Phát triển kinh tế tư nhân gắn với tăng trưởng xanh và bảo vệ môi trường bền vững

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW (ngày 4/5/2025) về tiếp tục phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết nhấn mạnh vai trò của kinh tế tư nhân không chỉ đóng góp lớn vào GDP và tạo việc làm, mà còn tiên phong trong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Nguyễn Văn Toàn – Tổng Biên tập Tạp chí Môi trường và Cuộc sống nhấn mạnh: Kinh tế tư nhân luôn là động lực quan trọng của nền kinh tế Việt Nam, được khẳng định trong Nghị quyết 10-NQ/TW (3/6/2017) và tiếp tục cụ thể hóa qua Nghị quyết 68-NQ/TW (4/5/2025) cùng nhiều văn bản chỉ đạo khác, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và áp lực môi trường gia tăng, Việt Nam đã ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn 2050, hướng tới tái cấu trúc kinh tế theo hướng bền vững, giảm phát thải, thúc đẩy tiêu dùng và sản xuất xanh.

Ông Toàn khẳng định, kết hợp hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế tư nhân và bảo vệ môi trường vừa là yêu cầu cấp bách, vừa là cơ hội để doanh nghiệp tạo lợi thế cạnh tranh bền vững thông qua các mô hình kinh doanh xanh, kinh tế tuần hoàn, năng lượng sạch, góp phần vì lợi ích kinh tế, trách nhiệm xã hội và tương lai thế hệ mai sau.

Tại diễn đàn, ông Chu Phạm Ngọc Hiển, Chủ tịch Hội Nước và Môi trường Việt Nam cho rằng, kinh tế tư nhân muốn phát triển bền vững phải “xanh hóa” mô hình sản xuất – kinh doanh, tiết kiệm tài nguyên, giảm phát thải và thích ứng biến đổi khí hậu. Ông khẳng định Hội sẽ đồng hành cùng doanh nghiệp và các bên liên quan “để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh, vì một Việt Nam thịnh vượng, xanh sạch hơn”.

Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng, hướng tới phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng, vai trò của kinh tế tư nhân ngày càng được khẳng định. Yêu cầu tăng trưởng xanh, bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu vừa là thách thức, vừa là cơ hội. Nhằm đáp ứng yêu cầu đó, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị đề ra nhiều định hướng chiến lược để nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh của kinh tế tư nhân, gắn kết chặt chẽ với mục tiêu phát triển bền vững.

Ông Dương Duy Hưng – Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương gợi ý, diễn đàn nên giải quyết 3 vấn đề: Thứ nhất, đề ra được cách thức giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý có thể phối hợp để cụ thể hóa Nghị quyết 68-NQ/TW, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân hoạt động hiệu quả hơn. Thứ hai, doanh nghiệp cần tìm cách để đầu tư sản xuất bền vững. Và cuối cùng, báo chí phải trở thành kênh tiếp nhận, phản ánh và truyền tải tiếng nói của doanh nghiệp, đóng góp cho phát triển kinh tế bền vững.

TS. Lại Văn Mạnh - Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cũng nhấn mạnh, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, là kế hoạch tổng thể nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế gắn với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Trong đó, 6 định hướng được ưu tiên gồm: chuyển đổi năng lượng, phát triển kinh tế tuần hoàn, hình thành thị trường carbon, thúc đẩy tài chính xanh, đổi mới công nghệ và hoàn thiện chính sách hỗ trợ. Việt Nam cũng đặt mục tiêu huy động 15,5 tỷ USD từ khu vực công và tư trong khuôn khổ Đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng (JETP).

Ông Mạnh phân tích, doanh nghiệp tư nhân có nhiều cơ hội đầu tư vào năng lượng tái tạo, hạ tầng điện, công nghệ xanh, kinh tế tuần hoàn và giải pháp tiết kiệm năng lượng, đồng thời tiếp cận vốn ưu đãi, bảo hiểm và sản phẩm tài chính xanh từ các tổ chức quốc tế. Mô hình kinh tế tuần hoàn với nguyên tắc 3R và 9R, hướng tới giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và kéo dài vòng đời sản phẩm, được xem là triển vọng. Nhà nước cũng ban hành nhiều ưu đãi về thuế, tín dụng, hỗ trợ công nghệ cho các ngành ưu tiên như nông – lâm – thủy sản, năng lượng tái tạo, chế biến – chế tạo, xây dựng, giao thông và quản lý chất thải.

Bàn về giải pháp, TS. Nguyễn Thanh Hải – Chuyên gia kinh tế cao cấp GIZ cho rằng nền kinh tế toàn cầu đang chịu tác động của “chuyển đổi kép”: xanh và số. Từ đó kiến nghị Việt Nam sớm ban hành khung pháp lý tăng trưởng xanh phù hợp thông lệ quốc tế, xây dựng chương trình trọng điểm kèm kế hoạch huy động tài chính xanh, đa dạng hóa chính sách ưu đãi, đặc biệt ưu tiên vốn và trái phiếu xanh cho dự án tiêu biểu của doanh nghiệp tư nhân.

Kết thúc Diễn đàn, các đại biểu đánh giá các tham luận đã tập trung vào giải pháp thực tiễn như đổi mới công nghệ, áp dụng kinh tế tuần hoàn, hợp tác công – tư, liên kết vùng bảo vệ môi trường. Từ đó, Diễn đàn đã trở thành cầu nối quan trọng giữa chính sách và thực tiễn, giúp doanh nghiệp tư nhân nắm bắt định hướng mới, đồng thời chia sẻ khó khăn trong quá trình chuyển đổi xanh.