Khai mạc cuộc họp cấp cao ứng phó “đại dịch thuốc lá toàn cầu”

Ngày 17/11/2025, hơn 1.400 đại biểu từ 162 quốc gia đã có mặt tại Geneva để tham dự phiên khai mạc Kỳ họp lần thứ 11 của Hội nghị Các Bên (COP11) tham gia Công ước Khung của WHO về Kiểm soát Thuốc lá (WHO FCTC).

Đây là diễn đàn toàn cầu quan trọng nhất trong lĩnh vực kiểm soát thuốc lá, nơi các quốc gia thống nhất những biện pháp mạnh mẽ nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước làn sóng gia tăng của các sản phẩm thuốc lá mới.

Đoàn Việt Nam tham dự gồm 10 thành viên đến từ Bộ Y tế, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Văn hóa- xã hội của Quốc hội, Bộ Tài chính… do TS.BS Hà Anh Đức- Cục trưởng Cục quản lý Khám, chữa bệnh, Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại của Thuốc lá làm Trưởng đoàn.

Hai thập kỷ thực thi Công ước – Những bước tiến nhưng còn nhiều thách thức

Trong đối thoại chiến lược cấp cao diễn ra ngay ngày đầu, các đại biểu đã nhìn lại 20 năm triển khai Công ước WHO FCTC – hiệp ước y tế công cộng được thông qua năm 2003 và trở thành một trong những điều ước quốc tế được phê chuẩn nhanh nhất trong lịch sử Liên Hợp Quốc.

Nhiều quốc gia đã đạt tiến bộ rõ rệt trong giảm tỷ lệ hút thuốc, mở rộng các khu vực cấm hút thuốc, tăng thuế thuốc lá và kiểm soát quảng cáo. Tuy nhiên, đại dịch thuốc lá vẫn cướp đi hơn 7 triệu sinh mạng mỗi năm, trong khi thị trường thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và sản phẩm nicotine mới tiếp tục bùng nổ, đặc biệt trong giới trẻ.

Ông Andrew Black, Quyền Trưởng Ban Thư ký Công ước FCTC, nhấn mạnh: “COP11 là cơ hội để các Bên đưa ra những biện pháp hướng tới tương lai, bao gồm bảo vệ môi trường, tăng cường trách nhiệm pháp lý, và đặc biệt là phòng ngừa tình trạng nghiện nicotine đang lan rộng.”

Cảnh báo “làn sóng nghiện nicotine ở giới trẻ”

Một trong những nội dung được bàn luận sâu tại bàn tròn cấp bộ trưởng do Chính phủ Bỉ chủ trì là tình trạng gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử và sản phẩm nicotine mới ở thanh thiếu niên – nhóm chịu tác động mạnh bởi quảng cáo trên mạng xã hội và các sản phẩm có hương vị.

Các đại biểu chia sẻ kinh nghiệm quốc gia và khẳng định vai trò của WHO FCTC trong hỗ trợ các nước xây dựng chính sách ngăn chặn xu hướng này. Nhiều quốc gia cảnh báo: nếu không hành động mạnh tay, một “thế hệ nghiện nicotine mới” sẽ hình thành.

Công bố Báo cáo Tiến độ Toàn câu 2025

Cũng trong phiên khai mạc, Ban Thư ký Công ước công bố Báo cáo Tiến độ Toàn cầu 2025. Báo cáo cho thấy ba rào cản lớn nhất đối với các nước, gồm: Thiếu nhân lực triển khai; Thiếu nguồn lực tài chính và sự can thiệp mạnh mẽ của ngành công nghiệp thuốc lá và các nhóm lợi ích.

Nhiều đoàn đại biểu lên tiếng cảnh báo rằng “luận điệu giảm hại” đang được ngành công nghiệp thuốc lá sử dụng để né tránh quy định, khiến các nước gặp khó khăn trong bảo vệ thanh thiếu niên.

Các vấn đề trọng tâm COP11 sẽ quyết định tương lai kiểm soát thuốc lá

Theo chương trình, COP11 sẽ thảo luận nhiều vấn đề quan trọng, trong đó có: Quy định thành phần, bao bì và công bố thông tin sản phẩm thuốc lá; Tăng cường trách nhiệm pháp lý đối với các hành vi vi phạm; Bảo vệ môi trường khỏi rác thải thuốc lá; Các biện pháp giảm tiêu thụ, giảm nghiện nicotine và giảm phơi nhiễm khói thuốc và bảo vệ chính sách sức khỏe khỏi sự can thiệp của doanh nghiệp thuốc lá, đặc biệt trước chiến lược quảng bá “giảm hại”

COP11 mang chủ đề “20 năm thay đổi – gắn kết các thế hệ vì một tương lai không thuốc lá”, phản ánh cam kết toàn cầu trong bảo vệ sức khỏe thế hệ trẻ.

Ngay sau COP11, từ ngày 24–26/11 sẽ diễn ra Cuộc họp lần thứ 4 của các Bên tham gia Nghị định thư về Loại trừ Buôn bán Bất hợp pháp Sản phẩm Thuốc lá.

Thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá mới đã để lại những tác hại đối với sức khoẻ, môi trường, thiệt hại về kinh tế và để lại những hậu quả đối với xã hội.

Trước đó, tại Hội nghị các bên tham gia Công ước khung về kiểm soát thuốc lá lần thứ 6 và 7 (COP7) đã nêu: tất cả các sản phẩm thuốc lá đều gây hại đối với sức khỏe. Tổ chức Y tế thế giới kêu gọi các quốc gia cần ngăn ngừa việc đưa ra các kết luận thiếu căn cứ về tính an toàn của các sản phẩm này.

Tiếp đến, tại Hội nghị COP 8, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo: việc cho phép các sản phẩm mới sẽ làm tăng nhanh tỷ lệ sử dụng các sản phẩm này, dẫn tới nghiện nicotine và sử dụng thuốc lá điếu thông thường ở giới trẻ. Các bên tham gia cần cân nhắc ưu tiên áp dụng các biện pháp để ngăn chặn sự bắt đầu sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới, bao gồm ở cấp độ cao nhất là ban hành quy định cấm.