Báo cáo kiểm tra tiền công đức tại di tích, đình, chùa Quảng Ninh

Đoàn kiểm tra đã tiến hành kiểm tra việc tiếp nhận, quản lý, và sử dụng tiền công đức, tài trợ cho các di tích cũng như hoạt động lễ hội trong giai đoạn từ năm 2022 và 4 tháng đầu năm 2023 (trừ năm 2020 và 2021 do dịch Covid-19, khi các di tích phải đóng cửa).

Báo cáo cho biết, năm 2022, tổng số thu trên địa bàn Quảng Ninh đạt 70,8 tỷ đồng, không tính đến các khoản công đức, tài trợ bằng hiện vật và công trình xây dựng. Tổng số chi là 54,4 tỷ đồng, bao gồm chi tiêu cho hoạt động quản lý, lễ hội, tu bổ, tôn tạo di tích, hoạt động từ thiện, và các khoản chi khác.

Năm 2023, dự kiến tổng số thu tiền công đức, tài trợ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh sẽ lên tới trên 180 tỷ đồng, trong khi 4 tháng đầu năm 2023 đã đạt gần bằng tổng số thu cả năm 2022.

Báo cáo cũng ghi nhận một số di tích có số thu trong 4 tháng đầu năm 2023 trên 1 tỷ đồng, như Di tích đền Cửa Ông - Cặp Tiên, Khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử, đền Thánh Mẫu ở Trà Cổ, Móng Cái, Khu di tích lịch sử Bạch Đằng, chùa Hưng Học ở Nam Hòa, Quảng Yên, và nhiều địa điểm khác.

Tuy nhiên, báo cáo cũng lưu ý rằng có hơn 50 di tích không có số liệu báo cáo, trong đó có chùa Ba Vàng ở Uông Bí thuộc di tích cấp tỉnh, nhưng được đánh giá có số thu công đức tốt.

Bộ Tài chính đề xuất kiểm tra tổng thể vấn đề quản lý tiền công đức tại các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa trên phạm vi cả nước trong hai năm 2022-2023. Đối tượng kiểm tra là các di tích đã được cấp bằng xếp hạng di tích hoặc đưa vào danh mục kiểm kê di tích của địa phương theo quy định của Luật Di sản văn hóa.

Đối với di tích giao cho các đơn vị sự nghiệp công lập quản lý như Khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử, Khu di tích lịch sử nhà Trần tại Đông Triều, Khu di tích lịch sử Bạch Đằng và Di tích đền Cửa Ông - Cặp Tiên, đã thực hiện chế độ kế toán hành chính sự nghiệp do Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành. Các đơn vị này cũng đã mở tài khoản tiền gửi tại Kho bạc Nhà nước và ngân hàng thương mại để phản ánh việc tiếp nhận, quản lý và sử dụng tiền công đức, tài trợ. Ngoài ra, họ cũng phải xây dựng và tổ chức thực hiện các quy chế chi tiêu nội bộ, kiểm toán nội bộ, công khai tài chính và quy chế dân chủ cơ sở theo quy định tại Nghị định số 60/2021/NĐ-CP. Các khoản thu và chi đều phải có sổ sách ghi chép, và định kỳ thực hiện lập báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán gửi cơ quan có thẩm quyền theo quy định.

Còn đối với di tích giao cho Ban quản lý di tích kiêm nhiệm cấp xã quản lý, họ đã tự ban hành quy chế quản lý tiền công đức, tài trợ. Họ cũng thực hiện mở sổ sách theo dõi thu, chi, và các khoản chi đều có hóa đơn, chứng từ theo quy định. Việc giám sát tiếp nhận và kiểm đếm tiền công đức có sự phối hợp của đại diện UBND cấp xã, Mặt trận Tổ quốc, Hội Người cao tuổi, tổ chức và cá nhân có liên quan.

Đối với di tích là cơ sở tôn giáo do tổ chức tôn giáo quản lý, việc tiếp nhận và quản lý tiền công đức, tài trợ được thực hiện theo thông lệ, truyền thống và đặc điểm riêng của mỗi tôn giáo. Họ cũng thường mở sổ sách ghi chép các khoản thu, chi tiền công đức, tài trợ và mở tài khoản tại ngân hàng thương mại để phản ánh việc tiếp nhận và quản lý nguồn tiền này. Đặc biệt, tại Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử đã thành lập Ban quản lý Dự án tôn tạo Yên Tử, là một pháp nhân phi thương mại để quản lý tiền công đức, tài trợ tại các chùa.

Còn đối với di tích là cơ sở tín ngưỡng do người đại diện cơ sở tín ngưỡng quản lý, việc tiếp nhận và quản lý tiền công đức có số tiền nhỏ, thường được thực hiện theo cách tự thu, tự chi giống như việc trông coi, bảo vệ di tích.

Bộ Tài chính đề xuất các tỉnh gửi báo cáo kết quả kiểm tra về Bộ trong quý I/2024 để tiến hành thẩm định và đưa ra các biện pháp cải tiến, nâng cao quản lý tiền công đức, tài trợ cho các di tích trong tương lai.