Đổi mới phương thức thảo luận sẽ nâng cao năng lực tranh biện của đại biểu

Qua thảo luận, các đại biểu tán thành nhiều nội dung dự thảo nghị quyết và đánh giá cao Ban soạn thảo rất cầu thị, tiếp thu khá nhiều nội dung mà các đại biểu Quốc hội góp ý. Các đại biểu đề nghị cần tiếp tục hoàn thiện thêm một số nội dung trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua.

Đại biểu Lý Tiết Hạnh - Đoàn Bình Định đánh giá, quy định hình thức họp trực tuyến hoặc kết hợp giữa họp trực tuyến và trực tiếp là phù hợp, tuy nhiên trong dự thảo hiện nay quy định nội dung này còn rất chung chung. Cần đánh giá rút kinh nghiệm việc tổ chức hình thức họp trực tuyến thời gian qua và quy định cụ thể. Bởi vì, họp trực tuyến trong bối cảnh đặc biệt, nhân rộng ra sẽ như thế nào, đây là hình thức rất hiệu quả và được cử tri đánh giá cao, vì vậy cần quy định cụ thể hơn.

Về trình tự Quốc hội xem xét, quyết định các vấn đề quan trọng về kinh tế xã hội, dự thảo quy định trước khi thảo luận tại phiên họp toàn thể, đại biểu Quốc hội có thể thảo luận tại tổ đại biểu Quốc hội, tại Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội. Theo đại biểu quy định này một mặt không làm rõ việc mà tổ chức các phiên họp trên có phải là một hoạt động chính thức trong quy trình Quốc hội xem xét, quyết định các vấn đề quan trọng hay không, chưa tường minh trách nhiệm của đại biểu khi tham gia hoặc không tham gia.

Đại biểu đề nghị thực hiện nguyên tắc các ý kiến thảo luận ở tổ hoặc ở hội trường đều cần được tôn trọng và được sử dụng một cách hiệu quả nhất. Cần tổng hợp các nhóm ý kiến thành các nhóm ý kiến lớn gửi trước cho đại biểu có điều kiện để tiếp tục nghiên cứu sâu hơn và tập trung hơn những vấn đề lớn được nhiều cử tri và đại biểu quan tâm; có thể đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành liên quan giải trình bằng văn bản kèm theo. Như vậy bước vào phiên thảo luận tại hội trường đại biểu hoàn toàn tự tin và có đầy đủ thông tin và tập trung vào những vấn đề thảo luận tại hội trường.

Ngoài ra, đại biểu Lý Tiết Hạnh cũng đề nghị có quy định rõ hơn về việc tiếp thu, giải trình đối với trường hợp đại biểu tham gia ý kiến bằng văn bản; có quy định về nội dung hoạt động giám sát trong kỳ họp, theo đó Quốc hội cần thường xuyên lắng nghe, theo dõi việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội và các kiến nghị từ các cuộc giám sát của Quốc hội…

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa - Đoàn TP. Hồ Chí Minh cho rằng, nhiều quy định trong dự thảo Nghị quyết chính là chi tiết hóa Luật Tổ chức Quốc hội. Trong đó, nội quy kỳ họp chỉ có một chương, nhưng nhiều quy định trong dự thảo đề cập đến các nội dung khác. Ví dụ quy định Đoàn đại biểu Quốc hội, thủ tục chất vấn, người trả lời chất vấn…

Nên nếu thiết kế không khéo sẽ xung đột với các quy định của Luật Tổ chức Quốc hội. Đại biểu đề nghị nên thiết kế những nội dung này thành một nghị quyết hoặc pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết thi hành Luật Tổ chức Quốc hội. Như vậy nghị quyết này sẽ trở thành văn bản quy phạm pháp luật và không vướng cụm “nội quy”.

Đại biểu Lê Thanh Vân, Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau nhấn mạnh việc sửa đổi Nội quy Kỳ họp vào thời điểm này là kịp thời,  nếu Kỳ họp là trung tâm trong hoạt động của Quốc hội, thì thảo luận là trung tâm trong hoạt động của Kỳ họp. Hoạt động thảo luận của Quốc hội hiện nay còn phần nhiều là tham luận, nên cần đổi mới căn bản nhất là đổi mới phương thức thảo luận của các đại biểu Quốc hội.

Theo đó, cần định nghĩa rõ hai hình thức thảo luận, là thảo luận ở Tổ, ở Đoàn, để làm rõ, đây là bước để sàng lọc vấn đề, để khi thảo luận tại Hội trường, Quốc hội chỉ tập trung vào các vấn đề quan trọng, có ý kiến khác nhau. Đại biểu cho rằng, khi làm được điều này, sẽ giúp tăng tính minh bạch, rạch ròi cho những vấn đề đã thống nhất khi thảo luận ở Đoàn, ở Tổ, khi thảo luận tại Hội trường sẽ hướng đến phân tích những vấn đề lớn hơn, phức tạp hơn.

Điệc đổi mới phương thức thảo luận sẽ nâng cao năng lực tranh luận, tranh biện của đại biểu Quốc hội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Do vậy, cần thay đổi phương thức thảo luận tại tổ, chuyển đổi mạnh mẽ từ tham luận sang tương tác, biện luận trực tiếp, cụ thể, cần có thay đổi trong thủ tục tiến hành thảo luận tại tổ, thủ tục thảo luận tại các phiên họp toàn thể, quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tọa phiên họp, đảm bảo phiên họp diễn ra với hiệu quả cao, đạt được kết quả thực chất, đại biểu đề nghị.

Ngoài ra, đại biểu cũng đề nghị, với những phiên họp có quá nhiều đại biểu Quốc hội đăng ký phát biểu, cần rút ngắn thời lượng phát biểu của các đại biểu ngay từ đầu phiên họp, tránh tình huống rút ngắn thời gian của các đại biểu phát biểu sau, không đảm bảo tính bình đẳng trong tổ chức phiên họp.