Đề án 1 triệu nhà ở xã hội: Hi vọng thêm nhiều quỹ đất tại địa phương

Phát triển Chương trình Nhà ở quốc gia lâu dài

Trong năm 2022, thị trường bất động sản (BĐS) trầm lắng, nguồn cung mới giảm so với năm 2021, đặc biệt là thiếu vắng loại hình nhà ở vừa túi tiền, trong đó bao gồm cả NOXH. Theo thông tin của Bộ Xây dựng, nhà ở thương mại cả nước có 126 dự án mới với 55.732 căn hộ được cấp phép (số lượng dự án bằng khoảng 52,7% so với năm 2021).

Đối với dự án NOXH, cả nước có 9 dự án được cấp phép mới với quy mô 5.526 căn hộ; có 114 dự án với 6.196 căn hộ đã hoàn thành xây dựng; có 27 dự án với 8.245 căn hộ đủ điều kiện bán nhà ở hình thành. Theo số liệu tổng hợp của Bộ Xây dựng, nhu cầu NOXH trên toàn quốc giai đoạn 2011-2030 là khoảng 440 nghìn căn hộ, nhưng đến nay mới chỉ thực hiện được trên 30% kế hoạch.

Như ở TP.HCM, từ 2015 - 2020, thành phố thực hiện được 15.000 căn hộ NOXH nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu nhà ở rất lớn của công nhân lao động và người nhập cư. Con số này chỉ bằng số lượng căn hộ thương mại hạng C trong 1 năm được đưa ra thị trường giai đoạn 2016 – 2018.

Năm 2022, thành phố có kế hoạch triển khai xây dựng 10 dự án với 6.751 căn hộ, nhưng chỉ hoàn thành được 1 dự án với 260 căn, Trong khi đó, có tới 9 dự án, với quy mô khoảng 6.500 căn hộ, vẫn đang còn dang dở.

Trước nhu cầu và mục tiêu đặt ra rất lớn, ngày 3/4/2023, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà thay mặt Thủ tướng Chính phủ ký phê duyệt Đề án Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho người có thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp, giai đoạn 2021-2030.

Đề án nhấn mạnh vai trò, trách nhiệm của chính quyền các tỉnh, thành phố, theo đó khi lập, phê duyệt quy hoạch đô thị, nông thôn, khu công nghiệp, khu nghiên cứu đào tạo, thì địa phương phải xác định diện tích đất xây NOXH, nhà lưu trú của công nhân.

Điểm nổi bật trong Đề án 1 triệu NOXH đề ra là: Trong giai đoạn 2016-2020 đưa tỉ lệ nhà ở kiên cố toàn quốc đạt khoảng 70%; tỉ lệ nhà ở chung cư trong các dự án phát triển nhà ở tại các đô thị đặc biệt (Hà Nội, TP.HCM) đạt trên 90%; tỉ lệ nhà ở cho thuê đạt tối thiểu khoảng 30% tổng quỹ nhà ở tại các tổ chức đô thị loại III trở lên… Đến năm 2030, diện tích nhà ở bình quân toàn quốc đạt khoảng 30 m2 sàn/người, diện tích nhà ở tối thiểu đạt 12m2 sàn/người.

Tạo điều kiện cho quy hoạch và quỹ đất nhà ở xã hội

NOXH cùng với nhà ở vừa túi tiền nói chung phải là phân khúc chủ đạo của thị trường, đáp ứng nhu cầu ở cơ bản của xã hội, và là yếu tố để neo giữ thị trường BĐS khi biến động, đồng thời cũng làm giảm bớt nhu cầu dồn lực cho đầu cơ BĐS nói chung.

Hiện nay, rất cần một hệ thống tổng thể bao gồm mọi khía cạnh từ khung pháp lý chính sách đặc thù, quy hoạch, quỹ đất, tài chính, tín dụng, quản lý giám sát… cũng như sự kết nối của các cấp chính quyền, bộ, ngành, tổ chức liên quan như: Tài nguyên và Môi trường, Tài chính, Ngân hàng, Xây dựng, Lao động - Thương binh và Xã hội, Liên đoàn lao động …

Ông Nguyễn Hoàng, chuyên gia BĐS độc lập nhận định: Quy hoạch phát triển các khu đô thị dành riêng cho NOXH tập trung tại các vùng ven/ngoại ô, tạo lập quỹ đất và kiểm soát cơ chế giao đất minh bạch và lành mạnh, hạn chế việc thay đổi/chuyển đổi mục đích hoặc điều chỉnh quy hoạch. Quy hoạch và Quỹ đất còn phải chú trọng đến các vấn đề về hạ tầng giao thông kết nối và tiện ích xã hội phục vụ cho đời sống người dân tại các khu vực đô thị.

Trong chiến lược phát triển kinh tế đô thị từ nay đến năm 2030 tầm nhìn năm 2045, mỗi địa phương phải có những nhiệm vụ cụ thể cho hạng mục này. Hiện nay, Luật Đất đai (sửa đổi) đang được Quốc hội thảo luận, và được trông đợi sẽ có những điểm mới tạo điều kiện cho việc quy hoạch và quỹ đất NOXH tại các địa phương.

Cũng theo các chuyên gia, những đề xuất mới đây về nâng mức lợi nhuận dành cho chủ đầu tư NOXH từ 10% lên 15% hoặc cao hơn nữa là hoàn toàn chính đáng, có thể đây cũng là điểm cần tham khảo để đảm bảo lợi ích của chủ đầu tư tham gia. Nhưng lợi nhuận phải linh hoạt phù hợp và đủ hấp dẫn, thì các chủ đầu tư tham gia mới bỏ tiền, bỏ công sức và thời gian để đầu tư. Bởi, đầu tư NOXH cũng là hoạt động kinh doanh, nên lợi nhuận là quan trọng hàng đầu.

Bên cạnh đó, cần nhanh chóng đồng bộ ứng dụng chuyển đối số trong toàn bộ hệ thống và quy trình, để từ đó việc quản lý giám sát sẽ nghiêm túc, hiệu quả và thuận tiện hơn, nhất là khi cơ sở dữ liệu về công dân và nhà ở được số hóa . Từ đó, những vấn đề như đối tượng mua không đúng quy định, mua mà không sử dụng (ở), hoặc bán lại trước hạn theo quy định… sẽ được theo dõi quản lý chặt chẽ hơn, hạn chế những tiêu cực có thể xảy ra như trước đây.