kết; còn có khoảng cách so với các nước trong khu vực, thế giới.

Các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp đối với học sinh, sinh viên triển khai còn chậm. Hoạt động ươm tạo, khởi nghiệp trong các cơ sở giáo dục đại học chưa đi vào chiều sâu; hệ thống cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm chưa đầy đủ.

Nhiều thành tố của hệ sinh thái chưa thực sự đủ mạnh. Cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các cơ sở giáo dục, đào tạo tại các địa phương còn khá thận trọng; các dự án triển khai còn ở mức độ khiêm tốn, sức lan tỏa chưa cao, tác động chưa lớn.

Đội ngũ cán bộ tư vấn hỗ trợ khởi nghiệp có kinh nghiệm, kỹ năng chuyên sâu còn ít. Tâm lý ngại rủi ro vẫn còn trong cả đội ngũ cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục và đội ngũ chuyên gia.

Nhiều thách thức, nhưng cũng chính là cơ hội

Về bối cảnh thời gian tới, Thủ tướng cho rằng chúng ta đang sống trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, nhất là cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tác động mạnh mẽ tới tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, tất cả các quốc gia, khu vực.

Trong một thế giới liên tục thay đổi với những thành tựu đột phá về khoa học công nghệ, nhiều ngành, lĩnh vực mới nổi đang thu hút sự quan tâm, đầu tư trên toàn cầu như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), hydrogen…

Đây là thách thức, nhưng cũng chính là cơ hội, nếu chúng ta khai thác tốt các tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của đất nước, của từng ngành, lĩnh vực, vùng, địa phương và của nhân dân ta, nhất là thế hệ trẻ, "gen Z" với trí thông minh, sự nỗ lực, kiên trì, bền bỉ, tinh thần tự lực, tự cường, vượt khó vươn lên, sự quyết tâm cao và sự chủ động, thích ứng linh hoạt trước sự biến động của tình hình.

Về định hướng, mục tiêu, Thủ tướng cho biết, Đảng, Nhà nước xác định phát triển đất nước nhanh, bền vững dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát huy nguồn lực bên trong (con người, thiên nhiên, truyền thống văn hóa, lịch sử) là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, sức mạnh bên trong và bên ngoài.

Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2021-2030 khẳng định, phát triển nguồn nhân lực gắn với khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong 3 đột phá chiến lược, là quốc sách hàng đầu cho phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới; là một động lực chính để thúc đẩy tăng trưởng, tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế, cũng như của từng ngành, lĩnh vực, vùng, địa phương và doanh nghiệp.

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã xác định: "Phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính để tăng trưởng kinh tế" và "Đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia; phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo".

Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo chính là một yếu tố nền tảng của chuyển đổi số và chuyển đổi xanh – hai yếu tố quan trọng nhất của quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế trên phạm vi toàn cầu và đặc biệt quan trọng đối với nước ta hiện nay.

Đề án 1665 đề ra mục tiêu: "Thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp của học sinh, sinh viên và trang bị các kiến thức, kỹ năng về khởi nghiệp cho học sinh, sinh viên trong thời gian học tập tại các nhà trường. Tạo môi trường thuận lợi để hỗ trợ học sinh, sinh viên hình thành và hiện thực hóa các ý tưởng, dự án khởi nghiệp, góp phần tạo việc làm cho học sinh, sinh viên sau khi tốt nghiệp".

Thủ tướng nhấn mạnh, để hoạt động khởi nghiệp trong học sinh, sinh viên phát triển đột phá, thực sự trở thành phong trào rộng khắp trên cả nước, cần có sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, sự hỗ trợ của nhân dân, doanh nghiệp; với những cơ chế, chính sách, giải pháp hỗ trợ cụ thể, phù hợp, thiết thực, hiệu quả cả trước mắt và lâu dài.

Tập trung thực hiện quyết liệt đồng bộ, hiệu quả một số nội dung

Về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thời gian tới, Thủ tướng cơ bản nhất trí với các nhiệm vụ, giải pháp đã nêu tại Báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo; đồng thời đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các cấp, các ngành, các địa phương tập trung thực hiện quyết liệt đồng bộ, hiệu quả "1 Đẩy mạnh; 2 Tăng cường; 3 Kết nối; 4 Tập trung; 5 Khuyến khích".

"1 Đẩy mạnh" là: Đẩy mạnh triển khai hiệu quả các chính sách hiện hành; đồng thời rà soát, sửa đổi, bổ sung kịp thời các cơ chế, chính sách phù hợp, tạo môi trường, điều kiện, cơ sở pháp lý thuận lợi để thanh niên, học sinh sinh viên không ngừng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.

"2 Tăng cường" gồm:

-Tăng cường liên kết giữa các trường đại học, trường cao đẳng với các trung tâm nghiên cứu có đầy đủ trang thiết bị hiện đại giúp học sinh sinh viên có thể nghiên cứu, tạo nên những sản phẩm mẫu, tạo sự gắn kết giữa các nhóm ngành nghề thông qua sự hỗ trợ của đội ngũ cán bộ, giảng viên, điều phối viên.

- Tăng cường huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực hợp pháp cho thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong học sinh, sinh viên, nhất là nguồn lực xã hội, doanh nghiệp.

"3 Kết nối" gồm:

- Kết nối các trung tâm hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp trong các trường đại học, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp với các trung tâm khởi nghiệp tại các địa phương, hình thành mạng lưới kết nối khởi nghiệp quốc gia.

- Kết nối các địa phương với các trường đại học trong việc đặt hàng, giao nhiệm vụ phát triển các dự án khởi nghiệp trên tinh thần giải quyết các vấn đề thực tiễn của địa phương và mong muốn, nhu cầu của người dân, địa phương.

- Kết nối giáo dục khởi nghiệp từ phổ thông lên các bậc học cao hơn thành những nội dung, chương trình xuyên suốt.

"4 Tập trung" gồm:

- Tập trung nâng cao tinh thần đổi mới sáng tạo trong ngành giáo dục, trong đội ngũ cán bộ quản lý, nhân viên, giáo viên, học sinh, sinh viên. Đổi mới từ cách nghĩ cách làm đến nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy và mang lại hiệu quả.

- Tập trung đề xuất, hình thành và phát triển các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp.

- Tập trung đề xuất xây dựng sàn giao dịch ý tưởng, dự án khởi nghiệp của học sinh sinh viên, thanh niên với các doanh nghiệp. Có cơ chế bảo đảm các ý tưởng dự án được bảo hộ tránh việc mất bản quyền.

-Tập trung giải quyết dứt điểm các vấn đề tồn đọng.

"5 Khuyến khích" gồm:

- Khuyến khích các doanh nghiệp, các cơ quan đơn vị sử dụng các sản phẩm được hình thành từ các dự án khởi nghiệp.

- Khuyến khích doanh nghiệp phối hợp, hỗ trợ các cơ sở giáo dục triển khai thực hiện công tác tư vấn nghề nghiệp, việc làm và hỗ trợ khởi nghiệp.

- Khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng không gian trải nghiệm, không gian sáng tạo khởi nghiệp dùng chung cho các cơ sở giáo dục, gắn việc học đi đôi với hành, tránh tình trạng học trải nghiệm không có nội dung, phương pháp làm giảm hiệu quả công tác tư vấn nghề nghiệp, việc làm.

- Khuyến khích học sinh, sinh viên giảng viên tích cực tham gia các hoạt động khởi nghiệp và để thúc đẩy thương mại hóa được các sản phẩm nghiên cứu.

- Khuyến khích cán bộ giảng viên, đoàn viên thanh niên tích cực chủ động đổi mới sáng tạo, có cách nghĩ mới, cách làm mới để tạo ra giá trị mới, tham gia các hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, các hoạt động hỗ trợ cộng đồng và giúp đỡ lẫn nhau.

Trên cơ sở đó, Thủ tướng đề nghị Đoàn TNCS Hồ Chí Minh triển khai sâu rộng chương trình "Thanh niên khởi nghiệp"; trọng tâm là phát triển năng lực khởi nghiệp của thanh niên Việt Nam, tham gia kiến tạo môi trường hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp phát triển đất nước trên cơ sở khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tri thức, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ.

Cùng với đó, tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội và các cơ quan liên quan triển khai hiệu quả Chương trình phối hợp, trong đó tập trung đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ cụ thể nhằm thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp trong thanh niên, học sinh sinh viên. Triển khai hiệu quả 3 phong trào: Phong trào học tập ngoại ngữ, phong trào học tập công nghệ thông tin, chuyển đổi số, phong trào bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hâu.

Đối với các cơ sở giáo dục đại học, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, các cơ sở giáo dục phổ thông, Thủ tướng đề nghị tổ chức triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách đã ban hành; chủ động bố trí nguồn lực, sớm xây dựng, hoàn thiện hệ sinh thái khởi nghiệp; xây dựng cơ chế phối hợp với doanh nghiệp để hình thành các Trung tâm ươm tạo doanh nghiệp trong nhà trường. Hỗ trợ cán bộ, giảng viên đăng ký sở hữu bằng độc quyền sáng chế; có giải pháp hỗ trợ thúc đẩy việc thành lập doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp khoa học công nghệ nhằm khai thác, hoàn thiện và thương mại hóa sản phẩm.

Cùng với đó, chủ động liên kết với tổ chức, cá nhân thành lập quỹ phát triển khoa học công nghệ của cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp. Phát triển mạng lưới khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, mạng lưới chuyên gia, cố vấn, tư vấn hỗ trợ các khóa huấn luyện, đào tạo, các tổ chức thúc đẩy sản xuất kinh doanh, quỹ hỗ trợ vốn đầu tư mạo hiểm; kết nối với mạng lưới khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia.

Đầu tư xây dựng các phòng thí nghiệm đạt chuẩn, có nguyên vật liệu để sản xuất thử nghiệm; thúc đẩy phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp ngay trong trường đại học. Cung cấp cho giáo viên, học sinh, sinh viên các thông tin về chính sách hỗ trợ khởi nghiệp; các tư liệu, tài liệu, hình ảnh, công cụ đánh giá năng lực, năng khiếu của học sinh, nội dung chương trình thực hành, trải nghiệm tại doanh nghiệp, tài liệu tuyên truyền, giáo dục về đổi mới sáng tạo, giáo dục khởi nghiệp.

Chủ động ban hành, tham mưu ban hành các cơ chế phối hợp với doanh nghiệp xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng các kiến thức kỹ năng về nghề nghiệp, việc làm cho học sinh sinh viên. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, khởi nghiệp cho học sinh sinh viên gắn với nội dung, chương trình được định hướng cụ thể thông qua việc học, trải nghiệm ngay tại các doanh nghiêp, tại nhà máy, xí nghiệp, bảo đảm học đi đôi với hành.

Đối với các cháu học sinh, sinh viên, những chủ nhân tương lai của đất nước, Thủ tướng nhắc lại lời căn dặn của Bác Hồ kính yêu: "Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải ra làm việc để chuẩn bị cái tương lai đó".

Thủ tướng mong học sinh sinh viên tiếp tục noi theo những tấm gương sáng của các thế hệ đi trước; luôn chăm chỉ, chuyên cần, cố gắng học tập tốt, rèn luyện tốt; giữ vững niềm tin, làm tròn trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng, xã hội.

"Hãy sống một cuộc sống tràn đầy đam mê, hoài bão, khát vọng vươn lên, ý chí lập thân, lập nghiệp bằng tình cảm của trái tim, sáng tạo của khối óc, tình cảm yêu nước nồng nàn. Các cháu hãy luôn mang trong mình tinh thần quyết tâm: "Nuôi dưỡng ý tưởng; thổi bùng đam mê; quyết tâm, kiên trì; đương đầu thách thức, chấp nhận rủi ro, lập nghiệp thành công", đóng góp công sức, trí tuệ cho sự nghiệp xây dựng quê hương, đất nước thân yêu ngày càng văn minh, giàu đẹp", Thủ tướng phát biểu.