Độc hại gia vị "giá rẻ"-Kỳ 1: Tiềm ẩn nguy cơ ung thư

Việc mua gia vị này rất dễ và muốn bao nhiêu cũng có khiến việc "lây lan" của những gia vị này trên diện rộng, khó kiểm soát đang ngày càng trở nên báo động hơn bao giờ hết...

Giống tự nhiên và vô cùng rẻ

Thị trường gia vị giá rẻ, gia vị không rõ nguồn gốc ngày càng hỗn tạp, từ gia vị thịt kho, gia vị bò kho, cà ri kho, đến gia vị nấu phở, lẩu hay gia vị bột nghệ, bột gừng, bột tỏi, gia vị tương đậu, tương ớt, sa tế... Tất nhiên, những gia vị này có hương vị rất giống với gia vị tự nhiên nhưng cực rẻ. Người bán vẫn cứ bán, người mua vẫn thoải mái mua và rất ít người quan tâm đến chất lượng của những gia vị này.

Trước đây, để nấu được một nồi nước lèo ngọt nước, xương mau nhừ thì người bán phải nấu trong nhiều giờ, mất rất nhiều thời gian và chi phí. Với sự xuất hiện của các loại bột nêm nấu lẩu, làm nhừ xương, ngọt nước đã tiết kiệm cho người nấu cả thời gian và chi phí mà hương vị rất đặc trưng. Tương tự, muốn nấu bún bò, bún riêu, cà ri, bò kho, hủ tiếu, phở... chỉ cần cho lượng gia vị đã chế biến sẵn mua tại các chợ vào là hương vị như ý.

Nhiều loại gia vị của Trung Quốc, Thái Lan với giá rẻ được bày bán trên thị trường

Điều đáng nói là những bịch gia vị mua tại các chợ hoàn toàn không có nhãn mác, không có hướng dẫn sử dụng. Nếu có cũng chỉ có các dòng chữ Trung Quốc, Thái Lan, hoàn toàn không có một hướng dẫn hay chú thích nào của Việt Nam. Tất cả những công thức pha chế, chế biến món ăn có sử dụng gia vị bán sẵn là truyền từ người này qua người khác và từ... kinh nghiệm.

Bên cạnh những gia vị làm sẵn của những thương hiệu lớn, được kiểm định và có đầy đủ thông tintừ ngày sản xuất, hạn dùng, hướng dẫn bảo quản, chế biến, thì những gia vị không nhãn mác cũng được công khai bày bán tràn lan.

Tại chợ Bình Tây (quận 6, TP.HCM) ngoài việc cung ứng và bán dầu ăn giá rẻ lớn nhất tại TP.HCM, thì các loại gia vị cũng nhiều không kém, khi ở đây bày bán hầu như tất cả các loại bột, viên, nước sốt gia vị mà nhìn qua nhãn mác có thể thấy tính "đa quốc gia" của nó. Từ bột tỏi, bột me, bột chanh, bột hành, bột nghệ, sốt trộn rau, các loại gia vị nêm, nếm các món nước. Khách hàng cần loại gia vị nào chỉ cần nói với người bán là ngay lập tức sẽ có hàng. Chỉ cần một gói nhỏ giá bán 5.000 - 7.000 đồng tùy loại là có thể nêm được một nồi nước lẩu lớn, hay những loại bột gia vị chỉ cần một lượng nhỏ là có thể đủ chế biến một lượng lớn thức ăn.

Khách hàng của những quầy gia vị chủ yếu là những chủ quán ăn nhỏ, những xe bán thức ăn lưu động trên vỉa hè. Tất nhiên, họ chỉ quan tâm đến lợi nhuận, còn người tiêu dùng vì "khuất mắt", không nắm bắt được thông tin hoặc không cưỡng lại được những món ăn hấp dẫn tại những quán ăn vỉa hè nên vô tư ăn uống mà không biết rằng mình đang "nạp" độc tố vào người.

Gây ung thư

Hàng chục loại gia vị được bày bán tại các chợ, từ đây những người buôn bán nhỏ đến các chợ mua gia vị về chế biến thức ăn để phục vụ khách hàng. Với những nhà hàng lớn, việc sử dụng gia vị luôn được chú ý, nhưng với những quán ăn nhỏ, quán cơm hay các quán nhậu, gia vị giá rẻ luôn là ưu tiên hàng đầu.

Chị Trần Thanh Thảo (chủ một quán nhậu tại quận Thủ Đức, TP.HCM) cho biết: "Gia vị được các quán ăn dùng nhiều hơn cả là tương ớt, sa tế, mắm nêm, tương đậu, bột nghệ, bột gừng, nước tương...Để có lãi thì phải mua được những gia vị này với giá rẻ nhất. Nếu dùng các loại gia vị có thương hiệu thì đắt lắm. Chẳng khó để sở hữu những gói gia vị lẩu, bột, viên gia vị giá rẻ vì chúng được bán bất kỳ cửa hàng bán đồ khô nào tại các chợ ở TP.HCM. Thấy người ta bán thoải mái nên tôi nghĩ cũng an toàn nên mua chứ không biết nó có độc hại hay không".

Gia vị sau khi được mua từ chợ về sẽ được các chủ quán ăn đem chế biến thức ăn để phục vụ khách hàng. Riêng với tương ớt, tương đậu, xì dầu, sa tế, mắm tôm... được để trực tiếp trên bàn trong những quán lẩu, quán phở hoặc những xe hủ tiếu ven đường. Những gia vị này được đựng trong những can lớn, sau đó được chủ quán chiết ra những chai nhỏ hơn để cho khách thoải mái nêm, nếm vào phần ăn. Quan sát tại nhiều quán phở, chúng tôi thấy khách hàng vô tư cho tương ớt, xì dầu vào phần ăn của mình. Khi được hỏi thì họ trả lời rằng, vì những món phở, hủ tiếu, cá viên, xúc xích chiên... nếu không có tương ớt thì không thể "bốc mùi" được.

Phần lớn gia vị giá rẻ có xuất xứ từ Trung Quốc

Trong quá trình tìm hiểu thông tin, PV được nhiều chủ hàng tại chợ Bình Tây cho biết, lâu nay họ chưa hề nghe nói gia vị chứa chất gây ung thư. Mỗi ngày, các cửa hàng nơi đây đều bán sỉ sản phẩm là các gia vị, chất phụ gia với số lượng lớn cho các cơ sở chế biến thức ăn, nhà hàng, và các tiểu thương ở các chợ nhỏ trên địa bàn thành phố và các tỉnh lân cận. Một chủ cửa hàng bán gia vị cho biết, nhiều gia vị dù không có nguồn gốc nhưng bán rất chạy nên hằng tuần chúng tôi vẫn nhập số lượng lớn hàng về để cung cấp cho nhu cầu của thị trường.

Theo bà Nguyễn Thị Quỳnh Mai, Phó chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm TP. HCM, gia vị nấu lẩu, viên xúp phở, bún hay gia vị tẩm ướp đồ nướng... là những hỗn hợp tạo độ ngọt hoặc mang lại hương vị tự nhiên nhằm đánh lừa cảm giác của người dùng. Những mặt hàng trôi nổi, không nhãn mác, giá rẻ tiềm ẩn nguy cơ chứa các hóa chất, phẩm màu công nghiệp với nhiều tạp chất, kim loại nặng... nếu thường xuyên sử dụng, sẽ tích tụ dần trong cơ thể gây ung thư.