Niềm tin Công lý: Lời cảnh tỉnh cho người chưa thành niên phạm tội

Thời gian gần đây, tình trạng tội phạm ngày càng trẻ hóa đang gióng lên hồi chuông báo động trong toàn xã hội. Không ít vụ án đặc biệt nghiêm trọng mà thủ phạm là những người chưa thành niên - lứa tuổi lẽ ra còn đang ngồi trên ghế nhà trường.

Câu chuyện từ phiên tòa trong chương trình “Niềm tin công lý” một lần nữa đặt ra những câu hỏi đầy day dứt: điều gì đã khiến một người trẻ trở thành kẻ giết người? Trách nhiệm thuộc về ai? Và công lý trong trường hợp này được thực thi như thế nào?

Về tâm sinh lý, người chưa thành niên là đối tượng chưa phát triển đầy đủ về thể chất, tâm lý, nhân cách và khả năng kiểm soát hành vi. Ở lứa tuổi này, các em thường dễ bị kích động, bị ảnh hưởng bởi hoàn cảnh gia đình, môi trường sống, bạn bè xấu hoặc những nội dung tiêu cực trên mạng xã hội. Các nghiên cứu trong tâm lý học và khoa học thần kinh đều chỉ ra rằng não bộ của thanh thiếu niên chưa hoàn thiện các chức năng kiểm soát hành vi, đánh giá hậu quả và khả năng kiềm chế.

Tình huống được phục dựng trong chương trình lần này là trường hợp một thiếu niên đã giả làm khách đi xe ôm để tiếp cận ông H.- người lái xe ôm. Khi đến đoạn đường vắng, đối tượng lấy lý do xuống xe để đi vệ sinh, rồi bất ngờ dùng búa đập liên tiếp 17 nhát vào đầu ông H., khiến nạn nhân tử vong tại chỗ. Sau đó, bị cáo lấy xe máy của ông H. bỏ trốn khỏi hiện trường.

Hành vi này không chỉ dã man mà còn được chuẩn bị kỹ lưỡng, cho thấy mức độ nguy hiểm đáng báo động của tội phạm vị thành niên.

Phiên tòa xét xử diễn ra với không khí nặng nề bao trùm. Đằng sau bản cáo trạng nghiêm khắc là một gương mặt non trẻ, ánh mắt hoang mang pha lẫn hối lỗi của bị cáo, một thiếu niên chưa đủ 18 tuổi. Tội ác em gây ra là quá nghiêm trọng, để lại hậu quả không gì cứu vãn. Nhưng trên ghế Hội đồng xét xử, những người cầm cán cân công lý lại không thể giữ lòng mình vô cảm.

Trong lời luận tội và nghị án, Hội đồng xét xử không chỉ thận trọng về các yếu tố pháp lý mà còn cân nhắc trước hàng loạt câu hỏi: Một bản án nghiêm khắc có thể đủ sức răn đe, nhưng liệu có quá tàn nhẫn với một người chưa đủ tuổi thành niên? Nếu gia đình, nhà trường và xã hội cùng quan tâm hơn, lắng nghe nhiều hơn thì bị cáo đã không trượt dài đến chỗ phạm tội hôm nay?

Đối với thành viên HĐXX, việc đưa ra một phán quyết trong hoàn cảnh như thế là gánh nặng lớn vì một người trẻ sẽ đối diện với bóng tối của cuộc đời. Đằng sau tội ác là một gia đình đau khổ, một tương lai mịt mờ.

Phiên tòa khép lại, nhưng những suy tư và nỗi đau thì vẫn còn mở ra trong lòng những người thực thi công lý. Bởi lẽ, với những vụ án có bị cáo là người chưa thành niên, phán quyết của pháp luật không bao giờ chỉ đơn giản là “có tội” hay “vô tội”, mà là một bản án cân nhắc nghiêm khắc giữa công lý và lòng nhân đạo, giữa quá khứ lầm lỗi và khả năng chuộc lại tương lai.

Các chuyên gia một lần nữa khẳng định: Chính sách pháp luật đối với người chưa thành niên phạm tội phải thể hiện rõ tinh thần khoan dung nhưng không dung túng, giáo dục nhưng không lỏng lẻo, là sự kết hợp giữa lý trí pháp lý và trái tim nhân đạo. Tuy nhiên, để các quy định này phát huy hiệu quả, cần sự phối hợp đồng bộ từ gia đình, nhà trường, xã hội và hệ thống tư pháp. Tất cả cùng chung mục tiêu không để một đứa trẻ nào sa ngã mà không có cơ hội được làm lại.

Chương trình “Niềm tin Công lý” được phát sóng trên kênh VTV1 vào lúc 22h30 thứ Ba ngày 29/7/2025.