Luật hóa quy trình bầu cử giảm còn 42 ngày

Bỏ toàn bộ các quy định có nội dung liên quan đến HĐND cấp huyện

Trình bày tờ trình Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho biết, Dự thảo Luật được xây dựng nhằm bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng, bảo đảm đáp ứng yêu cầu chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, về bầu cử sớm, rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Bám sát các nội dung sửa đổi Hiến pháp có liên quan đến dự án Luật.

Dự thảo luật hoàn thiện các quy định về bầu cử trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; điều chỉnh giảm thời gian thực hiện một số bước trong quy trình bầu cử song phải bảo đảm chặt chẽ, công khai, dân chủ, khả thi. Sửa đổi, bổ sung những nội dung có liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy đã có chỉ đạo rõ của cấp có thẩm quyền; những vấn đề cấp thiết xuất hiện trong thực tế để cụ thể hóa các chỉ đạo, kết luận của Trung ương Đảng và kịp thời khắc phục một số bất cập đã được tổng kết trong triển khai Luật Bầu cử thời gian qua.

Đáng chú ý, Dự thảo Luật lược bỏ toàn bộ các quy định có nội dung liên quan đến HĐND cấp huyện; điều chỉnh, bổ sung một số nội dung có liên quan đến mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; Sửa đổi 20 điều có nội dung liên quan đến giảm thời gian thực hiện một số bước trong quy trình bầu cử; Sửa đổi, bổ sung 5 điều liên quan đến các vướng mắc trong công tác bầu cử cần sửa ngay và bổ sung 1 khoản vào điều hướng dẫn thi hành.

Dự thảo luật quy định rút ngắn thời gian từ nộp hồ sơ ứng cử đến ngày bầu cử từ 70 ngày xuống còn 42 ngày. Theo đó, khoảng cách thời gian từ nộp hồ sơ đến hội nghị hiệp thương lần hai giảm còn 2 ngày (hiện nay 5 ngày); từ hội nghị lần hai đến lần ba còn 17 ngày (hiện là 30 ngày); và từ hội nghị lần ba đến công bố danh sách ứng cử còn 7 ngày (hiện nay là 15 ngày). Điều chỉnh khoảng cách thời gian từ thời hạn cuối công bố, niêm yết danh sách người ứng cử đến ngày bầu cử xuống còn 16 ngày (luật hiện hành quy định 20 ngày).

Luật cũng điều chỉnh khoảng thời gian kể từ sau ngày bầu cử đến ngày khai mạc kỳ họp đầu tiên của Quốc hội khóa XVI/HĐND nhiệm kỳ 2026-2031. Cụ thể, điều chỉnh thời hạn công bố kết quả bầu cử, danh sách trúng cử đại biểu Quốc hội là chậm nhất 10 ngày sau bầu cử (luật hiện hành quy định 20 ngày) như đối với thời gian công bố kết quả bầu cử, danh sách trúng cử đại biểu HĐND các cấp. Thời gian tiếp nhận khiếu nại bầu cử rút ngắn còn 3 ngày (thay vì 5 ngày), thời gian giải quyết khiếu nại rút ngắn còn 7 ngày (thay vì 20-30 ngày). Điều chỉnh thời gian tiến hành bầu cử thêm, bầu cử lại chậm nhất là 7 ngày sau ngày bầu cử (luật hiện hành quy định 15 ngày). Sau khi thực hiện đủ các bước, dự kiến thời gian khai mạc kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa XVI sớm nhất có thể là 22 ngày sau ngày bầu cử.

Cân nhắc việc giảm thời gian ở một số bước

Thẩm tra tờ trình, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình tán thành với tên gọi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân. Về sửa đổi các quy định liên quan đến việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp (Khoản 5 Điều 1) dự thảo Luật sửa đổi giao UBND cấp xã quyết định việc xác định khu vực bỏ phiếu. Đa số ý kiến Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tán thành với việc sửa đổi của dự thảo Luật. Tuy nhiên, đề nghị làm rõ ngay trong Điều luật về trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong việc kiểm tra, kiểm soát, giám sát việc xác định khu vực bỏ phiếu.

Có ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định UBND cấp xã thống nhất với người đứng đầu các đơn vị có thể thành lập khu vực bỏ phiếu riêng để quyết định việc xác định khu vực bỏ phiếu. Một số ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định theo hướng “xác định khu vực bỏ phiếu do Ủy ban nhân dân cấp xã xác định và được UBND cấp tỉnh phê chuẩn”.

Về sửa đổi các quy định nhằm điều chỉnh giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử, đa số ý kiến tán thành với việc điều chỉnh giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử còn 42 ngày. Tuy nhiên, đề nghị cân nhắc việc giảm thời gian ở một số bước để bảo đảm tính khả thi, như: thời gian từ khi nộp hồ sơ ứng cử đến ngày cuối cùng tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ hai còn 2 ngày; thời gian từ Hội nghị hiệp thương lần thứ hai đến lần thứ ba còn 17 ngày; thời gian tiếp nhận khiếu nại còn 3 ngày; thời gian xem xét, giải quyết khiếu nại còn 7 ngày.

Về sửa đổi, bổ sung một số điều, khoản có nội dung liên quan, Ủy ban tán thành việc bổ sung thành phần Ủy viên Ủy ban bầu cử, chức danh “thư ký”; mở rộng hình thức vận động bầu cử, tiếp xúc cử tri tại các khoản 7, 9, 33, 34 Điều 1; việc bổ sung thẩm quyền hướng dẫn, điều chỉnh thời gian của Hội đồng bầu cử quốc gia trong trường hợp phát sinh vướng mắc tại khoản 3 Điều 2 dự thảo Luật.