Dự thảo Luật Thi hành án hình sự Đã thống nhất trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 6

Theo Tờ trình của Chính phủ, sau 8 năm thi hành, Luật Thi hành án hình sự năm 2010 đã bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế, một số quy định không còn phù hợp với thực tiễn. Việc sửa đổi, bổ sung Luật là rất cần thiết, nhằm cụ thể hóa các quy định liên quan đến quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp năm 2013; bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, đồng thời khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn của Luật Thi hành án hình sự năm 2010.

So với Luật hiện hành, dự thảo Luật đã sửa đổi 92/182 điều; bổ sung 52 điều; bãi bỏ 1 mục, 4 điều; nhiều nội dung sửa đổi là chính sách lớn, cơ bản của Luật Thi hành án hình sự năm 2010.

Trình bày Báo cáo của Nhóm nghiên cứu về dự án Luật của Ủy ban Tư pháp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Công Hồng cho biết, về tên gọi, Nhóm nghiên cứu có 2 loại ý kiến. Đa số các ý kiến đều tán thành với đề nghị của Chính phủ đổi tên thành Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi). Một số ý kiến khác cho rằng, dự án Luật do Chính phủ đề xuất và đã được Quốc hội (QH) đưa vào chương trình xây dựng pháp luật theo Nghị quyết số 34/2017/QH14. Do đó, cơ quan soạn thảo cần thực hiện theo đúng Nghị quyết của QH… Theo chương trình xây dựng luật thì tên của luật là  "Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án hình sự". Nhưng trong Tờ trình của Chính phủ hiện tại đã đề nghị đổi tên gọi thành Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi).

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Công Hồng phát biểu tại phiên họp

Một trong những vấn đề được các đại biểu tập trung thảo luận là thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại. Nhiều ý kiến băn khoăn, dự thảo Luật quy định về thi hành các hình phạt, biện pháp tư pháp đối với pháp nhân thương mại nhưng lại chưa có quy định về biện pháp cưỡng chế mà giao Chính phủ quy định. Điều này có thể dẫn đến tình trạng Luật phải chờ văn bản hướng dẫn. Do đây là vấn đề mới, các ý kiến đề nghị cơ quan soạn thảo cần có đánh giá tác động cụ thể và quy định rõ về vấn đề này vào trong Luật.

Liên quan đến quyền và nghĩa vụ của phạm nhân, dự thảo quy định phạm nhân được hưởng các quyền khác của công dân nếu không bị hạn chế bởi Luật này và luật khác có liên quan, trừ trường hợp các quyền đó không thể thực hiện được do họ chấp hành án tại trại giam, cơ sở giam giữ… Các đại biểu cho rằng, về nguyên tắc, người bị kết án tù đã bị tước quyền con người cơ bản nhất, đó là quyền tự do thân thể. Do đó, các quyền liên quan khác sẽ bị hạn chế. Quy định như dự thảo Luật chưa đáp ứng được yêu cầu và quan điểm chỉ đạo nêu trong Tờ trình của Chính phủ là đề cao và bảo vệ quyền con người, quyền công dân và việc hạn chế quyền phải do luật định theo quy định của Hiến pháp. Các ý kiến cũng đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu kỹ để hoàn thiện các quy định về quyền và nghĩa vụ đối với phạm nhân.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm UBTP Lê Thị Nga lo ngại dự án đã chúng ta lùi một kỳ họp rồi, bây giờ Chính phủ đề nghị sửa đổi tổng thể, toàn bộ, thời gian gấp gáp vậy có đảm bảo được chất lượng không? Theo Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Nguyễn Công Hồng, Ban soạn thảo dự án luật họp lần đầu vào giữa tháng 12/2017, đến khi trình Chính phủ, quá trình soạn thảo chỉ kéo dài hơn 5 tháng. Thời gian quá ngắn, kết quả nghiên cứu chưa hoàn thiện và đầy đủ cũng ảnh hưởng đến chất lượng chuẩn bị của dự án Luật. Nhóm nghiên cứu đề nghị trình UBTVQH xem xét điều chỉnh thành Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) và theo thủ tục trình Quốc hội xem xét, thông qua tại 3 kỳ họp. Tại kỳ họp thứ 6, Chính phủ trình Quốc hội thảo luận, cho ý kiến về những vấn đề lớn. Một số ý kiến của nhóm nghiên cứu đề nghị chưa trình Quốc hội dự án Luật này vào kỳ họp thứ 6 mà giao Chính phủ chuẩn bị lại và trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu vào kỳ họp thứ 7.

Tuy nhiên, một số đại biểu cũng đề nghị cần chuẩn bị kỹ dự án Luật, tập trung xử lý những vướng mắc hiện nay mới trình ra Quốc hội cho ý kiến. Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương khi giải trình cho biết, sẽ báo cáo xin ý kiến Chính phủ và làm lại kỹ lưỡng về dự án Luật này; cố gắng đưa ra tại kỳ họp thứ 6 (cuối năm 2018) để các đại biểu Quốc hội góp ý, vì luật này liên quan đến quyền con người, cần phải lấy ý kiến rộng rãi.

Kết thúc phiên họp, đa số các ý kiến tại cơ quan thẩm tra cũng thống nhất đề nghị thông qua dự án Luật tại ba kỳ họp, vẫn trình ra Quốc hội tại kỳ họp thứ 6 và sẽ thông qua tại kỳ họp thứ 8.