UBTVQH cho ý kiến về dự án Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư

Thu hẹp phạm vi đầu tư PPP

Báo cáo một số vấn đề giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư ( PPP), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, trên cơ sở ý kiến của UBTVQH tại Phiên họp thứ 43, ý kiến của các ĐBQH chuyên trách, ý kiến các cơ quan hữu quan, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã phối hợp cùng Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật. Tại phiên họp này, Thường trực Ủy ban Kinh tế báo cáo UBTVQH một số nội dung chủ yếu, còn có ý kiến khác nhau, cụ thể:

Về lĩnh vực đầu tư dự án PPP (khoản 1 Điều 5), Thường trực Ủy ban Kinh tế đã tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng thu hẹp lĩnh vực, chỉ tập trung đầu tư PPP ở những lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm, quan tâm đến các dự án lớn có tính liên kết vùng miền, tính lan toả đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của ngành, địa phương. Để bảo đảm tính linh hoạt trong triển khai trên thực tế, bổ sung quy định tại khoản 2 Điều 5 để xử lý tình huống phát sinh dự án ngoài lĩnh vực quy định tại khoản 1 Điều 5 nhưng cần thiết, đáp ứng 4 điều kiện và có khả năng thực hiện đầu tư theo phương thức PPP, cơ quan có thẩm quyền báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện đầu tư theo phương thức PPP.

Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng phát biểu tại phiên họp

Về quy mô đầu tư dự án PPP (khoản 3 Điều 5), sau phiên họp thứ 43 của UBTVQH, dự thảo Luật gửi xin ý kiến đại biểu Quốc hội chuyên trách đề xuất 2 phương án, kết quả: Có 9 ý kiến nhất trí với Phương án 1 là: Chính phủ quy định chi tiết quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu của dự án PPP đối với từng lĩnh vực quy định tại khoản 1 Điều 5, nhưng không thấp hơn 200 tỷ đồng. Quy định này thống nhất với định hướng thu hẹp lĩnh vực đầu tư dự án PPP như đã nêu ở trên, xác định quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu của dự án PPP nhằm bảo đảm có sự tập trung đầu tư lớn vào các dự án PPP quan trọng cần khuyến khích, ưu tiên thu hút nguồn lực đầu tư từ khu vực tư nhân.

Có 7 ý kiến nhất trí với Phương án 2 là: Chính phủ quy định chi tiết quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu của dự án PPP không thấp hơn 100 tỷ đồng đối với từng lĩnh vực như đầu tư cơ sở hạ tầng, giáo dục - đào tạo, y tế... hoặc theo địa bàn như đô thị, đồng bằng, miền núi, vùng sâu vùng xa. Quy định này nhằm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ở những địa bàn khó khăn, có ý nghĩa to lớn về mặt xã hội và giúp nhiều đối tượng được thụ hưởng trong khi nguồn lực đầu tư công còn hạn hẹp, không đáp ứng nhu cầu.

Về hoạt động Kiểm toán Nhà nước trong đầu tư theo phương thức PPP (Điều 86), Thường trực Ủy ban Kinh tế thấy rằng cơ chế, chính sách pháp luật vừa phải bảo đảm chất lượng dịch vụ công nhưng đồng thời phải tạo điều kiện thu hút, huy động tối đa nguồn vốn từ khu vực tư nhân đầu tư vào các dự án PPP.

Mặt khác, Hiến pháp và pháp luật quy định Kiểm toán Nhà nước chỉ thực hiện kiểm toán tài chính công, tài sản công.  Do đó, xin tiếp thu, sửa đổi, bổ sung quy định về hoạt động kiểm toán Nhà nước như sau: Kiểm toán tuân thủ về quá trình chuẩn bị dự án, kết quả lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án PPP; Kiểm toán việc sử dụng vốn nhà nước bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư, hỗ trợ xây dựng công trình tạm (nếu có) quy định tại Điều 73 của Luật này, hỗ trợ xây dựng công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng khi tách thành một dự án thành phần quy định tại điểm a khoản 5 Điều 71 của Luật này, sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư thực hiện dự án BT quy định tại khoản 3 Điều 45 của Luật này; Kiểm toán hoạt động để đánh giá tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả trên cơ sở các chỉ số đánh giá chất lượng sản phẩm, dịch vụ của dự án PPP; Khi chuyển giao cho Nhà nước, thực hiện kiểm toán toàn bộ giá trị tài sản của dự án PPP.

Quy mô đầu tư nên không thấp hơn 200 tỷ

Thảo luận tại Phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội - Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc đề nghị cần xem xét vấn đề thủy lợi có thể đầu tư theo hình thức PPP hay không; khái niệm nhà máy điện nên ghi theo lĩnh vực sản xuất điện hoặc công nghiệp điện để hiểu cho rõ ràng hơn. Về điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án PPP; cân nhắc việc điều chỉnh tăng vốn nhà nước mà không tăng vốn tư nhân. Đồng thời, cần làm rõ vấn đề những dự án thuộc lĩnh vực Quốc phòng sẽ chỉ định thầu, có hợp lý trong dự Luật này hay không?

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng đề nghị áp dụng phương án 1 về điều luật áp dụng để tạo yên tâm cho nhà đầu tư, thể hiện sự cam kết của Nhà nước về môi trường kinh doanh ổn định cho nhà đầu tư. Các dự án vùng sâu, vùng xa rất khó thu hút đầu tư, khó bảo đảm phương án tài chính sẽ khó thực hiện, vì vậy nên để ở hình thức đầu tư công sẽ phù hợp hơn.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh phát biểu tại phiên họp

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng đề nghị, cần có tư duy quy định cởi mở một số vấn đề trong Dự án Luật, nhiều nội dung không nên quy định chặt quá, không thu hút được các nhà đầu tư tư nhân quan tâm và đầu tư. Về quy mô đầu tư, nên quy định không thấp hơn 200 tỷ, tập trung vào những công trình khuyến khích ưu tiên thu hút nguồn lực như các công trình giao thông miền núi...Đối với thẩm quyền quyết định dự án PPP thì nên tiếp thu theo hướng để HĐND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư các dự án thuộc phạm vi quản lý của địa phương, quy định như vậy vừa đảm bảo được trách nhiệm giám sát và đảm bảo tính cởi mở, không áp đặt.

Kết luận nội dung, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, các ý kiến trong UBTVQH đồng tình với quy định chỉ những lĩnh vực đầu tư công phải do Nhà nước đảm nhiệm nhưng doanh nghiệp không làm hoặc không đủ sức làm, mới áp dụng hình thức PPP có hỗ trợ của Nhà nước thông qua giải phóng mặt bằng, hỗ trợ đầu tư.

Về việc áp dụng cơ chế chia sẻ khi dự án giảm doanh thu mà không áp dụng cơ chế chia sẻ khi nhà đầu tư dự án PPP thua lỗ, mất vốn: với bản chất dài hạn, thời điểm hoàn vốn của dự án PPP có thể lên đến hàng chục năm kể từ thời điểm ký kết hợp đồng dự án. Trên thực tế, dự án PPP chỉ được xác định thua lỗ, mất vốn khi không đạt điểm hoàn vốn (bắt đầu có lãi) theo phương án tài chính. Do đó, dự thảo Luật PPP không tiếp cận theo hướng chia sẻ khi nhà đầu tư dự án PPP thua lỗ, mất vốn, mà chỉ xem xét việc áp dụng chia sẻ khi doanh thu của dự án bị sụt giảm do lỗi từ phía Nhà nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, UBTVQH cơ bản đồng tình, đây cũng là phương án để dễ thu hút nhà đầu tư nhưng áp dụng trên nguyên tắc chia sẻ rủi ro khi giảm doanh thu do lỗi của Nhà nước như thay đổi chính sách pháp luật chẳng hạn. Tuy nhiên, Ban soạn thảo cần đưa ra 2 phương án để Quốc hội thảo luận.

UBTVQH đề nghị Dự án Luật cần đảm bảo nguyên tắc thống nhất trong hệ thống pháp luật, ngoài ra cần có những quy định đặc thù để thu hút đầu tư. Trên cơ sở các ý kiến thảo luận của UBTVQH, đề nghị Cơ quan soạn thảo phối hợp với Cơ quan thẩm tra tiếp tục hoàn thiện dự án Luật, đảm bảo toàn diện ở mọi góc độ để trình Quốc hội xem xét thông qua, Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển kết luận.

Mai Thoa