Bình Thuận khẳng định hồ Biển Lạc là hồ tự nhiên

Thực tế, hồ Biển Lạc là hồ tự nhiên có từ lâu đời, nối với sông La Ngà qua suối Loăng Quăng. Vào mùa khô nước từ hồ Biển Lạc chảy ra sông La Ngà, vào mùa mưa nước sông La Ngà dâng cao chảy vào hồ Biển Lạc.

Hồ Biển Lạc có diện tích lưu vực khoảng 205 km2, mùa khô diện tích ngập ứng với mực nước thấp nhất khoảng 436 ha; Mùa mưa ngập với diện tích khoảng 1.659 ha ứng với cao trình mực nước lũ lớn nhất +113.79 m (theo số liệu điều tra mực nước lũ năm 1994 là +113.7m).

Theo đánh giá của tỉnh Bình Thuận, hồ Biển Lạc rộng nhưng không sâu, có vùng bán ngập lớn khoảng trên 1.000 ha. Hiện người dân 2 huyện Đức Linh, Tánh Linh sử dụng vùng bán ngập để canh tác sản xuất nông nghiệp trong mùa khô và sử dụng khu vực lòng hồ để nuôi trồng, khai thác thủy sản. Các hoạt động này là nguồn thu nhập chính của người dân xã Gia An sinh sống từ lâu đời.

Hoạt động khai thác, nuôi trồng thủy sản hàng năm được UBND xã Gia An tổ chức đấu thầu để nuôi trồng khai thác, đánh bắt thủy sản. Vào mùa khô, khi nước rút các khu vực bán ngập được nhân dân be bờ, sản xuất nông nghiệp, diện tích khoảng trên 500 ha trong quy hoạch sử dụng đất, các khu vực này được quy hoạch là đất 1 vụ lúa.

Trong vùng bán ngập, trước đây có quy hoạch diện tích khoảng 230ha khai thác đất sét sản xuất gạch ngói, cát xây dựng. Từ năm 1983, người dân đã bắt đầu khai thác sét phục vụ cho việc sản xuất gạch ngói thủ công. Từ năm 1990 đến nay, khu vực này tiếp tục được cấp phép khai thác sét cho 36 tổ chức, cá nhân, hợp tác xã nhằm phục vụ cho các cơ sở sản xuất gạch ngói tại huyện Tánh Linh và Đức Linh.

Ngoài ra, trong lòng hồ, trước đây có xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép. Để xử lý việc này, trong tháng 8/2023, UBND huyện Tánh Linh và Đức Linh đã triển khai xử lý, di chuyển các phương tiện khai thác cát, không cho phép neo đậu trong lòng hồ Biển Lạc.

Về việc đầu tư cơ sở hạ tầng gây lãng phí, thực tế công trình tại khu vực hồ Biển Lạc là cầu giao thông kết hợp cống điều tiết lũ trên tuyến đường ĐT.720, huyện Tánh Linh. Hạng mục có nhiệm vụ chính là đảm bảo giao thông và điều tiết lũ, theo hướng ngăn lũ từ sông La Ngà tràn vào khi mực nước sông dâng cao, với tổng vốn đầu tư trên 10 tỷ đồng, hoàn thành và đưa vào khai thác từ năm 2004, công trình do Công ty TNHH MTV Khai thác công trình Thủy lợi Bình Thuận quản lý.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Thuận, ông Nguyễn Hữu Phước cho biết: Đây là hồ tự nhiên, không phải là hồ thủy lợi nên phần diện tích trong hồ Biển Lạc không do Công ty Thủy lợi Bình Thuận quản lý. Đơn vị này chỉ quản lý công trình “Cầu giao thông kết hợp cống điều tiết lũ Lăng Quăng” trên tuyến đường ĐT.710, huyện Tánh Linh.

Còn về việc gắn biển “Công trình thủy lợi hồ Biển Lạc”, UBND tỉnh Bình Thuận giải thích rằng, theo các quyết định phê duyệt thì công trình có tên là Cầu giao thông kết hợp cống điều tiết lũ trên tuyến đường ĐT.720, huyện Tánh Linh. Sau khi công trình đầu tư hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng đơn vị quản lý là Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Bình Thuận đã chủ quan đặt tên công trình là “Công trình thủy lợi Hồ Biển Lạc”. Điều này dẫn đến hiểu nhầm đây là công trình hồ thủy lợi.

Tại báo cáo gửi các cơ quan chức năng, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình Thủy lợi Bình Thuận giải thích thêm, sau khi công trình đầu tư hoàn thành, nếu gắn biển theo đúng tên công trình phải là “Cầu giao thông kết hợp cống điều tiết lũ Lăng Quăng trên tuyến đường ĐT.710, huyện Tánh Linh”. Tuy nhiên, do chủ quan nên đơn vị khai thác công trình đã đặt tên công trình là “Hồ Biển Lạc” để cho gọn, dễ nhớ theo tên hồ Biển Lạc tự nhiên và gây ra hiểu nhầm.

Về định hướng đầu tư hồ thủy lợi Biển Lạc trong thời gian tới, UBND tỉnh Bình Thuận thông tin, tại Thông báo số 554-TB/VPTU ngày 27/7/2023, Thường trực Tỉnh ủy Bình Thuận đã chỉ đạo Huyện ủy Tánh Linh và Huyện ủy Đức Linh phối hợp tổ chức khảo sát, đánh giá tổng thể, thống nhất đề xuất Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho chủ trương, định hướng quy hoạch, phát triển khu vực hồ Biển Lạc trong quý IV/2023.

Đồng thời, UBND tỉnh Bình Thuận đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp cùng UBND các huyện Tánh Linh và Đức Linh rà soát diện tích đất trong lòng hồ, đề xuất phương án tích nước để báo cáo UBND tỉnh.

Theo đó, dự kiến giai đoạn sau 2025, các đơn vị có liên quan sẽ triển khai công tác giải phóng mặt bằng và đầu tư hồ thuỷ lợi Biển Lạc, cùng các công trình kênh chuyển nước để cung cấp nước cho thị xã La Gi và huyện Hàm Tân phù hợp với quy hoạch phát triển thuỷ lợi khu vực phía Nam của tỉnh.

Tuy vậy, theo đánh giá của cơ quan chức năng, hồ thuỷ lợi Biển Lạc khó có thể cung cấp nước cho khu vực phía Bắc huyện Hàm Thuận Nam vì khoảng cách xa hơn 70km, vướng nhiều công trình hạ tầng, không phù hợp về cao độ và trữ lượng nước của hồ chỉ đủ cung cấp cho huyện Hàm Tân và thị xã La Gi. Trường hợp áp dụng các giải pháp công nghệ như công trình trung chuyển, bơm tăng áp thì kinh phí đầu tư sẽ rất lớn.