Hoàn thiện thể chế, chính sách để phát triển nhà ở xã hội

Cơ chế chính sách ưu đãi chưa đủ sức hấp dẫn

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, bền vững mới đây, vấn đề phát triển nhà ở xã hội được nhiều đại biểu quan tâm.

Đến nay trên địa bàn cả nước, đã hoàn thành 301 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng 155.800 căn, với tổng diện tích hơn 7.780.000 m². Đồng thời đang tiếp tục triển khai (bao gồm các dự án đã được chấp thuận đầu tư và đang triển khai đầu tư xây dựng) 401 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 454.360 căn, với tổng diện tích khoảng 22.720.000 m², giúp cho hàng trăm nghìn hộ gia đình thu nhập thấp và hàng trăm nghìn công nhân được cải thiện nhà ở, có chỗ ở an toàn.

Thực tế cũng cho thấy, với sự quyết liệt trong công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự tích cực vào cuộc tháo gỡ, vướng mắc khó khăn của Bộ Xây dựng và các bộ, ngành liên quan ngày càng có nhiều DN tích cực tham gia đầu tư, phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân khu công nghiệp.

Sau hội nghị toàn quốc "Thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp", nhiều tập đoàn lớn đã cam kết hưởng ứng mục tiêu chung của Chính phủ, xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030.

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, việc đầu tư xây dựng nhà ở xã hội đã đạt được một số kết quả bước đầu quan trọng, giúp cho hàng trăm ngàn hộ gia đình có điều kiện nâng cao chất lượng nhà ở. Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cũng chỉ rõ, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế trong phát triển nhà ở xã hội.

Cụ thể, về quy định pháp luật vẫn còn một số tồn tại, khó khăn, vướng mắc cần tiếp tục nghiên cứu sửa đổi tại Luật Nhà ở và các luật khác liên quan, tập trung vào các nhóm vấn đề: Trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, mua – bán nhà ở xã hội còn phức tạp và kéo dài; Việc xác định giá trước khi thực hiện bán, cho thuê, cho thuê mua đối với nhà ở xã hội đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngoài ngân sách; Quy định các dự án nhà ở xã hội phải dành tối thiểu 20% diện tích nhà ở xã hội trong dự án để cho thuê và chủ đầu tư chỉ được bán sau 5 năm đưa vào sử dụng; Luật Nhà ở hiện hành chưa có quy định cho phép tổ chức doanh nghiệp, hợp tác xã thuộc đối tượng được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội trong khi trên thực tế nhu cầu này rất lớn. Bên cạnh đó, ngân sách trung ương chưa bố trí được đầy đủ nguồn vốn ưu đãi thực hiện chính sách nhà ở xã hội, nhà ở công nhân.

Vốn bố trí cho Ngân hàng Chính sách xã hội trong giai đoạn 2016-2020 đạt thấp, khoảng 3.163/9.000 tỷ đồng (chỉ đáp ứng khoảng 35% so với nhu cầu của Ngân hàng Chính sách xã hội); nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho các tổ chức tín dụng để cho vay thực hiện chính sách nhà ở xã hội theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP đến nay vẫn chưa được bố trí. Nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm đến phát triển nhà ở xã hội; nhiều doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trong khu công nghiệp chưa quan tâm đến nhà ở cho công nhân, người lao động của mình...

Mặc dù Nhà nước đã có nhiều ưu đãi cho nhà ở xã hội, tuy nhiên các cơ chế chính sách ưu đãi hiện nay chưa đủ sức hấp dẫn các doanh nghiệp đầu tư các dự án nhà ở xã hội, nhất là nhà ở xã hội cho thuê, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị nhận xét.

Ảnh minh họa

Hoàn thiện thể chế, chính sách

Một trong những giải pháp được Bộ Xây dựng đưa ra trong thời gian tới là hoàn thiện thể chế, chính sách. Hiện Bộ Xây dựng tiếp tục tập trung nghiên cứu, sửa đổi Luật Nhà ở năm 2014 đồng bộ với Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Đấu thầu (sửa đổi) và các văn bản pháp luật khác có liên quan; trong đó, sửa đổi các cơ chế, chính sách cho nhóm đối tượng thu nhập thấp, quy định cụ thể về đối tượng, điều kiện thụ hưởng; việc quy hoạch, dành quỹ đất phát triển nhà ở xã hội; việc lựa chọn chủ đầu tư dự án; cơ chế chính sách ưu đãi của nhà nước…

Các bộ, ngành, địa phương cần tập trung, nghiêm túc thực hiện Thông báo Kết luận số 242/TB-VPCP ngày 10/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Hội nghị trực tuyến thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp; Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 29/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ về Một số giải pháp thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững và Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030" hiện đã được Bộ Xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ.

Để thu hút các cá nhân, doanh nghiệp đầu tư các dự án nhà ở xã hội, Nghị quyết về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội Khóa XV, Quốc hội yêu cầu khẩn trương hoàn thiện chính sách ưu đãi thu hút, khuyến khích doanh nghiệp, cá nhân đầu tư các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, nhất là nhà ở xã hội cho thuê, thuê mua. Sớm ban hành và thực hiện hiệu quả Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030. Có giải pháp tích cực triển khai cho vay hỗ trợ lãi suất đối với các dự án cải tạo chung cư cũ, xây dựng nhà ở xã hội, nhà cho công nhân mua, thuê, thuê mua theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội.

Phát triển nhà ở xã hội là một trong những chính sách nhân văn của Nhà nước ta nhằm giải quyết nhu cầu nhà ở cho đối tượng là hộ nghèo, người lao động, công nhân và người có thu nhập thấp. Để triển khai yêu cầu Quốc hội về nhà ở xã hội, Chính phủ cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý về vấn đề này để bảo đảm tính khả thi. Trong đó, quy định hợp lý về quỹ đất dành cho phát triển nhà ở xã hội, lựa chọn chủ đầu tư, quyền lợi và ưu đãi chủ đầu tư. Cần xác định giá bán, giá cho thuê, giá cho thuê mua nhà ở xã hội.

Cùng với đó, cần dành nguồn vốn cấp cho các ngân hàng thương mại để đầu tư cho các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân vay theo phương thức tái cấp vốn. Đơn giản các thủ tục để cá nhân, doanh nghiệp đầu tư vào dự án nhà ở xã hội dễ dàng tiếp cận được các chính sách ưu đãi.