Mắt dân - soi sáng công quyền

Cùng với đó là mạng lưới giám sát trực tiếp từ người dân, tạo nên một “hệ sinh thái minh bạch” ngay từ cơ sở – nơi thường bị xem là “vùng trũng” của cải cách, liêm chính.

Camera không góc khuất – cán bộ tự điều chỉnh mình

Tại UBND phường Bà Rịa (TP.HCM), không có bất kỳ “góc khuất” nào trong hoạt động tiếp dân, nhiều camera an ninh được bố trí khắp trụ sở, ghi lại toàn bộ quy trình tiếp nhận và xử lý hồ sơ hành chính. Một màn hình lớn đặt ở khu vực chờ giúp người dân theo dõi trực tiếp cách cán bộ tiếp xúc và giải quyết công việc.

“Biết mình đang được giám sát, cán bộ không thể lơ là hay hách dịch. Dân cũng thấy rõ ai làm tốt, ai thờ ơ, có camera, cả hai bên đều điều chỉnh hành vi theo hướng tích cực. Không chỉ trong phòng tiếp dân, hệ thống còn giám sát các khu vực bên ngoài như bãi xe, hành lang, sân trụ sở, nơi trước đây từng bị lợi dụng để “gợi ý” trà nước, bồi dưỡng. “Camera không chỉ chống tiêu cực mà còn bảo vệ cán bộ nếu bị tố oan”, bà Nguyễn Thị Minh, người dân khu phố 3 chia sẻ.

Công khai, minh bạch – gốc rễ của liêm chính

Bà Nguyễn Thị Kim Liên – Chủ tịch UBND phường Bà Rịa cho biết: Hệ thống camera chỉ là “mắt nổi” của công cuộc minh bạch, phần quan trọng hơn là công khai toàn diện quy trình giải quyết hồ sơ, biểu phí, thời hạn và trách nhiệm từng cá nhân. Tất cả thông tin này được niêm yết rõ ràng tại bộ phận một cửa và cập nhật trên cổng thông tin của phường. Người dân dễ dàng tra cứu, theo dõi, đối chiếu kết quả. Không dừng ở đó, phường thiết lập nhóm Zalo cộng đồng cho từng khu phố.

Mỗi người dân là một “thanh tra nhân dân” có thể chụp ảnh, quay video, gửi ý kiến phản ánh về thái độ cán bộ, tình trạng chậm trễ, hoặc bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong giải quyết thủ tục. Nhiều vụ việc tưởng nhỏ như: Cán bộ đến trễ, giải thích vòng vo, nhận “quà lễ nghĩa” đã bị nhắc nhở, xử lý nội bộ hoặc luân chuyển vị trí. Ngược lại, những cán bộ được phản ánh tích cực từ người dân đều được biểu dương và đề xuất khen thưởng.

Dân giám sát – chính quyền phục vụ đúng nghĩa

Theo ông Trần Văn Tư, Bí thư Chi bộ khu phố 4, sự thay đổi lớn nhất là dân đã không còn e dè khi góp ý, phản ánh. “Trước kia, nói cán bộ này nhũng nhiễu là sợ bị để ý, nay chỉ cần có bằng chứng, gửi vào nhóm Zalo là lãnh đạo xử lý ngay. Dân tin tưởng, còn cán bộ cũng phải giữ mình,” ông Tư khẳng định.

Sự tham gia giám sát của người dân giúp tạo ra áp lực lành mạnh để bộ máy chính quyền ở cơ sở vận hành chuẩn mực. Cán bộ hiểu rằng họ đang được quan sát, không chỉ bởi cấp trên mà bởi chính những người dân mà họ phục vụ. Mô hình này được phường Bà Rịa đánh giá cao và chọn làm điểm nhân rộng.

Một lãnh đạo của Ủy ban MTTQ Việt Nam TP. HCM nhận xét: “Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực phải bắt đầu từ cấp cơ sở – nơi gần dân, sát dân. Khi người dân có kênh giám sát và chính quyền chủ động minh bạch, thì không ai có thể lách luật, luồn lách để trục lợi”.

Mô hình “mắt dân – mắt máy” tại phường Bà Rịa (TP. HCM) đang cho thấy hiệu quả thực chất trong phòng ngừa sai phạm và nâng cao chất lượng phục vụ người dân. Không cần khẩu hiệu lớn, không chờ phát hiện vi phạm, việc ngăn chặn tiêu cực từ gốc bằng minh bạch và giám sát xã hội đang là hướng đi đúng, không chỉ trong hành chính mà trong mọi mặt đời sống công vụ.