Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 48-NQ/TW Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng bảo vệ quyền con người, quyền công dân

Ngày 9/12, Ban chỉ đạo tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 48-NQ/TW (Ban chỉ đạo) tổ chức Hội nghị lấy ý kiến vào dự thảo báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 48-NQ/TƯ (NQ 48) của Bộ Chính trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Doãn Khánh, Phó Trưởng ban Thường trực Ban chỉ đạo đã chủ trì Hội nghị.

Những kết quả quan trọng

Theo Báo cáo của Ban chỉ đạo, sau 10 năm thực hiện NQ 48, công tác xây dựng và thi hành pháp luật đã đạt những kết quả quan trọng: 257 luật, pháp lệnh; 3.169 nghị định của Chính phủ; 1.566 quyết định của Thủ tướng Chính phủ và hàng nghìn thông tư, thông tư liên tịch, nghị quyết, quyết định, chỉ thị của các Bộ, ban, ngành, TANDTC, VKSNDTC đã được ban hành. Hệ thống pháp luật đã cơ bản được hoàn thiện về cả nội dung, hình thức, số lượng và chất lượng văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL), điều chỉnh phần lớn các quan hệ cơ bản của đời sống xã hội. Qua đó, nhiều chủ trương lớn đã được triển khai trên thực tế và có tác động tích cực trên nhiều lĩnh vực, mang lại những chuyển biến sâu sắc trong phát triển kinh tế - xã hội, đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy Nhà nước. Công tác thi hành pháp luật cũng từng bước được chú trọng. Việc thi hành Hiến pháp, luật được bảo đảm bởi chính Nhà nước, cán bộ, công chức và tổ chức, cá nhân trong xã hội. Hành vi vi phạm pháp luật cơ bản được phát hiện và xử lý kịp thời. Tăng cường khắc phục tình trạng nợ đọng VB hướng dẫn, quy định chi tiết.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường - Ủy viên Thường trực Ban Chỉ đạo phát biểu tại Hội nghị

Đặc biệt, công tác “hậu kiểm” VBQPPL thường xuyên, đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, thẩm quyền, trình tự, thủ tục ban hành VBQPPL. Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, trợ giúp pháp lý được triển khai khá đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm đã góp phần nâng cao nhận thức, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Ban chỉ đạo tổng kết 10 năm thực hiện NQ 48 đánh giá, kết quả trên là do NQ 48 đã được nghiêm túc thực hiện, đi vào cuộc sống, huy động được toàn hệ thống chính trị và xã hội tham gia vào công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật.

Một số tồn tại và những dự kiến đổi mới

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt đã đạt được vẫn còn hạn chế như tính cụ thể, khả thi trong nhiều văn bản còn thấp, nhiều bất cập, thiếu tính ổn định và tính dự báo ở một số lĩnh vực. Tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật vẫn bộc lộ những hạn chế, gây khó khăn cho việc thi hành. Văn bản hướng dẫn không phù hợp hoặc chồng chéo, mâu thuẫn với văn bản cấp trên, các cơ quan khác vẫn diễn ra. Vẫn còn những quy định thiếu minh bạch, thiếu không thống nhất, trong khi UBTVQH hầu như chưa thực hiện việc giải thích pháp luật. hiệu lực của hệ thống pháp luật còn bị hạn chế do tình trạng nợ đọng văn bản hướng dẫn, có tình trạng văn bản ban hành thiên về tạo thuận lợi cho cơ quan quản lý, đẩy khó khăn cho người dân, doanh nghiệp. Nguyên nhân của tình trạng trên do chính sách không phù hợp với thực tiễn hoặc có khoảng trống nhưng chưa được điều chỉnh. Chưa quan tâm nhiều đến cơ chế, điều kiện đảm bảo thi hành pháp luật. Ý thức chấp hành pháp luật ngay cả của cán bộ, công chức chưa cao…

Để tiếp tục thực hiện NQ 48, Ban chỉ đạo xác định: Giai đoạn 2016-2020 tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về tổ chức và hoạt động của các thiết chế trong hệ thống chính trị về bảo đảm quyền con người, quyền công dân mà trọng tâm là hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN; pháp luật về văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, y tế, văn hóa - thông tin, thể thao...

Theo đó, việc thực hiện NQ 48 giai đoạn 2016-2020 dự kiến sẽ đổi mới việc lập và thông qua các chương trình xây dựng VBQPPL, bảo đảm quy trình xây dựng, ban hành VBQPPL, tăng cường các điều kiện bảo đảm cho công tác xây dựng pháp luật, tăng cường năng lực cho các thiết chế xây dựng và thi hành pháp luật. Nghiên cứu xây dựng và hoàn thiện cơ sở pháp lý về án lệ. Đồng thời, tăng cường phát hiện, xử lý VBQPPL trái pháp luật, mâu thuẫn, chồng chéo hoặc không có tính khả thi, khó thực hiện, tăng  cường công tác giải thích áp dụng pháp luật của UBTVQH, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu kết nối VBQPPL do Trung ương và địa phương ban hành để góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của văn bản pháp luật. Đổi mới, gắn kết công tác phổ biến, giáo dục pháp luật với xây dựng, thi hành pháp luật; đào tạo, bồi dưỡng cử nhân luật, nguồn bổ nhiệm các chức danh tư pháp. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc tổ chức thi hành pháp luật. Phát triển đồng bộ các dịch vụ pháp lý có sự quản lý của Nhà nước. Đổi mới tư duy về hợp tác quốc tế về pháp luật và tư pháp…