Quy định về tổ chức giám định tư pháp: Nhiều nhưng vẫn thiếu cân đối

Thu Hằng- Bình Nguyên| 02/12/2018 06:25
Theo dõi Báo điện tử Công lý trên

Luật Giám định tư pháp quy định tổ chức pháp y có ở nhiều ngành, có thể dẫn đến sự trùng lắp, chồng chéo, nhưng vẫn thiếu những nơi giám định chuyên ngành dẫn đến việc xử lý các vụ án bị chậm trễ.

Có nhiều tổ chức giám định

Tổng kết 5 năm thi hành Luật giám định tư pháp cho thấy, Luật đã đi vào đời sống xã hội, tiếp tục nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành ở Trung ương và địa phương, tạo cơ sở pháp lý thuận lợi cho việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống các quy định về giám định tư pháp ở các lĩnh vực; đưa công tác giám định ngày càng đi vào nền nếp, có hiệu quả, phục vụ tốt hơn cho hoạt động tố tụng. Hoạt động giám định tư pháp chủ yếu là được thực hiện theo trưng cầu của cơ quan điều tra trong Công an nhân dân và Quân đội nhân dân, còn lại là trưng cầu giám định của các cấp Tòa án, Cơ quan điều tra thuộc VKSNDTC.

Lĩnh vực giám định được trưng cầu chủ yếu là pháp y, pháp y tâm thần và kỹ thuật hình sự (90%), các lĩnh vực giám định về: Xây dựng, tài chính, ngân hàng, thông tin và truyền thông, kế hoạch và đầu tư... có xu hướng tăng lên trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, theo bà Đỗ Hoàng Yến, Cục trưởng Cục Bổ trợ Tư pháp, sau 5 năm thi hành, Luật đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Mặc dù đã có rất nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Giám định tư pháp được ban hành (trên 40 văn bản từ nghị định đến thông tư, thông tư liên tịch) nhưng vẫn còn chưa đầy đủ, chất lượng một số văn bản hướng dẫn thực hiện cũng còn hạn chế như chưa rõ ràng, cụ thể nên khó thực hiện.

Theo quy định của Luật Giám định tư pháp thì tổ chức pháp y có ở cả ngành y tế, công an và quân đội, nhất là ở địa phương, vừa có Trung tâm pháp y - tổ chức giám định tư pháp công lập và cũng có giám định viên pháp y làm giám định pháp y tử thi ở Phòng Kỹ thuật hình sự. Điều này dẫn đến có sự trùng lặp, chồng chéo nhất định về chức năng, nhiệm vụ giữa hai lực lượng này. Nhất là trong mấy năm gần đây, ngành Công an đã thực hiện nhiều giải pháp tăng cường mạnh mẽ đội ngũ giám định viên pháp y ở Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nhưng ở nhiều địa phương không có sự phối hợp tốt, mất cân đối trong việc tiếp nhận trưng cầu, thực hiện giám định pháp y giữa hai lực lượng pháp y y tế và Công an.

Quy định về tổ chức giám định tư pháp: Nhiều nhưng vẫn thiếu cân đối

Bộ trưởng Bộ Tư phá Lê Thành Long phát biểu tại Hội nghị

Một số lĩnh vực có nhu cầu giám định ngày càng cao như tài chính, ngân hàng... nhưng không có tổ chức giám định đầu mối chuyên trách dẫn đến việc trưng cầu gặp khó khăn. Luật Giám định tư pháp quy định cho phép thành lập Văn phòng giám định tư pháp ở lĩnh vực tài chính, xây dựng, ngân hàng và 3 chuyên ngành của lĩnh vực văn hóa là cổ vật, di vật, bản quyền tác giả. Nhưng đến nay cả nước chỉ mới có 1 Văn phòng giám định tư pháp Sài Gòn được thành lập ở lĩnh vực tài chính tại TP. Hồ Chí Minh nhưng hoạt động cũng rất cầm chừng, hạn chế, còn nhiều khó khăn, vướng mắc.

Cũng theo đánh giá của các địa phương và bộ, ngành có liên quan, lĩnh vực mà xã hội thực sự có nhu cầu lớn, thường xuyên, cần cho phép thành lập Văn phòng giám định tư pháp như giám định tài liệu, AND, số khung, số máy… thì lại không được thành lập. Do đó, nhiều địa phương cho rằng quy định như vậy là không phù hợp với thực tế và kiến nghị cần phải sửa đổi theo hướng mở rộng phạm vi lĩnh vực cho phép thành lập Văn phòng giám định tư pháp cho phù hợp với yêu cầu thực tế và có tính khả thi.

Cần phải sửa luật

Cũng theo Bộ Tư pháp, phần lớn đội ngũ người làm giám định tư pháp tại một số lĩnh vực chưa được các bộ, ngành chuyên quản đào tạo nghiệp vụ chuyên sâu, chủ yếu dựa vào kiến thức chuyên môn thuần túy để thực hiện giám định, nên còn lúng lúng, khó khăn nhất định khi thực hiện giám định. Các giám định viên kiêm nhiệm thì chủ yếu tập trung vào công tác chuyên môn, không đủ thời gian và điều kiện tập trung vào công tác giám định khi được cử làm giám định, có tâm lý e ngại, không muốn làm giám định vì trách nhiệm pháp lý rất cao, trong khi các điều kiện để thực hiện giám định chưa bảo đảm.

Nhiều loại việc trong một số lĩnh vực giám định mà địa phương không giám định được như xây dựng, sở hữu trí tuệ, tài chính, ma túy tổng hợp, vật liệu nổ... cơ quan tiến hành tố tụng phải trưng cầu tổ chức giám định ở cấp Trung ương, gây quá tải cho tổ chức đó và làm kéo dài thời gian làm giám định, ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết vụ án.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến thì việc tuyển đầu vào giám định viên hiện nay rất khó khăn, vì các bác sỹ giỏi đều không muốn vào lĩnh vực này. Thực tế, cơ quan này cũng muốn lập thêm một số Viện Pháp y ở một số khu vực nhưng không thể tìm kiếm được nhân lực.

Một số ý kiến cho rằng, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế về giám định tư pháp tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, thống nhất, đồng bộ, khả thi cho tổ chức, hoạt động, quản lý giám định tư pháp đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và phòng chống tham nhũng trong tình hình mới. Các cơ quan liên quan cần nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Giám định tư pháp năm 2012 theo hướng khắc phục những bất cập, vướng mắc trong thực tiễn thời gian qua, bảo đảm sự phù hợp, thống nhất với BLTTHS và các luật có liên quan và đáp ứng yêu cầu công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng trong tình hình mới. Đồng thời, bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về thời hạn giám định, quy định trách nhiệm của các bộ, ngành chuyên quản lĩnh vực giám định trong việc ấn định thời hạn giám định cụ thể đối với từng loại việc giám định trong quy trình giám định để bảo đảm tính đồng bộ, tương thích với quy định của pháp luật tố tụng, đặc biệt là khắc phục tình trạng chậm trễ trong tiếp nhận, thực hiện giám định trong thời gian qua, gây ảnh hưởng đến tiến độ xử lý các vụ án.

Đọc tiếp
(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Quy định về tổ chức giám định tư pháp: Nhiều nhưng vẫn thiếu cân đối